اتانازی (منابع مطالعاتی)
اُتانازی (به انگلیسی: Euthanasia) یا مرگ آسان به‌معنای پایان دادن به زندگی فرد با نیت رهایی از درد و رنج طاقت‌فرسا یا بیماری لاعلاج است. اهمیت این موضوع در فقه معاصر از این جهت است که می‌تواند مصداق خودکشی یا قتل باشد، در نتیجه سؤالاتی را پدید آورده است؛ از جمله آنکه آیا درد و رنج فراوان می‌تواند مجوزی برای خودکشی یا قتل باشد؟ آیا پزشک می‌تواند با اجازه یا بدون اجازه بیمار، اسباب تسریع در مرگ بیمار را فراهم سازد یا از انجام اقدامات درمانی در این باره خودداری کند؟
به نظر فقیهان معاصر، اتانازی فعل حرام است و با انجام آن حق قصاص یا دیه برای وارث متوفی ثابت می‌شود. اتانازی منفعل به‌معنای ترک درمان بیمار لاعلاج نیز حرام است، اما درباره لزوم قصاص یا پرداخت دیه، میان فقیهان اختلاف‌نظر است.
بنابر نظر فقیهان رضایت بیمار به فعل اتانازی حرمت آن را رفع نمی‌کند اما درباره اینکه اگر بیمار اجازه اتانازی بدهد قصاص یا دیه به‌دنبال دارد یا نه؟ اختلاف‌نظر وجود دارد.
اتانازی با عناوینی همچون مرگ آسان، مرگ خودخواسته، مرگ اختیاری، بهمرگی، قتل ترحم‌آمیز و در متون عربی با اصطلاحاتی نظیر «القتل الرحیم» و «قتل الرحمة» شناخته می‌شود.
کتاب‌ها
فارسی
- انتخاب پایان زندگی: نگاهی اخلاقی، فقهی و حقوقی به اتانازی در عصر تکنولوژی، مجتبی قراباغی، قم، امتداد حکمت، ۱۴۰۳ش. صفحات آغازین کتاب را از اینجا ببینید.
- اتانازی (مرگ خودخواسته) در مسیحیت و فقه امامیه، سیما خضریان، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ابعاد مختلف اتانازی در فقه اسلامی با رویکردی به حقوق موضوعه، حامد فیض‌الهی و خدیجه مرادی، تهران، مؤسسه آموزشی تألیفی ارشدان، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگرش فقهی-حقوقی به اتانازی، معصومه یارشریفی، اهواز، پژوهندگان راه دانش. ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی اتانازی (مرگ شیرین) در فقه و حقوق کیفری، فاطمه اژدری و سولماز نظری، تهران، رزا، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل از روی ترحم در فقه، حقوق ایران و انگلیس، سیما محمودی، دومین کنفرانس بین المللی پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بازاندیشی قتل ترحم‌آمیز (اتانازی) در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، کاظم خسروی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل ترحمی (اتانازی) در آینه فقه، نشریه دانش سلامت و دین، پیاپی۳، آذر ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- اتانازی در حقوق موضوعه و فقه، وحید صیادی و فاطمه اژدری، تهران، کمک‌آزمون، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دربارهٔ اتانازی: قتل از روی ترحم، رضا عیسی‌نسب و علیرضا معصومی، گرگان، نوروزی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل از روی ترحم در آینه فقه، سید محسن مرتضوی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه فقه معاصر
- اتانازی از دیدگاه فقهی و حقوقی، نرگس‌سادات ایوب‌نژاد، مشهد، مدادمشکی، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دانشنامه فقه پزشکی (۳ج)، محمدعلی قاسمی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه فقه معاصر
- بررسی حرمت اتانازی و مرگ از روی ترحم در فقه و حقوق ایران، زهرا میرشهرکی، اصفهان، دارخوین، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اتانازی از منظر فقه و حقوق، صالحه یزدانی‌فر، تهران، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل فقهی و حقوقی قتل از روی ترحم (اتانازی)، اسماعیل آقابابایی بنی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل اخلاقی و حقوقی در قتل ترحم‌آمیز (اتانازی): مرگی آسان برای بیماران لاعلاج و کودکان ناقص‌الخلقه، شهریار اسلامی‌تبار و محمدرضا الهی‌منش، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام پزشکی (فصل ۱۴: ازدواج و تغییر جنسیت)، حسینعلی منتظری، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام پزشکان و بیماران، محمد فاضل لنکرانی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۴۲۷ق/۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اوتانازی: مرگ آسان و راحت؟، خدابخش کرمی، تهران، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- القتل الرحيم بين الاباحة والتجريم، جمال‌الدين عنان، لبنان، منشورات الحلبي الحقوقية، ۲۰۲۰م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- القتل الرحيم بين الفقه والقانون، إسماعيل آقابابائي بني، لبنان، مركز الحضارة لتنمية الفكر الإسلامي، ۲۰۱۷م، کتابخانه پژوهشگاه فقه معاصر.
- القتل الرحيم فى الفقه الإسلامى والقانون الوضعى: دراسة تأصيلية مقارنة، عمر بن عبدالله المشارى السعدون، عربستان سعودی، دار ابن الجوزی، ۲۰۱۶م، متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید.
- القتل بدافع الشفقة فی الفقه الاسلامی والقانون الوضعی: درسة مقارنه، عبدالحلیم محمد منصور علی، اسکندریه مصر، المکتب الجامعی الحدیث، ۲۰۱۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- واکاوی حکم اتانازی فعال داوطلبانه در فقه شافعی، سالم افسری و سید کرم محمودی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۴۶، ۱۴۰۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل ترحمی یا اتانازی و احکام آن، مهدی بهاروند، دهمین کنفرانس بین المللی علوم اسلامی، پژوهش های دینی و حقوق، ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی اتانازی در نظام حقوقی ایران، محمدامین شهبازیان و روژین الماسی، سومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار، ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی چالش های فقهی و حقوقی مسئله ی مرگ خودخواسته (اتانازی)، سارا شیریان و عبدالله زمانی تونی، دومین کنفرانس بین المللی علوم انسانی، علوم اجتماعی و حقوق، ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی چالش اتانازی در فلسفه اخلاق و مکاتب حقوق بشر و حقوق اسلام؛ تقابل حق حیات و حق مرگ، ندا آرمون، دومین کنفرانس بین المللی حقوق، مدیریت، علوم تربیتی، روانشناسی و مدیریت برنامه ریزی آموزشی، ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- واکاوی حکم اتانازی فعال داوطلبانه در فقه شافعی، سید کرم محمودی، فصلنامه فقه پزشکی، دوره شانزدهم، شماره ۴۶، ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی آتانازی از منظر فقهای اهل‌سنت، رضا آزاد و سید محسن آزیر، اولین کنفرانس بین المللی حقوق، علوم سیاسی، سیاست اسلامی و فقه اسلامی، ۱۴۰۳ش.
- اتانازی: آری یا خیر؟ مقایسه دیدگاه اسلام با ادیان دیگر و اخلاق پزشکی نوین، رقیه گشمرد، فصلنامه رویکردهای نوین در علوم مدیریت، جلد۵، شماره۳، پاییز ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- اتانازی در فقه حنفی و حقوق وضعی، محمدطاهر اقبالی، دوفصلنامه یافته‌های صادق، سال دوم، شماره۲، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تاثیر رضایت در مرگ از روی ترحم (اتانازی) از منظر فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، مریم صفایی، حکیمه کشکولی، فصلنامه تخصصی، فقهی، حقوقی عرشیان فارس، سال دوم، شماره۸، زمستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- مطالعه و بررسی مبحث اتانازی در حقوق ایران با رویکرد فقه اسلامی و سایر ادیان، حمیدرضا عبدالملکی و مصطفی درویش، اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی، علوم اجتماعی و حقوق، ۱۴۰۲ش.
- واکاوی خاستگاه قتل‌های ترحم‌آمیز از منظر فقه اسلامی، محمد اسحاقی و سید حامد حسینی، دوفصلنامه پژوهشنامه فقه اجتماعی، شماره ۲۱، پاییز و زمستان ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه سلامت:احکام اوتانازی(۳)؛ بررسی فقهی اقسام اوتانازی غیرفعال، احمد مشکوری، دانش سلامت و دین، شماره ۵۱، آذر ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تحلیل پرداخت دیه در قتل های عمدی اتانازی از سوی پزشک یا کادر درمانی در پرتو قرآن و قاعده عدالت، محسن رحیمیان دستجردی و مسعود راعی دهقی و سیامک بهارلویی، فصلنامه قرآن و طب، دوره هفتم، شماره۴، زمستان ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی اتانازی از منظر فقه و حقوق، زهرا شفیعی الوار و الهام السادات مهدی‌زاده، پنجمین کنفرانس بین المللی و ششمین کنفرانس ملی حقوق و علوم سیاسی، فاطمه درفشی، فاطمه نجفلوی ترکمانی، ۱۴۰۱ش. چکیده مقاله را از اینجا بخوانید.
- آتانازی ( قتل از روی ترحم)، سید مرتضی حسینی طیب، دوفصلنامه جستارهایی در فقه پزشکی، شماره ۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تطبیق قاعده لاحرج بر آتانازی و مرگ آسان، داراب سلاجقه، دوفصلنامه جستارهایی در فقه پزشکی، سال پنجم، شماره۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- نقش قاعده احسان در رد اتانازی، سومین کنفرانس بین المللی فقه، حقوق و پژوهش های دینی، مولود گرمرودی ثابت، ۱۴۰۰ش. چکیده مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی حکم فقهی اتانازی از منظر قرآن و حدیث، هشتمین همایش دانشجویی بررسی فرهنگ سلامت از منظر قرآن و حدیث، ۱۴۰۰ش.
- واکاوی اتانازی (مرگ با کرامت) با رویکرد قانونی و فقهی و چالشی در ماهیت بشری، فاطمه سادات هاشمی فرد و معصومه خدادای، فصلنامه قانون یار، دوره پنجم، شماره ۱۸، تابستان۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی تطبیقی مبانی قانونی، فقهی و اخلاقی اتانازی در حقوق ایران و سوئیس، شهلا پاشایی، شماره ۷۳، ماهنامه پژوهش ملل، اسفند ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضرورت ها و موانع مشروعیت بخشی به اتانازی در ایران، علی نبی، فصلنامه پژوهشهای حقوقی، شماره ۴۱، دوره ۱۹، بهار ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل از روی ترحم (اتانازی) در آینه فقه، زهرا علایی طباطبایی زواره، نشریه دانش سلامت و دین، پیاپی ۲۹، بهمن ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی حقوقی بهمرگی جنین، محسن گل‌محمدی تولائی، کنفرانس بین المللی فقه،حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی تطبیقی مبانی قتل ترحمی در فقه شیعه با حقوق کیفری ایران و هلند، محسن قدیر و حسین کاظمی فروشانی و نرگس اکبری، مجله حقوقی دانشگاه اصفهان، دوره ۶، شماره۸، خرداد ۱۳۹۸ش. مقاله را از انیجا بخوانید.
- واکاوی ماده ۳۶۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ (اتانازی) از منظر فقه اسلامی، کاظم خسروی و رضا دانشور ثانی و عبدالرضا اصغری، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، شماره ۱۵، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم فقهی اتانازی، محمد رحمانی و نفیسه زروندی و مرتضی عبدالجباری، فصلنامه پژوهش در دین و سلامت، شماره ۴، دوره ۴، پاییز ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی اتانازی در فقه، حقوق و اخلاق، مهدیه رمشی و لیلا مهرابی راد و معصومه تاج‌الدینی، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، دوره ۳، شماره ۲۲، بهار ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی اتانازی از منظر فقه امامیه و حقوق کیفری ایران و کشورهای اروپایی، محمدحسین فرقانی اله‌آبادی و محمدعلی حاجی ده‌آبادی، دومین کنفرانس ملی علوم انسانی اسلامی، ۱۵ مهر ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی اتانازی در فقه و حقوق، نرگس‌سادات ایوب‌نژاد و مولود گرمرودی ثابت و حسین احمری، مطالعات علوم سیاسی، فصلنامه حقوق و فقه، دوره ۲، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چالش‌های اخلاقی، مذهبی، شرعی و حقوقی اتانازی، سهیلا کوشا، فصلنامه مطالعاتی صیانت از حقوق زنان، سال دوم، پاییز ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اتانازی و تفاوت فقهی، اخلاقی دو نوع فعال و انفعالی آن، ماریه سیدقریشی و محمدمهدی سلطانی، فصلنامه پژوهشهای اخلاقی، تابستان ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بازخوانی ماهیت قاعده اقدام و کاربرد آن در مسئله اتانازی، زهرا امیری‌فرد و طوبی زین‌الدینی و اکرم شریف‌آبادی، دو فصلنامه فقه و اجتهاد، دوره سوم، شماره۵، فروردین ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی«اتانازی» (مقاله علمی وزارت علوم)، محمدهادی صادقی، فصلنامه مطالعات حقوقی، شماره ۲، دوره ۷، تابستان ۱۳۹۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان استناد به موازین فقهی در جرم زدایی از اتانازی غیر فعال، سعید نظری توکلی و شکیبا امیرخانی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۱، سال ۴۷، تابستان ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اتانازی در فقه و حقوق اسلامی با محوریت آرای امام خمینی (س)، سید محمد موسوی بجنوردی و مریم رضوی‌نیا، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۶۳، تابستان ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی«اتانازی»، محمدهادی صادقی، فصلنامه مطالعات حقوقی، شماره ۲، دوره ۷، تابستان ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اتانازی و احتضار، مرتضی عبدالجباری و مرضیه کرمخانی و مهدی فانی و فاطمه دولتشاهی، فصلنامه پژوهش در دین و سلامت، شماره ۱، دوره ۱، زمستان ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل حقوقی اتانازی در لایحه‌ی قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۰ش، انسیه سلیمی و محمدجواد فتحی، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره‌ی ششم، شماره۴، مهر ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی حکم فقهی- حقوقی اتانازی، ثریا رستمی و سودابه رستمی، فصلنامه سفیر نور، شماره ۲۳، پاییز ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- «مرگ ترحم آمیز» از منظر فقه و حقوق، بهروز یدالله پور و امین یوسفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، سال پانزدهم، شماره۱، پیاپی ۷۰، زمستان ۱۳۹۱. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی اتانازی (مرگ از روی ترحم)، محمدجعفر هرندی و فاطمه جبارزاده، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۷، بهار ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اتانازی فعال غیرداوطلبانه از منظر فقه اسلامی و قوانین موضوعه ایران، صالحه یزدانی‌فر و مهدی خدایی، دوفصلنامه پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، شماره ۷، بهار و تابستان ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استناد به قاعده اذن برای مشروعیت اتانازی داوطلبانه فعال، حسین خدایار، مجله فقه پزشکی، ش۵ و ۶، زمستان ۱۳۸۹ و بهار ۱۳۹۰، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تبیین موضوع و تحلیل اخلاقی اتانازی، ناصر آقابابایی، فصلنامه معرفت اخلاقی، سال ۳، شماره ۹، زمستان ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حق مرگ: کانون چالش اتانازی با فلسفه اخلاق و حقوق بشر، عادل ساریخانی و مهدی خاقانی اصفهانی، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره ۴، اسفند ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خودکشی ناتوانان بزه‌دیده: دوران بین حق انتخاب مرگ یا اجبار به تداوم حیات، امیر سماواتی پیروز، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۱۳، ویژه‌نامه شماره ۳، پاییز ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مفهوم اتانازی و بررسی آن از دیدگاه فقه، حقوق و اخلاق، بهروز جوانمرد، مجله حقوق پزشکی، شماره ۸، بهار ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قتل ترحم‌آمیز از دیدگاه فقه جزایی، عادل ساریخانی، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره دوم، شماره۲، اردیبهشت۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- مفهوم اتانازی و بررسی آن از دیدگاه فقه، حقوق و اخلاق، بهروز جوانمرد، فصلنامه حقوق پزشکی، دوره سوم، شماره۸، بهار ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- اتانازی از دیدگاه اسلام و اخلاق پزشکی نوین، زهرا هاشمی و سید محمدجواد مرتضوی، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی ایران، دوره۱، شماره۳، شهریور ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- اتانازی، تبیین موضوع و تحلیل اخلاقی، علیرضا پارساپور و احمد رضا همتی مقدم و محمدباقر پارساپور و باقر لاریجانی، فصلنامه اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره ۱، شماره ۴، مهر ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مرگ مغزی (اتانازی غیرفعال غیرداوطلبانه) و آثار فقهی و حقوقی آن، عادل ساریخانی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۳، زمستان ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مرگ خودخواسته یا اتانازی، ایرج گلدوزیان، فصلنامه اندیشه‌های حقوقی، دوره ۳، شماره ۹، اسفند ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- عقوبه جریمه القتل الرحیم فی القانون العراقی و القانونین السوری و اللبنانی، محمود میرخلیلی و محمدهادی معینی و علی مندیل عبدالله سریاوی، مجلة الجامعة العراقیة، المجلد ۷۲، العدد۴، ۲۰۲۵م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحيم في المنظور الطبي والقانون الوضعي، بومدين فاطيمة الزهرة، مجلة جامعة الانبار للعلوم القانونية والسياسية، ۲۰۲۵م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحیم رحمه بالمرضی ام جریمه فی عیون القانون، امیمة محمد حنین بن زاید، المجلة العربیة للنشر العلمی، نسخه هفتم، شماره ۷۰، ۲۰۲۴م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- ظاهرة القتل الرحيم بين مقاصد الرحمة والعدل في الشريعة الإسلامية، حرمه بوفلجه، مجلة آفاق علمية، المجلد ۱۶، العدد۱، الجزائر، ۱۴۴۵ق/۲۰۲۴م. چکیده را از اینجا بخوانید.
- أثر فقه الموازنات في القتل الرحيم -رفع أجهزة الإنعاش عن الميت دماغيا أنموذجا-، سهام بن ناصر، مجلة الإحياء (الجزیره)، مجلد ۲۳، شماره ۱، ۲۰۲۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موقف التشريعات الوضعية من القتل الرحيم، نضال سالمی، مجلة البحث القانوني والسياسي، المجلد۵، العدد۱، ۲۰۲۳م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحیم بین اقرار القانون و تجریم الشریعه الاسلامیه، علی بوسکرة، مجلة التدوین، الجزایر، المجلد ۱۵، العدد۱، ۲۰۲۳م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحيم بين التجريم والإباحة، رابح لالو، مجلة صوت القانون (الجزایر)، مجلد ۸، شماره ۲، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- إنهاء حياة المريض الميئوس من شفائه: قتل الرحمة: دراسة فقهية، عزيزة بنت سعيد بن معيض القرني، مجلة الدراسات الإسلامية والبحوث الأكاديمية، العدد ۱۰۴، مصر ۲۰۲۲م. چکیده مقاله را از اینجا بخوانید.
- أحكام قتل الرحيم في ضوء الشريعة الإسلامية، دراسة مقارنة، مرتضی ماروف آلابا، مجله تعلیم و تحقیق، جلد۳، شماره۴، پاکستان، ۲۰۲۱م.مقاله را از اینجا بخوانید.
- حكم القتل الرحيم لكبار السن المصابين بفيروس كورونا المستجد (كوفيد-۱۹): دراسة فقهية مقاصدية، أحمد فتحي يوسف أحمد، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بكفر الشيخ، المجلد۲، العدد۵، مصر، ۲۰۲۱م. چکیده را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحیم و موقف الشریعة الإسلامیة منه: دراسة فقهیة مقارنه، حفیظة بدر عبدالحمید، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازیق - جامعة الأزهر، ۲۰۲۰م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رعایة المسن و أثرها فیما یسمی بالموت الرحیم، عبدالرحمن محمد سلیم، مجلة الدراسات الإسلامیة والبحوث الآکادیمیه، فوریه ۲۰۱۸م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- القتل الرحيم بين الشريعة والقانون، سالي عدلي نجيب المعشر، کارشناسی ارشد، الجامعة الاردنية الكلية، كلية الدراسات العليا، عمان، ۲۰۱۸م.
- تحريم القتل الرحيم، الإعجاز العلمي، عبدالحكيم هاشم، العدد ۵۲، السعودية، ۱۴۳۷ق/ ۲۰۱۶م. چکیده را از اینجا بخوانید.
- حکم قتل الرحمة فی الشریعة الإسلامیه، لمیاء محمد عبدالفتاح، مجلة کلیة الشریعة والقانون بطنطا، ژانویه ۲۰۱۶م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- القتل الرحیم: دراسة فقهية قانونية مقارنة، محمد حسن زراقط، مجلة الفقه المقارن، شماره ۴و ۵، ۲۰۱۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الموت الرحيم بين القانون و الشريعة الاسلامية، خديجة عبداللاوي، مجلة الفقه والقانون، العدد ۱۹، المغرب، ۲۰۱۴م.چکیده مقاله را از اینجا بخوانید.
- المسؤولية المدنية للطبيب عن القتل الرحيم و المساعدة على الانتحار: دراسة مقارنة، طارق عبد الله محمد أبو حوه، قسم القانون بالأکاديمية الأمريکية - الکويت، العدد۵۵، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحيم بين الإباحة والتجريم، عتيقة بلجبل، مجلة المفكر، المجلد۵، العدد۲، الجزائر، ۲۰۱۰م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل بدافع الشفقة: دراسة مقارنة جابر إسماعيل عبدالفتاح الحجاحجة، المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية المجلد۵، العدد۳، الاردن، ۲۰۰۹م. خلاصه مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل المريح بين الشريعة والقانون، أحمد محمد خلف المومني، المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية، المجلد۴، العدد۳، الاردن، ۲۰۰۸م. چکیده مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل بدافع الشفقة فى ميزان الشرع والقوانين الوضعية، جمعة أحمد أبو قصيصة، مجلة أبحاث قانونية، العدد۳، ليبيا، ۲۰۰۸م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل المريح بدافع الشفقة بين الشريعة والقانون، أحمد محمد خلف المومني، مجلة جامعة الأمير عبد القادر للعلوم الإسلامية، العدد ۱۹، الجزائر، ۲۰۰۵م/۱۴۲۶ق.
- القتل الرحيم بين الشريعة والقانون والأخلاق، ابراهیم صادق الجندی، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، ۲۰۰۳م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- قتل الرحمة في منظور الشريعة الإسلامية، أمل العلمي، الوعي الإسلامي، س۳۶، العدد ۴۱۲، الکویت، ۱۴۲۰ق/۲۰۰۰م.
- القتل الرحيم (الف) وموقف الشريعة منه، الاُستاذ الشيخ محمّد علي الأنصاري، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامي، المجلد ۳۹، ص۸۳. بی‌تا. مقاله را از اینجا بخوانید.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- مطالعه تلاقی قاعده احسان و ضرورت پیرامون قتل از روی ترحم از منظر فقه و حقوق مجازات اسلامی، مهدی علی پورکرباسدهی، کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۴۰۳ش. صفحات نخستین را از اینجا بخوانید.
- بررسی مسئولیت کیفری پزشک در مرگ خود خواسته (اتانازی) در حقوق ایران و اسناد بین الملل، لایقه عزیزی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۴۰۳ش. صحفات ابتدایی را از اینجا بخوانید.
- اتانازی از منظر شریعت اسلام و حقوق عراق و انگلیس، عمار جهاد حسین السراجی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- مسئولیت کیفری استفاده از روش های قتل ترحم آمیز: مطالعه تطبیقی بین قوانین عراق و لبنان و فقه اسلامی، فلاح کریم سلمان السویعدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده حقوق، ۱۴۰۲ش. متن پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی مرگ خودخواسته در فقه اسلامی، الهه میقانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۴۰۱ش. متن کامل را از اینجا بخوانید.
- نقد و بررسی فقهی ماده ی ۳۶۵ قانون مجازات اسلامی۱۳۹۲(اتانازی)، مهسا آقایی سیاه اسطلخی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۴۰۰ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی اتانازی در مذهب شیعه و سنی، حشمت الله عبدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان لرستان، مرکز پیام نور خرم‌آباد، ۱۴۰۰ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی فقهی آتانازی غیرفعال (ترک معالجه و ادامه درمان نسبت به بیماران لاعلاج)، کارشناسی ارشد، سیدمرتضی حسینی طیب، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۳۹۹ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- تطبیقات قاعده لاحرج در موضوعات نوین پزشکی (آتانازی، باروری غیر طبیعی، تغییر جنسیت و سقط جنین)، داراب سلاجقه، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- حق بر خویشتن، مبانی و آثار آن در فقه اسلامی، یحیی میرعلی، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۳۹۸ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اتانازی در فقه اسلام، فریبا جمعه‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان لرستان، مرکز پیام نور خرم‌آباد، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- تحلیل صیانت از حق حیات در اسناد حقوق بشری و اسلام، زهره حجازی‌فرد، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۸ش. متن کامل را کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی تطبیقی اتانازی در فقه و حقوق کیفری ایران و هلند، کارشناسی ارشد، مهرداد رکنی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه شمال، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اتانازی یا مرگ خودخواسته در فقه و حقوق موضوعه، طاهره احمدی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی آفاق، ۱۳۹۷ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- حق بر حیات در اسناد حقوق بشری و حقوق اسلام: چالش‌های مفهومی، سید معین عظیمی مؤید، کارشناسی ارشد، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، ۱۳۹۷ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی تطبیقی رضایت مجنی علیه در جرایم علیه اشخاص با اتانازی در فقه و قوانین موضوعه، شهلا عزمی جزیمق، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ۱۳۹۷ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی ابعاد مختلف اتانازی Euthanasia درفقه اسلامی با رویکردی به حقوق موضوعه، حامد فیض‌الهی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، ۱۳۹۶ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- تبیین فقهی و حقوقی اتانازی با رویکرد اخلاق پزشکی، فاطمه فرقانی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شاهد، ۱۳۹۵ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی ابعاد مختلف اتانازی در فقه اسلامی با رویکردی به حقوق موضوعه، حامد فیض‌الهی، کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی فقهی و جزایی اتانازی با تکیه برنظرات سایر ادیان الهی، میترا اتحادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۵ش. چکیده را از انیجا بخوانید.
- مرگ از روی ترحم در فقه و حقوق ایران، سید امیر موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ۱۳۹۴ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی جایگاه اتانازی در فقه و حقوق کیفری ایران و انگلستان، سیده مریم جمالی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، ۱۳۹۴ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی اتانازی داوطلبانه غیر فعال در اسلام و قانون کیفری ایران، سید فضل الله میرفضلی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندر انزلی، ۱۳۹۴ش.
- مرگ ترحمی از دیدگاه اسلام، محمدعلی افضلی، دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۳ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اتانازی یا مرگ خودخواسته در فقه و حقوق موضوعه، زینب نجمی قره‌قشلاقی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی آفاق، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش.
- قتل از روی ترحم (اتانازی) در حقوق کیفری ایران، شیوا محمدنژاد قادیکلائی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود، ۱۳۹۲ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- مرگ آسان (اتانازی) در فقه و حقوق با محوریت آراء امام خمینی، مریم رضوی‌نیا، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اتانازی در فقه و حقوق کیفری ایران، رضا رضایی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۱ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی فقهی و حقوقی مرگ آسان در ادیان الهی و مذاهب اسلامی، زهرا پرویزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، شهریور ۱۳۸۸ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی فقهی و حقوقی مرگ ترحمی (اتانازی)، مرضیه روحانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۸۸ش. متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- بررسی فقهی اتانازی از منظر شیعه و اهل‌سنت، محدثه خوشحال ملاسرایی، مرکز تخصصی ریحانة النبی، چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
عربی
- القتل الرحیم بین الشریعة والقانون، لحول حسین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه عبدالحمید بن بادیس، الجزایر، ۲۰۱۹م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- أحكام القتل الرحيم في الفقه الإسلامي: دراسة فقهية مقارنة، عبدالله محمد باير الزيوت، کارشناسی ارشد، جامعة جرش الكلية، كلية الشريعة، اردن، ۲۰۱۳م.
- القتل الرحيم بين الفقه الامامي و حقوق الانسان، عماد محمد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۱ش، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- القتل لمقاصد المکلفین فی الفقه الإسلامی: قتل الرحمه، القتل لدفع العار، القتل لحمایه الاموال، یاسر محمد الزین، الجامعة الإسلامیة - غزه، ۱۴۳۳ق/۲۰۱۲م، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
- القتل الرحیم: دراسة مقارنة بین الشریعة الاسلامیة والقانون الوضعی، موفق طیب شریف بن حمی سعیده، جامعة ادرار - الجزائر، ۱۴۳۳- ۱۴۳۴ق / ۲۰۱۱م کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- القتل الرحیم: دراسة تأصیلیة مقارنة، عمر بن عبدالله بن مشاری السعدون، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف، عربستان سعودی، ۲۰۰۹م/۱۴۳۰ق، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
سایر منابع
فارسی
- اتانازی، محمود عباسی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، اردیبهشت ۱۴۰۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- درس خارج فقه، سید صادق محمدی، ۱۴۰۰ش. چکیده را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اتانازی در فقه و حقوق اسلامی، مقاله اینترنتی، سید محمد موسوی بجنوردی، ۱۳۹۳ش.متن کامل را در کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخوانید
- اوتانازی در بوته نقد: بررسی ابعاد فقهی، حقوقی و بین‌المللی مرگ خودخواسته، حمیدرضا محمدی، متن کامل را از اینجا بخوانید.
عربی
- الموت الرحيم بين الشريعة والقانون ومبادئ حقوق الإنسان، خالد مصطفی فهمی، ۲۰۲۴م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الموت الرحيم بين الشريعة والقانون ومبادئ حقوق الإنسان، خالد مصطفی فهمی، ۲۰۲۴م. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- القتل الرحيم بين الشريعة الإسلامية والمسيحية والقانون الوضعي، رجاء موليو، ۲۰۲۰م. متن مقاله را از اینجا بخوانید.