|
|
| (۶۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{نگارش}}
| | '''ارتداد''' |
|
| |
|
| [[قرارداد بیع متقابل]] یا [[قرارداد بای بک]] نوعی معامله است که در آن تجهیزات، دانش فنی و فراهم آوردن تسهیلات برای تولید در یک کشور است. و طرف مقابل متعهد میشود تا محصولاتی را که توسط این تسهیلات تولید شده را خریداری کند و هزینه‌های خود را تامین کند. ممکن است این قرار داد تحت عنوان بیع و احتمال دارد در قالب عقودی نظیر جعاله، اجاره به شرط تملیک و ... باشد. از جمله موضوعات فقهی مورد بحث در مورد این قرارداد، تعیین ماهیت، بررسی وجود شرایط و صحت و یا عدم صحت این معامله است.
| |
| ==کتاب‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| #انتقال فناوری در بیع متقابل، محسن احمدی، سنجش و دانش، چاپ ۱، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98617015.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #تحلیل حقوقی قراردادهای بیع متقابل در مبادلات نفتی ایران، رحیم دلائی‌میلان، سنجش و دانش، چاپ ۱، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98918206.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قراردادهای بیع متقابل و بررسی تفاوتها و شباهتهای آن با سایر قراردادهای تجاری متقابل در نظام حقوقی ایران، امید دولاح، احمد مشایخی، نوروزی، چاپ ۱، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97328110.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قراردادهای نفتی از دیدگاه فقه و حقوق با تاکید بر قرارداد بیع متقابل و قرارداد ساخت، بهره‌برداری و انتقال، روح‌الله آهنگران، سخنوران، چاپ ۱، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96724103.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قراردادهای بیع متقابل در صنعت نفت، شهلا عربی ، سعید طاوسی‌مسرور، گنج علم، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96806168.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #بررسی قراردادهای بیع متقابل در صنعت نفت ایران، منوچهر زحمتکش، کدیور، ۱۳۹۵ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/95/95712095.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قراردادهای بیع متقابل، مافی همایون، محمدتقی کریم‌پورآل‌هاشم، نشر مجد، چاپ ۱، ۱۳۹۴ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94423087.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #بیع متقابل در صنعت نفت و گاز ایران (قراردادهای خدماتی)، شهلا خالقی، شرکت هزاره سوم اندیشه، چاپ ۱، ۱۳۹۴ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94c12144.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #ساختار قراردادهای بین‌المللی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و کاربرد علوم مالی، حسابداری، و اقتصاد در آنها و تحولات قراردادهای بیع متقابل، مسعود زهدی ، محمدابراهیم امینیان، شرکت هزاره سوم اندیشه، ۱۳۹۲ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/92/92703003.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
| #بیع متقابل در بخش بالادستی نفت و گاز، محمدرضا صابر، دادگستر، ۱۳۸۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/89/89706040.pdf ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.]
| |
|
| |
|
| ===عربی===
| |
| ==مقاله‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| #جنبه‌های حقوقی قراردادهای سرمایه‌گذاری بیع متقابل (Buy Back) مفهوم، ماهیت و تشریفات انعقاد، جوانمرد صادقی، مجله پژوهش‌های حقوقی، شماره ۵، ۱۳۸۳ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/246483/6886CF854D395E1A945AC674C98D0714.pdf?sequence=-1&isAllowed=y مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #بررسی تحلیلی بر قراردادهای بیع متقابل و بی.او.تی با تطبیق بر فقه امامیه، روح الله آهنگران، پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، سال اول، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/417356 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #تحلیل ماهیت قراردادهای بیع متقابل حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز از منظر فقه امامیه، محمدمهدی عسکری، محمد شیریجیان، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ۱۰، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/386880 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #مدل نظری قرارداد بیع متقابل انرژی، مجید احمدیان، ویدا ورهرامی، انرژی ایران، دوره ۱۸، شماره ۳، پیاپی ۵۵، ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/349535 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #تحلیل فقهی حقوقی قرارداد بیع متقابل، بابک درویشی، روح الله فیاضی، آموزه های فقه مدنی، شماره ۶، ۱۳۹۱ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/316293 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #تاملی فقهی حقوقی در قرارداد بیع متقابل، علی اکبر ایزدی‌فرد، حسین کاویار، پژوهشنامه بازرگانی، سال ۱۴، شماره ۵۴، ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/248748 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #بررسی قراردادهای بیع متقابل در صنعت نفت در قالب قاعده غرور، مهدی اخوان، علی طاهری‌راد، راهبرد یاس، شماره ۱۳، ۱۳۸۷ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/105025 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #مطالعه تطبیقی ماهیت حقوقی قراردادهای بیع متقابل و جایگاه قانونی آن، محمدرضا صابری، حقوقی بین المللی، شماره ۳۷، ۱۳۸۶ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/123662 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| # ماهیت و آثار حقوقی شرط فهرست کالای احتمالی در معامله بیع متقابل، همایون مافی، محمدتقی کریم‌پور آل‌هاشم، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره ۷، ۱۳۸۶ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/5225 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #جنبه های حقوقی امنیتی قرارداد های بیع متقابل، ناصر علیدوستی، مطالعات راهبردی، شماره ۳۳، ۱۳۸۵ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/120664 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قرارداد بیع متقابل، محمدرضا عزیزاللهی، حوزه و دانشگاه، شماره ۴۴، ۱۳۸۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/224639 مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #ماهیت و آثار معاملات افست در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه، ربیعا اسکینی، رضا آقاموسی طهرانی، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال ۱۳، شماره ۲، ۱۳۹۱ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/176928/C5443F59C26F6D9CF5B31E4180B8FAE5.pdf?sequence=-1&isAllowed=y مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #قرارداد بین‌المللی نفتی بیع متقابل و موقعیت آن در رویارویی با عقود اسلامی، فتح‌الله رحیمی، میرشهبیز شافع، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام، سال دوم، شماره اول، ۱۳۹۴ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/402542/4E3FED0F55FF8990DE2AFBA9CA5633C2.pdf?sequence=-1&isAllowed=y مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #برسی حقوقی ساختار قراردادهای آفست، ابراهیم دیانتی نسب، عبدالحسین شیروی، مجله حقوقی دادگستری،سال ۷۸، شماره ۸۶، ۱۳۹۳ش. [http://www.jlj.ir/article_11313_419b4b68e57d733e24c1904e6b51bc73.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
| #مطالعه تطبیقی ماهیت حقوقی قرار دادهای بیع متقابل و جایگاه قانونی آن، محمدرضا صابر، مجله حقوقی نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، شماره ۳۷، ۱۳۸۶ش. [http://www.cilamag.ir/article_17716_98e90f379d3839db73e041b49b306078.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
| |
|
| |
|
| ===عربی=== | | در تعریف ارتداد باید مراعات تمام نحله ها شود یعنی بگونه ای نوشته نشود که ابتدائا ارتدادی که قدما و مشهور میگویند منصرف بذهن شود |
| ==پایان‌نامه‌ها== | | |
| ===فارسی=== | | |
| #بررسی ماهیت معاملات برگشت پذیر، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم، ناهید رضوی زاد، زهرا نعمتی استاد، ۱۳۹۸ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ce19714caace6bf5d59a07d02dbcbe78/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | |
| #بررسی حقوقی قرارداد های بین المللی نفتی ایران، ابوالفضل هادی نژاد عمران، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۷ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/b354e36ca815a818cd3410fdc07b87f9/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | == تبیین مسئله و جایگاه == |
| #تحلیل فقهی مصوبه ی هیئت دولت در خصوص قراردادهای جدید نفتی، محمدعلی توسلی نژاد، دانشگاه تهران، پردیس فارابی - دانشکده مدیریت و حسابداری، ۱۳۹۶ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/fe8ddbd583170f96c60ad6186402c1fa/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | ارتداد |
| #تحلیل مقایسه ای سرمایه گذاری و تولید بهینه نفت در قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید مبتنی بر مبانی فقهی و روش های بهینه سازی، محمد شيريجيان، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده معارف اسلامي و اقتصاد، ۱۳۹۵ش.
| | |
| #شرط حفظ مالکیت در قراردادهای بیع در حقوق انگلستان و ایران، سیده‌مریم سیدزاده، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۳ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/1ac2d48c41d57448ee62129484b30aa5/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | آیا میشود قتل که سزای مرتد است را تفسیر به محترم نبودن خون او کرد؟ |
| #بررسی ماهیت حقوقی قراردادهای بیع متقابل نفتی، رضا صادق‌پور، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۱ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/fec59a50546ea62382a85d625702cdc4/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | === اقسام ارتداد === |
| #بررسی قراردادهای بیع متقابل در معاملات نفت ایران، منوچهر زحمتکش، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۱ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a34a0b2df48f3cb9702aa795aa746b6a/search/9d3397c0561b2145586b59cd676e7007 ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | |
| #جایگاه بیع متقابل نفتی در نظام حقوقی ایران، خلیل آسایش، دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۰ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f50a4a90f10f13c9858bed6226f9e244/search/9d3397c0561b2145586b59cd676e7007 ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | ابن جنید مرتد یک قسم باقی دو قسم |
| #مدیریت قراردادهای بیع متقابل با رویکرد به نقش دعاوی، ماریه زنده دل، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده مهندسی عمران، ۱۳۸۶ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/583b8beac98e635e7e744f71d471581a/search/f888dfc7b38a45f3583a02747a41afbf ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
| | |
| #بیع متقابل (بازخرید متقابل)، جوانمرد صادقی، دانشگاه قم، دانشکده ادبیات، ۱۳۸۱ش، کارشناسی ارشد. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/acd0cd180bf546066ab2084207605536/search/9d3397c0561b2145586b59cd676e7007 ابتدای پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.] | | مرتدملی و فطری/برخی فطری و غیر فطری |
| ===عربی=== | | === شرایط تحقق ارتداد === |
| ==سایر منابع== | | |
| # ماهیت قراردادهای بیع متقابل ایران (سخنرانی)، ادوارد جانکوفسکی، اقتصاد انرژی، شماره ۲۲، ۱۳۷۹ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/218428 متن را از اینجا بخوانید.]
| | لیش |
| #معامله افست چیست، سایت بلوشاپ. [https://beloshop.ru/fa/chto-takoe-ofsetnaya-sdelka-ili-kak-annulirovat-fyuchers-moskovskie-vlasti/ متن را از اینجا بخوانید.]
| | |
| #بررسي ماهيت بيع متقابل با نهاد هاي حقوقي داخلي، محمد اسلامجو، سایت ایشان. [http://eslamjotaha.blogfa.com/post/39 متن را از اینجا بخوانید.]
| | |
| | |
| | == ادله فقهی حکم ارتداد == |
| | |
| | |
| | |
| | === فلسفه کیفر مرتد === |
| | |
| | تاویدشسبثظشثق |
| | |
| | === آثار ارتداد === |
| | سلب مالکیت |
| | |
| | فسخ زوجیت |
| | |
| | سلب طهارت |
| | |
| | قتل/جدایی از همسر/تقسیم اموال |
| | |
| | === اسباب ارتداد (کفر) === |
| | انکار ضروری/ضروری چیست |
| | |
| | انکار لوازم |
| | |
| | ... |
| | |
| | == جایگاه ارتداد در فقه معاصر == |
| | حکم ارتداد باتوجه به رویکردهای فقهی و برداشتهای مختلف از آیات، روایات و سیره معصومین قابل تغییر است |
| | |
| | رویکرد حکم حکومتی بودن ارتداد |
| | |
| | رویکرد |
| | |
| | ابوالصلاح حلبی؛ فقیه و متکلم برجسته شیعه در قرن پنجم هجری در کتاب خود (الکافی، ص 311) تصریح کرده که اگر کسی با استدلال، کافر شود احکام مرتد بر وی جاری نمی‌شود: |
| | |
| | === رویکردهای فقهی معاصر و نواندیشانه به مسئله ارتداد === |
| | |
| | ====== محمد سروش ====== |
| | جریان "ارتداد" در صدر اسلام، ماجرایی گسترده و "کاملاً سیاسی" بوده است و چنان نبوده که برخی از مسلمانان در شرایط عادی و طبیعی، و بر اساس تدبّر و در اثر شبهه، و به صورت فردی دست از آیین خود برداشته و از اسلام روی برگردانند.شیوه کفار برای بازگشت مسلمانان از اسلام آن بود که گروهی را به "تظاهر به اسلام" وهمراهی با مسلمانان وا میداشتند و سپس از آنها میخواستند که اعلام کفر نموده و از اسلام رویگردانند تا از این طریق مسلمانان را دچار سردرگمی کرده و در ایمان و اعتقادشان خلل به وجود آورندآیات قرآن گواه آن است که ارتداد، از شگردهای جریان نفاق در صدر اسلام بوده است که برای ضربه زدن به اسلام انجام میگرفته است، لذا در روایتی از امام باقر (ع) اشاره شده است که منافقان برای دستیابی به اغراض خاصی، وارد جامعه اسلامی میشدند و پس از مدتی زندگی در دارالاسلام به دارالکفر بازمیگشتند، تا با اطلاعات بیشتر و آمادگی افزونتر به مبارزه علیه اسلام ادامه دهند.فضای کلی آیات قرآن در باره ارتداد کاملاً گویای آن است که در دوران تأسیس جامعه اسلامی، ارتداد، کاملاً "وجهه سیاسی" داشته است و به شکل "تغییر عقیده" از جانب یک فرد و بر مبنای تشخیص و تصمیم خود او انجام نمیشده است. بلکه حرکتی جمعی و گروهی، و با انگیزههای حقستیزی و عناد توأم بوده و تحت تأثیر تحریکات و القائات دشمنان اسلام برای آسیب رساندن به جبهه ایمان صورت میگرفته است.این ویژگیها که در آیات قرآن آمده است، حکایت از آن دارد که ارتداد بدون این مشخصات، چندان اندک و یا غیر قابل اعتنا بوده است که از آن ذکری به میان نیامده است و البته در چنین شرایطی اگر مجازات سنگین و شدیدی برای مرتدان در نظر گرفته شود، کاملاً توجیهپذیر بوده و به ویژه در دوران تأسیس جامعه اسلامی که هنوز پایههای عقیده و ایمان استقرار و استحکام کامل نیافته است، ضروری است. |
| | |
| | از فقهای بزرگ مانند شهید اول آموختیم که احکام صادره از پیامبر را با عمومات قرآن و اصولی که از آن استفاده میشود باید سنجید و بدین وسیله "نوع حکم" را مشخص نمود. این سخن بدان معنا نیست که کلام معصوم نمیتواند "مخصِصّ" احکام عام قرآن باشد، زیرا تخصیص کتاب اللَّه به وسیله سنت معتبر مورد قبول همه فقهاست.بلکه مقصود از این تطبیق و سنجش آن است که با مبنا قرار دادن قرآن، به سنت نگاه کنیم و اصل را بر "حفظ ظاهر قرآن" قرار دهیم. و چون "عام و مطلقِ قرآن، از جمله ظواهر معتبر است، لذا تا مخصِّص یا مقیّد بودن روایتی به اثبات نرسیده باشد، از ظاهر قرآن دست برنداریم. در باره حکم مرتد نیز ابتدا باید به سراغ قرآن رفت و با اصل قرار دادن حکم قرآن، در باره ماهیت دستور پیامبر، که بیان یک "حکم شرعی" است و یا با توجه با اقتضاءات خاص زمان، "حکم حکومتی" است، تأمل نمود. |
| | |
| | در جای دیگر توضیح دادهایم که قرآن در آیات متعدد، عدم جواز به کارگیری اکراه در حوزه عقیده و ایمان را مطرح ساخته است به گونهای که میتوان آن را از اصول محکم این کتاب آسمانی به حساب آورد: لا اکراه فی الدین؛این گونه آیات هر چند اصلِ "ولایت و زعامت" رسول خدا را نفی نمیکند و با نقش رهبری اجتماعی آن حضرت ناسازگاری ندارد، ولی "ایمان و عقیده" افراد را خارج از حوزه اختیار و دخالت حضرت قرار میدهد. از اینرو وقتی که "ارتداد" صرفاً تغییر عقیده باشد و مصداق "فساد فی الارض" شمرده نشود و یا "حکومت نبوی" را مورد مخاطره قرار ندهد طبق قواعد اولیه از شمول "حکم قتل"، و یا سیطره ولیّ مسلمین، بیرون است. |
| | |
| | در مراجعه به منابع فقهی، و نیز در مرور متون فتوایی و یا آرای دانشمندان اسلامی، شواهدی وجود دارد که "ماهیّت تعزیری" کیفر مرتد را "تأیید" میکند: |
| | |
| | 1- به کار نگرفتن تعبیر "حدّ" در روایات: |
| | |
| | در روایاتی که مجازات جرمهایی مانند سرقت، زنا، لواط و قذف بیان شده است، استفاده از تعبیر "حد" شایع است و معمولاً از کیفر آنها با این تعبیر یاد شده است، ولی استقصای روایاتی |
| | |
| | |48| |
| | |
| | که در باره کیفر مرتد وجود دارد و طی ابواب مختلف در وسائل الشیعه گردآوری شده است، نشان میدهد که در هیچ موردی از تعبیر، "حد" در مورد "مرتد" به کار نرفته است. |
| | |
| | 2- تعبیرات فقها در باره کیفر مرتد |
| | |
| | امروزه در فقه شیعه معمولاً احکام مرتد، تحت عنوان "حد مرتد" مطرح میشود |
| | |
| | [*]، ولی مراجعه به متون فقهی گذشتگان نشان میدهد که در شیوه فقهای اعصار گذشته، چنین تعبیری رایج نبوده و به ویژه چون آنان به حفظ تعبیرات روایی، مقیّد بودند، |
| | |
| | 3- انعطافپذیری کیفر مرتد در قرآن: |
| | |
| | در قرآن کریم، اشارهای به انعطافپذیری حکم مرتد، به چشم میخورد، زیرا مجازات برخی مرتدان "قابل گذشت" دانسته شده است. |
| | |
| | 4- انعطافپذیری کیفر مرتد در روایات. |
| | |
| | نباید پنداشت وجود روایات متعدد از ائمه علیهمالسلام که در آنها احکام یکسانی در باره مرتدان بیان شده است، احتمال دوم را نفی میکند، زیرا این روایات شرح و تفصیل حکمی است که از طرف پیامبر اکرم اعلام شده است و چنانچه اصل حکم نبوی، با توجه به برخی شواهد و قرائن، جنبه حکومتی و تعزیری داشته باشد، قهراً این روایات نیز ناظر به "شرایط همان حکم" میباشد و تغییری در ماهیت حکم به وجود نمیآورد. چه اینکه اگر در باب زکات از این تعبیر که "رسول خدا زکات را بر نه چیز قرار داده است"، استفاده شود که جعل زکات بر این موارد خاص، جنبه حکومتی دارد، روایات ائمه (ع) که شرایط زکوة را در این موارد بیان میکند، شرح همان حکم نبوی بوده و از جنبه ماهوی آن حکم را دستخوش تغییر نمیسازد. به علاوه که در روایات ائمه (ع)، به "حدّ" بودن کیفر مرتد اشاره نشده است و این سکوت نیز راه استظهار از کلام رسول خدا را برای تفسیر حکومتی از آن باز میگذارد. |
| | |
| | همچنین مانعی از قبیل "اجماع" نیز جلوی چنین تفسیری را نمیگیرد، زیرا برخی از فقهای طراز اول فقه، به تعزیری بودن کیفر مرتد تصریح کردهاند و بسیاری از قدما هم تعبیر "حد" را به کار نبردهاند. |
| | |
| | البته محققان و متفکران اسلامی در یک قرن اخیر، تحلیلهای مختلفی در زمینه فلسفه کیفر مرتد ارائه کردهاند و ابعاد مختلف موضوع را از جنبه سیاسی، اجتماعی و فردی، مورد کنکاش قرار دادهاند، ولی به نظر میرسد تا "ماهیت حقوقی" حکم مرتد، بازشناسی نشود، این گونه تحلیلها، کارساز و راهگشا نخواهد بود. زیرا چنین فلسفههایی نمیتواند عموم و شمول "حدّ الهی" را تغییر داده و برخی مرتدان را از شمول حکم خارج سازد، زیرا احکام، دائرمدار حکمتها نبوده و در سعه وضیق، مستقل از آنهایند. |
| | |
| | ====== محسن کدیور ====== |
| | به‌گفته کدیور، آزادی عقیده و مذهب حسن و مطلوبیت عقلی دارد(ص۱۸۲) و هفت دسته از آیات قرآن کریم به آزادی عقیده و اختیار در انتخاب مذهب دلالت دارد و علاوه بر آن، هیچ مجازات دنیوی بر اختیار دین و عقیده باطل تعیین نشده، اگرچه قرآن صریحاً دینی غیر از اسلام را نمی‌پذیرد و منکران را به عذاب اخروی وعده داده است.(ص۱۹۵و۲۰۶) این هفت دسته از آیات عبارتند از: |
| | |
| | # نفی اکراه و اجبار در دین: به‌گفته وی، رد اجبار مساوی پذیرش آزادی در امر دین است و لازمه آن آزادی در دو امر است: آزادی در ورود به دین و آزادی در خروج از آن. |
| | # آزادی در انتخاب هدایت و ضلالت در دنیا و اختصاص مجازات به سرای آخرت. |
| | # وظیفه پیامبر ابلاغ حق است، نه اجبار حق و سلب آزادی. |
| | # مذمت مجازات بر تغییر دین. بنابر این آیات، خداوند روش مستکبران را در قبال پدیده ارتداد و تغییر دین مذمت کرده است. |
| | # عدم تعلق اراده خداوند به خلق اندیشه یکسان. |
| | # تعیین مجازات مرتد صرفاً در آخرت. |
| | # بیان مسالمت‌آمیز بودن منطق قرآن در دعوت مردم به دین. |
| | |
| | ====== محمدسعید حکیم ====== |
| | وی مجازات دنیوی برای مرتد بر نمیشمرد و معتقد است ارتداد صرفا مجازات اخروی دارد. |
| | |
| | ====== عربها( رشیدرضا*... ====== |
| | رشید رضا معتقد است انکار ضروری دین موجب خروج از دین و تکفیر شخص است. ضروریات دین آن دسته از اموزه های دین که قطعی السند هستند که خود شامل دو دسته اصول دین و فروع دین میشود.ص98 انکار غیر ضروری که به قصد تکذیب نبی ص باشد نیز موجب کفر است.ص99 مخالفت عملی غیر از انکار است ص99 میان تکفیر فرد معین و بیان احکام کلی تکفیر فرق است چرا که در تکفیر فرد معین ممکن است قاعده درئ جاری شود یعنی به سبب وجود شبهه حکم ارتداد از او برداشته شود اما بیان احکام کلی تکفیر اینگونه نیست. رشید رضا دو شرط آگاهانه بودن انکار و تاویل ناپذیری آن را در اجرای تکفیر دخیل میداند.ص100لذا او معتقد است اگر ادله به فرد به درستی عرضه شود و وی از روی دشمنی یا بی توجهی یا تمسخر انکار کند کافر است. ص100 همچنین معتقد است متاول کسی است که قصد اطاعت دارد اما در اجتهادش دچار خطا می شود. صحابه چنین شخصی را تکفیر نمیکردندص103 رشید رضا شیعه را مشمول قاعده تاویل میداند لکن در کتاب تفسیر خود برخی اعمال شیعیان چون توسل را شرک آلود توصیف کرده است. که این تهافت با رای او در مورد تفکیک میان نظریه پردازی تکفیر و مقام اجرای تکفیر قابل حل است. و وی در مقام فتوی بر حفظ حرمت جان، مال و ناموس شیعیان تاکید میکندص106-107 رشید رضا قاعده درئ را هم شامل عقاید و هم احکام میداند و لذاست که در این موضع از ان استفاده میکند.ص108-109<ref>ملاک و شرایط تکفیر از دید رشید رضا</ref> |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | نقدها |
| | |
| | ==منابع مطالعاتی== |
| | |
| | ==پانویس== |
| | {{پانویس}} |
| | |
| | |
| | |
| | ==منابع== |
| | {{منابع}} |
| | * فیضی، فهیمه ؛ علیزاده موسوی، سید مهدی ؛ملاک و شرایط تکفیر از دید رشید رضا، پژوهشنامه مذاهب اسلامی شماره 3 بهار و تابستان 1394 |
| | |
| | |
| | {{پایان}} |