|
|
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| شبیه‌سازی اعضای انسان | | '''شبیه‌سازی اعضای انسان''' |
|
| |
|
| | == متفرقه == |
| | ر.ک: [https://erej.org/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9/ اینجا]. |
|
| |
|
| === ناتمام بودن ادله حرمت اولی شبیه‌سازی انسان ===
| | [http://ensani.ir/file/download/article/20120327180648-3049-86.pdf اینجا] |
| ناظم‌زاده ادله حرمت شبیه‌سازی به حکم اولی را در دو مقام (دلایل اهل‌سنت و ادله فقهای شیعه) بررسی کرده است.(ص۲۴۱) مؤلف، ابتدا هشت دلیل را از سنی‌مذهبان و سپس سه دلیل از فقهای شیعه نقل کرده است. بیشتر دلیل‌هایی که نویسنده برای حرمت شبیه‌سازی به حکم اولی ذکر کرده (به غیر از دو دلیل نخستِ اهل‌سنت و دو دلیل نخستِ شیعیان) تفصیلِ همان ادله‌ایست که وی در حرمت شبیه‌سازی به حکم ثانوی ذکر کرده است.
| | |
| | [https://eshia.ir/feqh/archive/text/javaheri/feqh/32/321106/ اینجا] |
|
| |
|
| ادله نقل شده از اهل‌سنت چنین‌اند:
| | == اقسام شبیه‌سازی == |
| # حرمت تولید انسان از غیر آمیزش جنسی؛ اهل‌سنت از آیاتی مانند آیه ۱۸ سوره اعراف و آیه ۸ سوره سجده، چنین برداشت کرده‌اند که سنت خدا در خلقت انسان، تنها آفریدن او از راه آمیزش جنسی است و به وجود آوردن انسان از راه دیگر، حرام است.(ص۲۴۲-۲۴۳) ناظم‌زاده معتقد است، علاوه بر اینکه آیات یادشده، در مقام بیان حکم شرعی برای چگونگی تولید مثل انسان نیست، می‌توان ادعای آنان را با آیاتی که درباره خلقت حضرت عیسی(ع) بیان شده، نقض کرد؛ چرا که حضرت عیسی(ع) پدر نداشت و خلقت او به گونه دیگری بوده است.(ص۲۴۴-۲۴۶)
| | شبیه‌سازی انسان به سه‌گونه انجام می‌شود: |
| # حرمت اختلاط میاه و اَنساب؛ در توضیح این استدلال گفته شده، یکی از پیامدهای شبیه‌سازی اختلاط میاه است، در حالی که هدف همه ادیان الهی، از جمله دین اسلام، حفظ پنج مقصد اساسی در زندگی انسان است و یکی از آنها حفظ نَسَب است.(ص۲۴۶-۲۴۷) مؤلف با این بیان که در شبیه‌سازی انسان، اساساً سلول‌های جنسی هیچ نقشی در تولید انسان ندارند، اختلاط میاه را منتفی دانسته است.(ص۲۴۷)
| | * '''شبیه‌سازی عضو'''؛ در این روش یکی از سلول‌های انسان گرفته و در دستگاه‌های مخصوصی پرورش داده می‌شود تا به یکی از اعضای بدن انسان (مانند قلب، کلیه و کبد) تبدیل شود. از آنجا که نتیجه این کار، بازسازی انسان کامل نیست، برخی این قسم را از مسئله شبیه‌سازی انسان خارج دانسته‌اند.<ref>حائری، «شبیه‌سازی انسان»، ص۳۰.</ref> |
| # ابهام در رابطه خویشاوندی؛
| | |
| # ابهام در احکام نفقه و ارث؛
| | == دیدگاه فقیهان == |
| # الغای مفهوم مادری؛
| | فقیهان شیعه، شبیه‌سازی اعضای بدن انسان را نه تنها جایز، بلکه مطلوب دانسته‌اند.<ref>صانعی، چکیده اندیشه‌ها، ۱۳۸۷ش، ص۹۴؛ جناتی، «گفت‌و‌گو با آیت‌الله جناتی»، ص۱۹.</ref> برخی فقیهان که قائل به عدم جواز شبیه‌سازی انسان هستند (مانند جعفر سبحانی) نیز شبیه‌سازی اعضای بدن را عملی بسیار خوب معرفی کرده‌اند؛<ref>سبحانی، استفتائات، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۴۱۶.</ref> اما مشروط به آنکه شبیه‌سازی اعضا، در قالب شبیه‌سازی انسان انجام نشود.<ref>سبحانی، استفتائات، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۴۱۶؛ جناتی، «گفت‌و‌گو با آیت‌الله جناتی»، ص۱۹.</ref> با این حال مکارم شیرازی این شرط را در عصر حاضر محقق نمی‌داند. وی معتقد است از آنجا که تنها راه ثابت شده علمی برای شبیه‌سازی اعضا، فقط از راه شبیه‌سازی انسان انجام می‌گیرد و سپس اعضای انسانِ شبیه‌سازی شده مورد استفاده قرار می‌گیرد، این کار جایز نیست؛ زیرا این کار مستلزم سلب حق حیات از فرد دیگر است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۱۳۲.</ref> |
| # امکان شکل‌گیری روابط نامشروع؛
| | |
| # سوء استفاده مجرمانه از شبیه‌سازی؛
| | == طهارت اعضای شبیه‌سازی شده == |
| # از بین رفتن نهاد خانواده.(ص۲۴۱-۲۵۸)
| | طهارت یا نجاست عضو شبیه‌سازی شده، از مسائلی است که فقیهان در بحث شبیه‌سازی اعضا به آن پرداخته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: مؤمن، «شبیه‌سازی»، ص۸۳-۸۶؛ حائری، «شبیه‌سازی انسان»، ص۳۹؛ محمدی قائینی، المبسوط فی فقه المسائل المعاصره (المسائل الطبیة)، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۳۲۶.</ref> سید کاظم حائری معتقد است ادله‌ای که بر نجاست عضو جدا شده از انسان دلالت می‌کند، شامل عضو شبیه‌سازی شده نمی‌شود و در صورت شک در طهارت آن نیز می‌توان به قاعده طهارت استناد کرد.<ref>حائری، «شبیه‌سازی انسان»، ص۳۹.</ref> استحاله جزء جدا شده از انسان به عضو جدید، از استدلال‌هایی است که محمد محمدی قائینی بر طهارت عضو شبیه‌سازی کرده است.<ref>محمدی قائینی، المبسوط فی فقه المسائل المعاصره (المسائل الطبیة)، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۳۲۶.</ref> لازم به ذکر آنکه، بحث‌های مربوط به نجاست یا طهارت اعضای شبیه‌سازی شده، مربوط به جایی است که پیوند آن به بدن انسان انجام نشده باشد؛ اما در فرض پیوند عضو شبیه‌سازی شده به بدن انسان، قطعا پاک است.<ref>محمدی قائینی، المبسوط فی فقه المسائل المعاصره (المسائل الطبیة)، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۳۲۷.</ref> |
| ادله نقل شده از فقیهان شیعه چنین‌اند:
| | |
| # جایز نبودن تغییر خلق خدا؛ برخی فقیهان شیعه، مانند محمدمهدی شمس‌الدین، از فقیهان لبنانی، با استناد به آیۀ ۱۱۹ سوره نساء، بر این باورند، هر تغییری در جسم انسان که با فطرت او مناسبت نداشته باشد، عملی شیطانی و حرام است.(ص۲۵۹-۲۶۰) نویسنده با بیان این نکته که مفاد آیه مربوط به تغییر فطرت انسانی است نه جسم او، این دلیل را رد کرده، اقوال مختلفی از مفسران را در تأیید دیدگاه خود نقل می‌کند.(ص۲۶۰-۲۶۳) او همچنین با بیان اینکه شبیه‌سازی نوعی خلق جدید است، نه تغییر در خلق، استدلال شمس‌الدین را باطل دانسته است.(ص۲۶۴)
| | == پانویس == |
| # عدم مالکیت انسان بر جسم خود؛ به مقتضای اصل اوّلی، تصرف انسان در جسم و نفس خود جایز نیست و تا زمانی که دلیلی بر جواز تصرف نباشد (مانند وجود داشتن دلیل بر جایز بودن ختنه کردن یا حجامت کردن) هر تصرف قابل توجهی بر بدن حرام خواهد بود. اما ناظم‌زاده با تکیه بر آیاتی از قرآن (مانند آیه ۲۰۷ سوره توبه، آیه ۹۵ سوره نساء و آیه ۶ سوره احزاب) به مالک بودن انسان بر جسم خویش باور دارد.(ص۲۶۸-۲۶۹) او همچنین با استناد به قاعده سلطنت بر صحیح بودن دیدگاه خود استدلال کرده، در پایان چنین نتیجه می‌گیرد که بر خلاف ادعای یادشده، اصل اوّلی، بر جایز بودن تصرفات انسان‌ها در جسم و جانشان است.(ص۲۶۹-۲۷۳)
| | {{پانویس}} |
| # از بین رفتن نظام خانواده.(ص۲۷۳-۲۷۴)
| | |
| ناظم‌زاده قمی، با بررسی همه اشکالات یادشده و پاسخ به آنها، در پایان چنین نتیجه گرفته است که شبیه‌سازی انسان نه به حکم اولی و نه به حکم ثانوی حرام نیست.(ص۲۷۴) او در پایان کتاب و در فصل ششم، در تأیید دیدگاه خود فوائدی را برای اقسامِ سه‌گانه شبیه‌سازی، یعنی شبیه‌سازی اعضا، همزادسازی و شبیه‌سازی کامل انسان ذکر کرده است که از جمله آنها می‌توان به درمان بیماری‌ها، درمان ناباروری و شبیه‌سازی افراد نابغه اشاره کرد.(ص۲۷۵-۲۷۸)
| | == منابع == |
| | {{منابع}} |
| | |
| | {{پایان}} |