مهریه نامتعارف (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{منابع مطالعاتی}}
-[[مهریه نامتعارف]] اصطلاحی در مقدار مهریه‌ای است که بیش از حد معمول جامعه باشد. مهریه سنگین از مصادیق مهرالمسمی است که با تراضی زوجین مشخص می‌شود لکن با غرض شارع و عقل از ازدواج سازگاری ندارد. با رشد امر نکوهیده طلاق و ناتوانی ازواج در پرداخت مهریه‌های سنگین و در نتیجه به وجود آمدن ناهنجاریهای متعدد فرهنگی و... بحث از مهریه نامتعارف در فقه معاصر جدی شده است.
+[[مهریه نامتعارف]] یا مهریه سنگین مهریه‌ای است که بیش از حد معمول جامعه باشد و عرف آن را بسیار زیاد بداند. در تعریف مهریه سنگین گفته شده آن نوع مهریه‌ای که زوج توان پرداخت آن را ندارد یا در طول زمان بسیار طولانی چنین امکانی برای او وجود دارد. مهریه سنگین از مصادیق مهرالمسمی است که با تراضی زوجین مشخص می‌شود لکن با غرض شارع و عقل از ازدواج سازگاری ندارد. مهریه نامتعارف با مسائلی چون رشد طلاق و ناتوانی زوج‌ها در پرداخت مهریه‌های سنگین و در نتیجه به وجود آمدن ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی ازجمله به زندان انداختن زوج به‌دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه، در فقه معاصر به طور جدی طرح شده است.
-سؤالاتی که در این مورد قابل طرح است: آیا زوج ملزم به پرداخت اینگونه مهریه‌ها است؟ در صورت عدم توان در پرداخت آیا تبدیل به مهر المثل می‌شود؟ آیا حاکم می‌تواند در تعیین مقدار مهریه دخالت کند؟ و....
+سؤالاتی که در این مورد قابل طرح است عبارتند از: آیا تعیین مهریه سنگین که زوج امکان پرداخت آن را ندارد، از نظر شرعی جایز است یا نه؟ آیا زوج ملزم به پرداخت اینگونه مهریه‌ها است؟ در صورت عدم توان در پرداخت آیا تبدیل به مهر المثل می‌شود؟ آیا حاکم می‌تواند در تعیین مقدار مهریه دخالت کند؟ در صورت عدم توان زوج در پرداخت مهریه آیا امکان به زندان انداختن زوج وجود دارد؟ در صورت عدم پرداخت مهریه سنگین آیا زوجه امکان استفاده از حق حبس خود را دارد و می‌تواند از انجام وظایف خود در قبال شوهر سرباز زند؟
-در مورد صحت چنین مهری دو نظریه مهم وجود دارد. برخی چون [[محمدحسن نجفی]] از قدما و [[امام خمینی]] از معاصرین در مهریه مقدار خاصی را از ناحیه زیادت قائل نیستند و مهر السنه را صرفا استحباب در مهریه می‌دانند. این فقیهان برای استناد فتوای به شریعت، به اجماع علما در بدون مرز بودن مقدار مهریه از ناحیه زیادت یا روایات و اطلاق آیات تعیین مهریه و یا معامله دانستن ازدواج به ضمیمه کفایت تراضی در صحت معامله تمسک جسته‌اند.
+در مورد صحت تعیین مهریه‌های نامتعارف دو رویکرد وجود دارد؛ برخی چون [[محمدحسن نجفی]] از قدما و [[امام خمینی]] از معاصرین در تعیین مقدار مهریه محدودیتی قائل نیستند و مهر السنه را صرفا استحباب در مهریه می‌دانند. این فقیهان برای استناد فتوای خود به شریعت، به اجماع علما در بدون مرز بودن مقدار مهریه از ناحیه زیادت یا روایات و اطلاق آیات تعیین مهریه و یا معامله دانستن ازدواج به ضمیمه کفایت تراضی در صحت معامله تمسک جسته‌اند.
-برخی دیگر چون سید مرتضی قائل‌اند که مهرالمسمی بیش از پانصد درهم الزامی در پرداخت ندارد. و همچنین [[ناصر مکارم شیرازی]] مهریه‌هایی که به علت سنگینی معلوم است زوج قصد جدی در پرداخت ندارد را باطل و مقدار را معادل مهرالمثل می‌داند. از دلائل ارائه شده می‌توان به سفهی بودن، تمسک به اصاله الفساد در معاملات و قاعده لاضرر اشاره کرد.
+در مقابل، برخی دیگر چون سید مرتضی قائل‌اند که مهرالمسمی بیش از پانصد درهم الزامی در پرداخت ندارد. همچنین [[ناصر مکارم شیرازی]] مهریه‌هایی که به علت سنگینی معلوم است زوج قصد جدی در پرداخت ندارد را باطل و مقدار را معادل مهرالمثل می‌داند. از دلائل ارائه شده می‌توان به سفهی بودن این نوع مهریه، تمسک به اصاله الفساد در معاملات و قاعده لاضرر اشاره کرد.
-در منابع ذیل می‌توان پاسخ سؤالات را یافت.
+در این صفحه منابعی که به مسئله مهریه سنگین پرداخته‌اند، جمع‌آوری شده است.
 == کتاب‌ها ==
 === فارسی ===
+# تحدید مهریه از منظر فقه و حقوق، مرضیه اکبرزاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%aa%d8%ad%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%86%d8%b8%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی فقهی و حقوقی مهریه‌های سنگین در حقوق موضوعه، رحمان غلباش اینالو، تهران، عصر اندیشه، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b23144.pdf صفحات ابتدایی کتاب در سامانه خانه کتاب]
 # مهریه کلان در فقه و حقوق ایران، سمیرا فراهانی، تهران، انتشارات تفکر آینده ساز، ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87-%da%a9%d9%84%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# تحدید مهریه از منظر فقه و حقوق، مرضیه اکبرزاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%aa%d8%ad%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%86%d8%b8%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+=== عربی ===
+# غلاء المهور والإحتساب عليه، أحمد ربيع جابر، مدینه، مکتبة العلوم الحکم، ۱۴۱۶ق.[https://st51445.ispot.cc/academy/women0000/Women00356.pdf متن کتاب را از اینجا ببینید]
 == مقاله‌ها ==
 === فارسی ===
-# بررسی صحت مهریه نامتعارف و چالشِ به ارث رسیدن حق مطالبه آن، محمدرضا حمیدی و زهره حاجیان فروشانی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، آماده انتشار، ۱۴۰۲. [https://flj.isu.ac.ir/article_77133.html?lang=fa چکیده مقاله را از اینجا ببینید]
+# بررسی صحت مهریه نامتعارف و چالشِ به ارث رسیدن حق مطالبه آن، محمدرضا حمیدی و زهره حاجیان فروشانی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۸۱، ۱۴۰۲. [https://flj.isu.ac.ir/article_77133_614c72a1d473cbe83f73acd5d8bf3880.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # چالش‌های حقوقی مهریه سکه؛ طرح راهکارهای قانونی، محمد شکری، [[فصلنامه تعالی حقوقی]]، دوره ۹، شماره ۱، ۱۴۰۲ش. [https://www.thdad.ir/article_705050_c4f84500fb380eb27d535d645e74f651.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # بررسی مهریه های غیرمتعارف در فقه امامیّه و حقوق ایران، فاطمه محمدی و [[محمدمهدی کریمی‌نیا]]، [[فصلنامه فقه و حقوق معاصر]]، شماره ۲۲، ۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2098365/ مقاله را از اینجا ببینید]
@@ خط ۲۴: / خط ۲۹: @@
 # واکاوی فقهی- حقوقی مهریه‌های غیر المقدور التسلیم و امکان کاهش مهریه و ماهیت آن، محبوبه بارانی، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۳۱، زمستان ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%88%d8%a7%da%a9%d8%a7%d9%88%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%ba%db%8c%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%82/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # مهریه‌های سنگین و نقش حاکمیت، زهرا عزیزاللهی و غلامحسن حیدری، دوفصلنامه گفتمان فقه حکومتی، شماره ۶، سال ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%b3%d9%86%da%af%db%8c%d9%86-%d9%88-%d9%86%d9%82%d8%b4-%d8%ad%d8%a7%da%a9%d9%85%db%8c%d8%aa/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی ابعاد حقوقی تعیین مهریه‌های نامتعارف توافقی در عقد نکاح دائم، اماره کریم، کنفرانس بین‌المللی و ملی مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق، ۱۳۹۹ش. [https://www.sid.ir/paper/900133/fa مقاله را از اینجا ببینید]
 # بررسی انتقادی مبانی فقهی صحت مهریه نامتعارف در فقه امامیه، حسن غروی و محدثه مهرابی زاده و محسن فتاحی، [[دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، شماره ۲، سال ۱۲، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d9%86%d8%aa%d9%82%d8%a7%d8%af%db%8c-%d9%85%d8%a8%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%b5%d8%ad%d8%aa-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87-%d9%86%d8%a7%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # بررسی جایگاه مهریه‌های سنگین از منظر آیات و روایات، آرزو ملکشاه، فصلنامه سفینه، شماره ۶۴، سال ۱۶، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%ac%d8%a7%db%8c%da%af%d8%a7%d9%87-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%b3%d9%86%da%af%db%8c%d9%86-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%86%d8%b8%d8%b1/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
@@ خط ۳۵: / خط ۴۱: @@
 #جایگاه مهریه سنگین در آموزه‌های دینی، آرای فقها و حقوق موضوعه، عبدالعلی توجهی و آرزو ملکشاه، فصلنامه پژوهش‌نامه زنان، دروه ۴، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. [https://womenstudy.ihcs.ac.ir/article_1063_3577ca39938b5b8a6c09f8a094bf1140.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 #وضعیت حقوقی مهر سنگین، علیرضا باریکلو، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۱، شماره ۱، ۱۳۹۰ش.[https://jlq.ut.ac.ir/article_29583_85e0cccb223efb6a6ef5cf7002ebbc1f.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+#آثار و تبعات منفی مهریه های سنگین (مهریه سنگین فاقد پشتوانه حقوقی)، احمد عابدینی، مجله پیام زن، ۱۳۹۰ش. [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/6528/75494 مقاله را از اینجا ببینید]
 #بررسی اعتبار حقوقی مهریه‌های سنگین، محمدعلی سعیدی، [[فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی]]، شماره ۱۰۱، ۱۳۸۹ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_21118_4335103a49696f081448cb5556114045.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 #وضعیت حقوقی مهریه‌های سنگین در نکاح دائم، سید حسن وحدتی شبیری، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره ۸۱، ۱۳۸۷ش.[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1199033 مقاله را از اینجا ببینید]
+#بررسی معضل بالا بودن مهریه در نکاح، [[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]]، ۱۳۸۶ش. [https://www.sid.ir/paper/796750/fa مقاله را از اینجا ببینید]
+#ماهیت مهر و نقد مهریه‌های سنگین، محمود امامی نمینی، [[فصلنامه مقالات و بررسیها]]، دوره ۴۰، شماره ۸۶، ۱۳۸۶ش. [https://jmb.ut.ac.ir/article_26896_62cdf5d12080fbcd563d78888202a81e.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 #عدم قدرت بر تسلیم مهریه و آثار آن، احمد متولی الموتی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره ۴۱-۴۲، ۱۳۸۵ش. [https://ensani.ir/fa/article/66069 مقاله را از اینجا ببینید]
 #مهر سنگین و پی آمدهای آن، محمود امامی نمین، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، شماره ۱۴، ۱۳۸۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/573401 مقاله را از اینجا ببینید]
 #راهکار های قانونی تبدیل مهریه‌های سنگین به مهر المثل یا مهر السنه، رضا پور محمدی و مجید تلخابی، دوفصلنامه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۲، ۱۳۸۴ش. [http://pfe.journals.miu.ac.ir/article_4184_3575a9236031e87236871e81054034f4.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+=== عربی ===
+# ظاهرة غلاء المهور وأثرها على الفرد والمجتمع: دراسة اجتماعية في ضوء أحكام الشريعة الإسلامية، خالد جمال أحمد حسن، مجلة الحقوقية (البحرین)، شماره ۶، ۲۰۲۳م.
+# مفاسد المغالاة في المهور، محمد بن ابراهيم بن عبد اللطيف و عبد العزيز بن عبد الله بن باز و هيئة كبار العلماء، در الكتيبات الإسلامية، دار القاسم، بی تا. [https://st51445.ispot.cc/academy/handbook01001/handbook829-.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# المعالجات الفقهية للمغالاة في تکاليف الزواج و آثارها الاجتماعية، محمد السید عوض السید، مجلة البحوث الفقهیة و القانونیة (مصر، جامعة الازهر)، شماره ۳۹، ۲۰۲۲م. [https://jlr.journals.ekb.eg/article_266102_4e5eb9fc6413b6e81ede8844cdfd0382.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# غلاء المهور وأثرها فی عزوف الشباب عن الزواج، حسین ساری خضیر عباس، مجلة الجامعة العراقية، شماره ۵۲ (جلد دوم)، ۲۰۲۱م. [https://mabdaa.edu.iq/wp-content/uploads/2021/05/13-%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88%D8%A3%D8%AB%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D8%B2%D9%88%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%B9%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AC.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# تحديد المهر في ضوء متطلبات العصر ومقاصد التشريع دراسة فقهية قانونية مقارنة، محمد خليل خير الله و هناء سعيد جاسم، مجلة كلية الإمام الأعظم الجامعة (عراق)، شماره ۲۳، ۲۰۱۷م. [https://www.iasj.net/iasj/download/b72573403b9e4edc مقاله را از اینجا ببینید]
+# الفهم المقاصدي ودوره في الحد من ظاهرة المغالاة في المهور، أنس عبدالواحد صالح الجابر، مجلة كلية دار العلوم (مصر)، شماره ۹۸، ۲۰۱۶م.
+# تحدید نصاب المهر فی الإسلام، دراسة فی الإمکان و المشروعیة، علی علی‌آبادی، الاجتهاد و التقلید، شماره ۱۳ و۱۴، ۱۴۳۱ق. [https://nosos.net/wp-content/uploads/ejtihad/e13-14.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# المهر، حده و مقداره، دراسة فقهیة فی ظاهرة ارتفاع المهور، علیرضا باریکلو، الاجتهاد و التقلید، شماره ۱۳ و۱۴، ۱۴۳۱ق. [https://nosos.net/wp-content/uploads/ejtihad/e13-14.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# مقدار المهر وسلطة ولي الأمر في تحديده: دراسة فقهية، أنس مصطفى حسين أبو عطا، مجلة المنارة للبحوث والدراسات (اردن)، مجلد ۱۲، شماره ۳، ۲۰۰۶م.
+# قانون تحديد المهور الجديد بين النظرية والتطبيق، فتيحة محمود قرة، مجلة الأمن والقانون (دبی)، مجلد ۷، شماره ۱، ۱۹۹۹م.
+# حكم الشريعة الإسلامية في تحديد مالية المهور، محمد إبراهيم أبو جريبان، مؤتة للبحوث و الدراسات: سلسلة العلوم الإنسانية و الإجتماعية، مجلد ۲۰، شماره ۳، ۱۹۸۲م
 == پایان‌نامه‌ها ==
@@ خط ۵۳: / خط ۷۶: @@
 # وضعیت حقوقی مهریه‌های گزاف، فاطمه سهرابیان پاریزی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، ۱۳۹۲ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d9%88%d8%b6%d8%b9%db%8c%d8%aa-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%85%d9%87%d8%b1%db%8c%d9%87%d9%87%d8%a7%db%8c-%da%af%d8%b2%d8%a7%d9%81/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # وضعيت فقهی مهريه سنگين(سفهی)، رض‍ا م‍ح‍م‍دی‌، پايان‌نامه حوزوی سطح ۳، قم مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، آيت الله العظمي حائري (مدرسه فيضيه قم)، ۱۳۹۲ش.
+=== عربی ===
+# تحديد المهور بين الشريعة الإسلامية وقانون الأسرة الجزائري والعرف، ميمون فريدة و حرشوف رشيدة، کارشناسی ارشد، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعة المسیلة، ۲۰۲۱م. [https://dspace.univ-msila.dz/server/api/core/bitstreams/4f752923-063f-446e-a733-d209f02cdd3f/content متن پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
+# غلاء المهور بين الشريعة الإسلامية والأعراف العمانية،  أحمد بن علي بن ناصر الشبلي، کارشناسی ارشد، المعهد الأعلى لأصول الدين، جامعة الزیتونة (تونس)، ۲۰۰۸م.
 == سایر منابع ==
@@ خط ۵۸: / خط ۸۶: @@
 # قمار، شرط‌بندی، گرو بندی و مسکرات در نظام حقوقی کنونی، فرید خدایی‌فر، یادداشت اینترنتی، ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/%d9%82%d9%85%d8%a7%d8%b1%d8%8c-%d8%b4%d8%b1%d8%b7%d8%a8%d9%86%d8%af%db%8c%d8%8c-%da%af%d8%b1%d9%88-%d8%a8%d9%86%d8%af%db%8c-%d9%88-%d9%85%d8%b3%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-[[رده:نقص منابع عربی]]
 [[رده:منابع مطالعاتی حقوق زنان]]
+[[رده:بروزرسانی ۱۴۰۳]]