محمدطاهر بن عاشور: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) جز added Category:مقاله‌‌های شخصیت‌شناسی using HotCat |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| وب سایت = | | وب سایت = | ||
}}'''محمدطاهر بن عاشور''' (۱۲۹۶-۱۳۹۳ق) مفسر و فقیه اهل تونس و نظریه‌پرداز در مقاصد الشریعه که با کتاب «مقاصد الشریعة» و تفسیر «التحریر و التنویر» در جهان اسلام شناخته شده است. ابن‌عاشور اشعری‌مسلک و مالکی‌مذهب و از عالمان اصلاح‌گری محسوب می‌شود که توانست بنیان‌گذار تحولات و نوآوری‌های بسیاری در ساحت‌های علمی و اجتماعی تونس باشد. | }}'''محمدطاهر بن عاشور''' (۱۲۹۶-۱۳۹۳ق) مفسر و فقیه اهل تونس و نظریه‌پرداز در [[مقاصد الشریعه]] که با کتاب «مقاصد الشریعة» و تفسیر «التحریر و التنویر» در جهان اسلام شناخته شده است. ابن‌عاشور اشعری‌مسلک و مالکی‌مذهب و از عالمان اصلاح‌گری محسوب می‌شود که توانست بنیان‌گذار تحولات و نوآوری‌های بسیاری در ساحت‌های علمی و اجتماعی تونس باشد. | ||
ابن‌عاشور اسلام را دینی اهل تساهل و تسامح می‌دید و به همین جهت آن را دارای ظرفیت‌های حضور در ساحت اجتماع و سیاست می‌دانست، و از همین منظر به گزاره‌های وحیانی نگاه می‌کرد. او سکولارهای مسلمان که اسلام را حداقلی می‌دیدند نقد می‌کرد و اسلام را مبرا از ساحت حکومت نمی‌دانست. | ابن‌عاشور اسلام را دینی اهل تساهل و تسامح می‌دید و به همین جهت آن را دارای ظرفیت‌های حضور در ساحت اجتماع و سیاست می‌دانست، و از همین منظر به گزاره‌های وحیانی نگاه می‌کرد. او سکولارهای مسلمان که اسلام را حداقلی می‌دیدند نقد می‌کرد و اسلام را مبرا از ساحت حکومت نمی‌دانست. | ||
ابن‌عاشور با تکیه بر رویکرد اصلاحی خود، فقه را کارآمد و عصری می‌دیدید و این دغدغه را از مسیر توجه به مقاصد شارع و اعتقاد به ظرفیت تساهل و | ابن‌عاشور با تکیه بر رویکرد اصلاحی خود، فقه را کارآمد و عصری می‌دیدید و این دغدغه را از مسیر توجه به مقاصد شارع و اعتقاد به ظرفیت [[شریعت سمح و سهله|تساهل و تسامح]]، و [[تعلیل‌پذیری احکام|تعلیل‌پذیری احکام اجتماعی]] پیگیری می‌کرد. بر همین اساس درباره احکام متعددی مثل قربانی در حج، زدن زنان، ساختار حکومت و مشقت در روزه بازخوانی و رای جدیدی را ابراز کرده است. | ||
ابن‌عاشور مقاصد الشریعه را برای نوسازی اصول فقه و چه بسا به‌عنوان یک ظرفیت جایگزین برای آن مطرح و تلاش می‌کند تا با نظریه مقاصد، از نگاه تجزئه‌ای (جزئی‌نگر) در فهم احکام و فردی‌دیدن آن‌ها به نگاه اجتماعی و کل‌نگر گذر کند. با این همه، نوآوری‌های ابن‌عاشور در مقصدگرایی و تفسیر و نگاه اجتماعی او به آموزه‌های دینی، از نگاه ناقدان دور نمانده و برخی صاحب‌نظران تلاش کرده‌اند پیامدهای مثبت و منفی آثار فکری او را مورد تحلیل قرار دهند. | ابن‌عاشور مقاصد الشریعه را برای نوسازی اصول فقه و چه بسا به‌عنوان یک ظرفیت جایگزین برای آن مطرح و تلاش می‌کند تا با نظریه مقاصد، از نگاه تجزئه‌ای (جزئی‌نگر) در فهم احکام و فردی‌دیدن آن‌ها به نگاه اجتماعی و کل‌نگر گذر کند. با این همه، نوآوری‌های ابن‌عاشور در مقصدگرایی و تفسیر و نگاه اجتماعی او به آموزه‌های دینی، از نگاه ناقدان دور نمانده و برخی صاحب‌نظران تلاش کرده‌اند پیامدهای مثبت و منفی آثار فکری او را مورد تحلیل قرار دهند. | ||
== شخصیت‌شناسی ابن‌عاشور== | == شخصیت‌شناسی ابن‌عاشور== | ||
محمدطاهر بن عاشور، (۱۸۷۹-۱۹۷۳م) شیخ‌الاسلام مذهب مالکی در تونس و همچنین شیخ جامع | محمدطاهر بن عاشور، (۱۸۷۹-۱۹۷۳م) شیخ‌الاسلام مذهب مالکی در تونس و همچنین شیخ جامع زیتونه، در «مرسی» از نواحی شمالی تونس متولد شد. قرآن را حفظ کرد و با زبان فرانسوی نیز آشنا شد. او پژوهشگری ادیب، مفسر، اصولی و نظریه‌پرداز در حوزه مقاصدالشریعه و نظام اجتماعی - سیاسی دین به شمار می‌رود.<ref>المیساوی، الشیخ محمد الطاهر بن عاشور و کتابه مقاصد الشریعة الاسلامیة، ص۸۰.</ref> و از چهار تن از استادانش اجازه اجتهاد داشت. او با تأثیرپذیری از انقلاب فکری کسانی چون جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده از سرآمدان تحول‌آفرینی در جامعه پیرامونی خویش شد. و سرانجام در روز شنبه ۱۳ رجب ۱۳۹۴ق درگذشت. | ||
=== آثار ابن‌عاشور === | === آثار ابن‌عاشور === | ||
ابن‌عاشور | ابن‌عاشور تألیفات بسیاری دارد؛ این تألیفات اگرچه در یک حوزه خاص نمی‌گنجند؛ اما وجه مشترکشان در نو بودن آنهاست. وی قریب به ۳۸ اثر منتشرشده و آثار منتشرنشده فراوانی دارد.<ref>الغالی، محمد الطاهر بن عاشور: حیاته و آثاره؛ الحسنی، مقاصد شریعت از نگاه ابن‌عاشور، ص۱۴۲-۱۵۰.</ref> برخی از آثار او که نشان‌گر اندیشه‌های او درباره مشکلات معاصر مسلمانان است عبارتند از: | ||
# ''تفسیر التحریر و التنویر'': این موسوعه علمی - قرآنی از ماندگارترین آثار وی و از تفاسیر مهم دوران معاصر است که بر وزان تفاسیر قرآن به قرآن تنظیم شده است.<ref>صقر، منهج الطاهر بن عاشور فی التفسیر، ص۵۴.</ref> علاوه بر آن به‌عنوان یک ضلع از اضلاع روش‌شناسانه، بر توجه به احادیث، شعر، لغت، اعراب، بلاغت و... که برخی از آن به «درایه» تعبیر کرده‌اند<ref>صقر، منهج الطاهر بن عاشور فی التفسیر، ص۱۳۹.</ref> استوار است. تفسیر التحریر بر سیاق و مشی اصلاح‌گرایانه تدوین شده؛ لذا بی‌توجه به پرسش‌ها و چالش‌های عصری‌اش نبوده است. | # ''تفسیر التحریر و التنویر'': این موسوعه علمی - قرآنی از ماندگارترین آثار وی و از تفاسیر مهم دوران معاصر است که بر وزان تفاسیر قرآن به قرآن تنظیم شده است.<ref>صقر، منهج الطاهر بن عاشور فی التفسیر، ص۵۴.</ref> علاوه بر آن به‌عنوان یک ضلع از اضلاع روش‌شناسانه، بر توجه به احادیث، شعر، لغت، اعراب، بلاغت و... که برخی از آن به «درایه» تعبیر کرده‌اند<ref>صقر، منهج الطاهر بن عاشور فی التفسیر، ص۱۳۹.</ref> استوار است. تفسیر التحریر بر سیاق و مشی اصلاح‌گرایانه تدوین شده؛ لذا بی‌توجه به پرسش‌ها و چالش‌های عصری‌اش نبوده است. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
# ''نقدٌ علمیٌ لکتاب الاسلام و اصول الحکم'': در این کتاب ابن‌عاشور با تأکید بر عدم جدایی دین از سیاست، تفکر مبتنی بر این جدایی که از ناحیه کسانی مثل [[علی عبدالرازق]] مطرح شده بود را مورد نقد قرار داده است. | # ''نقدٌ علمیٌ لکتاب الاسلام و اصول الحکم'': در این کتاب ابن‌عاشور با تأکید بر عدم جدایی دین از سیاست، تفکر مبتنی بر این جدایی که از ناحیه کسانی مثل [[علی عبدالرازق]] مطرح شده بود را مورد نقد قرار داده است. | ||
== ابن‌عاشور و ظرفیت‌سازی برای حضور فقه در جهان جدید == | == ابن‌عاشور و ظرفیت‌سازی برای حضور فقه در جهان جدید == | ||
فقه مالکی دارای خصوصیاتی است که در مقایسه با دیگر مذاهب، نوآوری در آن با سهولت بیشتری رخ داده است. ویژگی‌هایی چون: (الف) انعطاف‌پذیری در اصول، (ب) توجه به مقاصد شریعت، (ج) مصلحت‌سنجی فقهی در حوزه احکام اجتماعی، (د) توجه به اموری مثل «خلاف» و «جایگاه عرف» و مانند آن که به قدرت اندیشه و گستردگی افق دید فقیهان این مذهب کمک می‌کند.<ref>ر.ک: الزلمی، اسباب اختلاف الفقهاء فی الاحکام الشرعیة، ص۵۱، فرج حسین، و السریتی، النظریات العامه فی الفقه الاسلامی، ص۴۰۱ و الریسونی، نظریة المقاصد عند الامام الشاطبی، ص۲۹۹.</ref> | فقه مالکی دارای خصوصیاتی است که در مقایسه با دیگر مذاهب، نوآوری در آن با سهولت بیشتری رخ داده است. ویژگی‌هایی چون: (الف) انعطاف‌پذیری در اصول، (ب) توجه به مقاصد شریعت، (ج) مصلحت‌سنجی فقهی در حوزه احکام اجتماعی، و (د) توجه به اموری مثل «خلاف» و «جایگاه عرف» و مانند آن که به قدرت اندیشه و گستردگی افق دید فقیهان این مذهب کمک می‌کند.<ref>ر.ک: الزلمی، اسباب اختلاف الفقهاء فی الاحکام الشرعیة، ص۵۱، فرج حسین، و السریتی، النظریات العامه فی الفقه الاسلامی، ص۴۰۱ و الریسونی، نظریة المقاصد عند الامام الشاطبی، ص۲۹۹.</ref> | ||
بخشی از نوآوری‌های ابن‌عاشور در عرصه فقهی زائیده گرایش فقهی وی و بخشی دیگر برآمده از نوع نگاه او به شریعت و دین است. | بخشی از نوآوری‌های ابن‌عاشور در عرصه فقهی زائیده گرایش فقهی وی و بخشی دیگر برآمده از نوع نگاه او به شریعت و دین است. | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
* المیساوی، محمد طاهر، جمهرة مقالات و رسائل ابن عاشور، دارالنفائس، اردن، ۱۴۳۶ق. | * المیساوی، محمد طاهر، جمهرة مقالات و رسائل ابن عاشور، دارالنفائس، اردن، ۱۴۳۶ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:مقاله‌‌های شخصیت‌شناسی]] | |||