فقه اقتصادی منابع مالی اسلامی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

فقه اقتصادی منابع مالی اسلامی کتابی فارسی که در زمینه بررسی منابع مالی حکومت اسلامی و امکان استفاده از آنها در تحقیقات دفاعی نوشته شده است. حامد رستمی نجف‌آبادی، نویسنده کتاب، در این زمینه به بررسی منابعی چون زکات، خمس، جزیه، مالیات، خراج و وقف می‌پردازد.

به باور او امروزه مراد از نیرو در آیه «[[آیه ۶۳ سوره انفال|ما استطعتم من قوه]]» تقویت بنیه دفاعی مسلمانان است و باید منابع مالی مناسب و بادوام برای آن در نظر گرفته شود؛ به همین دلیل، نویسنده معتقد است که تحقیقات دفاعی یکی از مصادیق «سبیل الله» محسوب می‌شود و می‌توان زکات را در آن هزینه کرد. خراج و جزیه هم از دیگر منابع مالی دولت اسلامی محسوب می‌شده که نویسنده آن را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که امروزه دیگر کارایی ندارد. نویسنده خمس، انفال و مالیات (عشور)، نذور و استقراض را نیز ازجمله منابعی می‌داند که حاکم اسلامی می‌توان آن منابع را بر اساس مصالح مسلمین به مصرف رسانده، و چه بسا در بعد سیاسی، سبب حفظ کیان جامعه اسلامی می‌گردد.  

کتاب فقه اقتصادی، در فصل اول به بررسی مفاهیم بنیادین ازجمله فقه، منابع مالی اسلامی، حکومت اسلامی، [[بیت‌المال]]، [[مالیات]]، تحقیقات دفاعی، دارالاسلام و [[وقف]] پرداخته است. به‌گفته او، حکومت اسلامی نوعی از حکومت است که علاوه بر آن که همه قوانین و مقررات اجرایی آن برگرفته از احکام اسلام است، مجریان آن نیز مستقیما از طرف خدا یا به اذن خاص یا عام معصوم منصوب شده‌اند. او همچنین منظور از تحقیقات دفاعی را نیز پژوهش‌های مربوط به نیروهای مسلح و مخصوصا وزارت دفاع می‌داند که بی شک قوام و دوام حکومت اسلامی به این نوع تحقیقات وابسته است (ص۱۳-۱۸)  

نویسنده مالیات را یکی از منابع مهم درآمدی بیشتر دولت‌ها برای تامین هزینه‌های خود می‌داند، بنابراین مالیات نوعی هزینه اجتماعی است که آحاد جامعه در مقابل استفاده از امکانات و منابع یک کشور موظفند آن را پرداخت کنند (ص۷۵). به گفته او در صدر اسلام نیز نوعی مالیات وجود داشت بنام عشور، که از تجّار و بازرگانان خارجی در ازای ورود و خروج از کشور اسلامی اخذ می‌شده است، البته از دوراندیشی‌های حکومت اسلامی است که امام حق دارد، در صورتی که به صلاح امت تشخیص بدهد، مالیات‌های اسلامی را تخفیف و یا موقتا زیادتر نماید، او این مالیات‌ها را در مصارف حکومتی به مصرف می‌رساند (ص۷۵-۷۷).

در پایان نویسنده نتیجه می‌گیرد، منابع مالی اسلامی عامل بسیار مهمّی در پیشرفت و موفّقیت دولت اسلامی به حساب می‌آید، امّا تاکید بیشتر این کتاب بر امر توسعه علمی و پژوهشی است، خصوصا پژوهش و تحقیق در زمینه‌های نظامی و دفاعی که حفظ و حراست و عزت جامعه اسلامی بستگی غیر قابل انکاری به پیشرفت در آن عرصه دارد. وی همچنین در مورد وقف پیشنهاد می‌کند، باید خلَاهای نظارتی جبران و اصلاح و تقنین‌هایی در تبدیل موقوفات و انتفاع حداکثری صورت گیرد، همان‌طور با بازنگری در مسائل فقهی و حقوقی زمینه‌سازی وقف پول و ترغیب و سامان‌دهی واقفین نسبت به تاسیس مراکز علمی دانش‌بنیاد صورت گیرد (ص۱۴۱-۱۴۶). او در نهایت در قالب پیوست، با نگاهی گذرا به نظر موافق برخی از فقهاء امامیه، در امکان استفاده از منابع مالی اسلامی برای تحقیقات دفاعی، این اثر را به سر انجام می‌رساند.