فقه هستهای (کتاب): تفاوت میان نسخهها
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) افزودن لینک |
جز added Category:کتابهای فقه انرژی هستهای using HotCat |
||
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نویسنده | |||
|نویسنده = امیر عباسی قلعهشاهی | |||
|گردآوری =}} | |||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| عنوان = فقه هستهای | |||
| تصویر = فقه هستهای.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح_تصویر = | |||
| نامهای دیگر = | |||
| نویسنده = مجموعه نویسندگان | |||
| تاریخ نگارش = ۱۳۹۲ش | |||
| موضوع = [[فقه]] | |||
| سبک = | |||
| زبان = فارسی | |||
| ویراستار = | |||
| به تصحیح = | |||
| به کوشش =[[ابوالقاسم علیدوست]] | |||
| تصویرگر = | |||
| طراح جلد = | |||
| تعداد جلد = ۱ | |||
| تعداد صفحات = ۴۰۰ | |||
| قطع = وزیری | |||
| مجموعه = | |||
| ناشر = پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی | |||
| محل نشر = تهران | |||
| تاریخ نشر = ۱۳۹۷ش | |||
| نوبت چاپ = اول | |||
| شمارگان = | |||
| شابک = | |||
| نوع رسانه = | |||
| وبسایت ناشر =www.poiict.ir | |||
| نام کتاب = | |||
| مترجم = | |||
| مشخصات نشر = | |||
|نسخه الکترونیکی= | |||
}} | |||
* '''چکیده''' | |||
'''فقه هستهای''' کتابی به زبان فارسی حاوی ۱۰ مقاله در تبیین فقهی حرمت تولید و بهکارگیری سلاحهای هستهای. محتوای کتاب در همایش فقه هستهای ارائه شده که در سال ۱۳۹۲ش در تهران و قم برگزار شده است. | '''فقه هستهای''' کتابی به زبان فارسی حاوی ۱۰ مقاله در تبیین فقهی حرمت تولید و بهکارگیری سلاحهای هستهای. محتوای کتاب در همایش فقه هستهای ارائه شده که در سال ۱۳۹۲ش در تهران و قم برگزار شده است. | ||
خط ۱۴: | خط ۵۳: | ||
===ساختار=== | ===ساختار=== | ||
کتاب از | کتاب از مقدمه، بخش پیامها و سخنرانیها، و نیز بخش مقالات تشکیل شده است. در مقدمه، به محورهای همایش فقه هستهای از جمله نظرات رهبری، بیان اسناد پشتیبان، تبارشناسی نظریه، مقارنۀ اقتضائات فتوا و اقتضائات تعهد و گزارش اجمالی از مقالات پرداخته شده است. | ||
بخش اول کتاب شامل پیام [[عبدالله جوادی آملی]] و [[جعفر سبحانی]]، و همچنین متن سخنرانی علیاکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و علیاکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی است. بخش دوم و اصلی کتاب، شامل ۱۰ مقاله از نویسندگان مختلف با محوریت بررسی حکم فقهی ممنوعیت تولید و انباشت و بهکارگیری [[سلاحهای کشتار جمعی (منابع مطالعاتی)|سلاحهای کشتار جمعی]]، از جمله سلاح هستهای است. | بخش اول کتاب شامل پیام [[عبدالله جوادی آملی]] و [[جعفر سبحانی]]، و همچنین متن سخنرانی علیاکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و علیاکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی است. بخش دوم و اصلی کتاب، شامل ۱۰ مقاله از نویسندگان مختلف با محوریت بررسی حکم فقهی ممنوعیت تولید و انباشت و بهکارگیری [[سلاحهای کشتار جمعی (منابع مطالعاتی)|سلاحهای کشتار جمعی]]، از جمله سلاح هستهای است. | ||
خط ۴۸: | خط ۸۷: | ||
=== مبانی فقهی=== | === مبانی فقهی=== | ||
در مقالات مختلف کتاب، از مبانی فقهی مختلفی برای رد بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی بهره برده شده است؛ از جمله: | در مقالات مختلف کتاب، از مبانی فقهی مختلفی برای رد بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی بهره برده شده است؛ از جمله: | ||
# [[مقاصد الشریعة|مقاصد شریعت]]: ابوالقاسم علیدوست، در بررسی اسناد حکم سلاحهای غیرمتعارف، به مقاصد شریعت پرداخته و بر آن شده که بر اساس دهها آیه از قرآن، مقصد خداوند در فرستادن پیامبران، نزول کتابهای آسمانی و تشریع قوانین، عبارت است از: اصلاح حال بندگان در ارتباط با خداوند و در پیوند با یکدیگر، و سپس تصریح کرده است که اصلاح هرگز با افساد و کاربرد سلاحهای کشتارجمعی تأمین نمیشود(ص۱۱۳). | # [[مقاصد الشریعة|مقاصد شریعت]]: ابوالقاسم علیدوست، در بررسی اسناد حکم سلاحهای غیرمتعارف، به مقاصد شریعت پرداخته و بر آن شده که بر اساس دهها آیه از قرآن، مقصد خداوند در فرستادن پیامبران، نزول کتابهای آسمانی و تشریع قوانین، عبارت است از: اصلاح حال بندگان در ارتباط با خداوند و در پیوند با یکدیگر، و سپس تصریح کرده است که اصلاح هرگز با افساد و کاربرد سلاحهای کشتارجمعی تأمین نمیشود(ص۱۱۳). | ||
# نقد قاعده یجوز کل ما یرجی به الفتح (جواز هر کاری که به پیروزی بینجامد): [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، نظر [[صاحب جواهر]] را مطرح کرده که معتقد است هیچ فقیهی با قاعده «یجوز کل ما یرجی به الفتح» مخالفت نکرده، و سپس آن را نقد کرده و معتقد است نمیتوان چنین حکم کلیای را به فقیهان نسبت داد که هر آنچه پیروزی بر آن متوقف است جایز باشد(ص۸۹-۹۰). همچنین ناصر قرباننیا استفاده صاحب جواهر از قاعده مذکور و تلاش برای مصطاده فرض کردن آن با تکیه بر آیات و روایات را نقد کرده و بر آن شده است که چنین قاعدهای از آیات به دست نمیآید و تلویحاً روایات مرتبط با آن را نیز غیرمعتبر دانسته است. وی فتح و غلبه به هر شکل را ناسازگار با پارهای از آیات و روایات، و نیز سیره پیامبر(ص) و امام علی(ع) خوانده است(ص۱۹۵-۱۹۷). | # نقد قاعده یجوز کل ما یرجی به الفتح (جواز هر کاری که به پیروزی بینجامد): [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، نظر [[صاحب جواهر]] را مطرح کرده که معتقد است هیچ فقیهی با قاعده «یجوز کل ما یرجی به الفتح» مخالفت نکرده، و سپس آن را نقد کرده و معتقد است نمیتوان چنین حکم کلیای را به فقیهان نسبت داد که هر آنچه پیروزی بر آن متوقف است جایز باشد(ص۸۹-۹۰). همچنین ناصر قرباننیا استفاده صاحب جواهر از قاعده مذکور و تلاش برای مصطاده فرض کردن آن با تکیه بر آیات و روایات را نقد کرده و بر آن شده است که چنین قاعدهای از آیات به دست نمیآید و تلویحاً روایات مرتبط با آن را نیز غیرمعتبر دانسته است. وی فتح و غلبه به هر شکل را ناسازگار با پارهای از آیات و روایات، و نیز سیره پیامبر(ص) و امام علی(ع) خوانده است(ص۱۹۵-۱۹۷). | ||
# نقد استناد به قاعده مقابله به مثل: [[سید سجاد ایزدهی]] با اشاره به آیاتی از قرآن که قاعده مقابله به مثل از آن برداشت شده(بقره، | # نقد استناد به قاعده مقابله به مثل: [[سید سجاد ایزدهی]] با اشاره به آیاتی از قرآن که قاعده مقابله به مثل از آن برداشت شده([[آیه ۱۹۴ سوره بقره|بقره، ۱۹۴]]؛ [[آیه ۱۲۶ سوره نحل|نحل، ۱۲۶]]؛ شوری، ۴۰)، بر آن است که از عموم آیه [[آیه ۶۰ سوره انفال|وأعدوا لهم ما استطعتم]] نمیتوان استفاده از سلاح کشتارجمعی را استنباط کرد. وی همچنین بر آن است که مانند بسیاری از قواعد فقهی و عمومات، استثناهایی وجود دارد؛ مانند [[حرمت جنگ در محدوده حرم]](ص۲۷۳-۲۷۵). همچنین ابوالحسن حسنی با اشاره به آیات قرآن در این باره، تصریح میکند که سلاحهای کشتارجمعی که حرث و نسل را نابود میکند، تخصصاً از قاعده مقابله به مثل خارج است؛ چرا که اصل شخصی بودن مجازات در نظام حقوقی اسلام پذیرفته شده است(ص۲۹۷). به گفته وی، حتی [[قاعده مقابله به مثل]] هم در موارد بسیاری تخصیص خورده و قاتلی که مقتول را با زجر کشته است، قصاص تنها در اصل قتل تجویز شده، و زجرکشی منع شده است(ص۲۹۸). | ||
== استناد به آیات قرآن== | == استناد به آیات قرآن== | ||
در کتاب فقه هستهای، آیات فراوانی از قرآن کریم در راستای حرمت و منع بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی مورد بررسی قرار گرفته است که برخی ناظر به حرمت فساد و کشتن بیگناهان است،<ref>بقره، ۱۱ و ۲۷ و ۳۰ و ۲۰۵؛ مائده، ۳۲؛ اسراء، ۳۳؛ فرقان، ۶۸؛ انعام، ۱۶۴.</ref> و برخی دیگر حاوی مضامینی از قبیل توصیه به صلح، حرمت تعدی، و نهی از مقابله به مثل است.<ref>بقره، ۱۹۰؛ مائده، ۲ و ۸؛ اسراء، ۲۶ و ۲۷؛ انفال، ۶۱.</ref> همچنین آیاتی از قرآن نیز که در تأیید بهکارگیری سلاحهای مذکور به کار گرفته شدهاند، بررسی شده است.<ref>انفال، ۶۰؛ نساء، ۷۱؛ توبه، ۵؛ بقره، ۱۹۴؛ نحل، ۱۲۶.</ref> | در کتاب فقه هستهای، آیات فراوانی از قرآن کریم در راستای حرمت و منع بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی مورد بررسی قرار گرفته است که برخی ناظر به حرمت فساد و کشتن بیگناهان است، <ref>بقره، ۱۱ و ۲۷ و ۳۰ و ۲۰۵؛ مائده، ۳۲؛ اسراء، ۳۳؛ فرقان، ۶۸؛ انعام، ۱۶۴.</ref> و برخی دیگر حاوی مضامینی از قبیل توصیه به صلح، حرمت تعدی، و نهی از مقابله به مثل است.<ref>بقره، ۱۹۰؛ مائده، ۲ و ۸؛ اسراء، ۲۶ و ۲۷؛ انفال، ۶۱.</ref> همچنین آیاتی از قرآن نیز که در تأیید بهکارگیری سلاحهای مذکور به کار گرفته شدهاند، بررسی شده است.<ref>انفال، ۶۰؛ نساء، ۷۱؛ توبه، ۵؛ بقره، ۱۹۴؛ نحل، ۱۲۶.</ref> | ||
اکثر نویسندگان کتاب فقه هستهای، با تکیه بر آیات قرآن، حرمت کاربست سلاحهای کشتارجمعی را برداشت کردهاند؛ از این میان، [[ابوالقاسم علیدوست]] و ابوالحسن حسنی، حرمت تولید اینگونه سلاحها را نیز از آیات قرآن استنباط کردهاند، اما در مقابل، [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، بر آن شده است که حرمت تولید سلاح کشتارجمعی از آیات قرآن برداشت نمیشود. | اکثر نویسندگان کتاب فقه هستهای، با تکیه بر آیات قرآن، حرمت کاربست سلاحهای کشتارجمعی را برداشت کردهاند؛ از این میان، [[ابوالقاسم علیدوست]] و ابوالحسن حسنی، حرمت تولید اینگونه سلاحها را نیز از آیات قرآن استنباط کردهاند، اما در مقابل، [[محمدجواد فاضل لنکرانی]]، بر آن شده است که حرمت تولید سلاح کشتارجمعی از آیات قرآن برداشت نمیشود. | ||
خط ۵۹: | خط ۹۸: | ||
ابوالقاسم علیدوست، با استفاده از آیات [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|۱۹۰]] و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] سوره بقره، و نیز آیات [[آیه ۲ سوره مائده|۲]] و [[آیه ۸ سوره مائده|۸]] سوره مائده، کاربست سلاحهای کشتارجمعی را ممنوع میداند. وی همچنین از آیات [[آیه ۲۶ سوره اسراء|۲۶]] و [[آیه ۲۷ سوره اسراء|۲۷]] سوره اسراء، نهی از تولید و انباشت این سلاحها را برداشت میکند(ص۱۰۹-۱۱۱). ناصر قرباننیا نیز آیات [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|۱۹۰]] و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] بقره، و آیات [[آیه ۸ سوره مائده|۸]] و [[آیه ۳۲ سوره مائده|۳۲]] مائده را بهمعنای منع مطلق بهکارگیری سلاح هستهای میشمارد(ص۱۸۲-۱۸۴). سید سجاد ایزدهی با اشاره به آیات [[آیه ۳۲ سوره مائده|۳۲]] سوره مائده و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] سوره بقره، حرمت استفاده از سلاحهای کشتارجمعی را نتیجه گرفته است(ص۲۶۵-۲۶۶). | ابوالقاسم علیدوست، با استفاده از آیات [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|۱۹۰]] و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] سوره بقره، و نیز آیات [[آیه ۲ سوره مائده|۲]] و [[آیه ۸ سوره مائده|۸]] سوره مائده، کاربست سلاحهای کشتارجمعی را ممنوع میداند. وی همچنین از آیات [[آیه ۲۶ سوره اسراء|۲۶]] و [[آیه ۲۷ سوره اسراء|۲۷]] سوره اسراء، نهی از تولید و انباشت این سلاحها را برداشت میکند(ص۱۰۹-۱۱۱). ناصر قرباننیا نیز آیات [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|۱۹۰]] و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] بقره، و آیات [[آیه ۸ سوره مائده|۸]] و [[آیه ۳۲ سوره مائده|۳۲]] مائده را بهمعنای منع مطلق بهکارگیری سلاح هستهای میشمارد(ص۱۸۲-۱۸۴). سید سجاد ایزدهی با اشاره به آیات [[آیه ۳۲ سوره مائده|۳۲]] سوره مائده و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|۲۰۵]] سوره بقره، حرمت استفاده از سلاحهای کشتارجمعی را نتیجه گرفته است(ص۲۶۵-۲۶۶). | ||
ابوالحسن حسنی، دلالت [[آیه ۳۳ سوره اسراء|آیه حرمت اسراف در قتل]]،<ref>اسراء، ۳۳.</ref> آیات حرمت قتل بهناحق<ref>مائده، ۳۲؛ فرقان، ۶۹.</ref> و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|آیه حرمت نابودی حرث و نسل]]<ref>بقره، ۲۰۵.</ref> را برای حرمت ساخت و کاربست این سلاحها کافی دانسته(ص۲۸۳-۲۸۵)، و نیز استدلال به آیات وجوب اعداد و جواز مقابله به مثل را در راستای بیان و تلاش میکند به آنها پاسخ دهد(ص۲۹۲-۳۰۰). همچنین حسینعلی یزدانی، از آیات [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|سعی بر فساد]]، [[آیه ۱۶۴ سوره انعام|نفی وزر]]، و [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|نفی اعتدا]]، در راستای عدم جواز استفاده از سلاحهای کشتارجمعی بهره برده است(ص۳۴۱-۳۴۳). از سوی دیگر، محمود حکمتنیا، آیات [[آیه ۱۹۴ سوره بقره|مقابله به مثل]]<ref>بقره، ۱۹۴.</ref> و [[آیه ۱۲۶ سوره نحل|معاقبه]]<ref>نحل، ۱۲۶.</ref> را برای جواز بهکارگیری سلاحهای هستهای ناکافی میداند(ص۱۵۴-۱۵۹). | ابوالحسن حسنی، دلالت [[آیه ۳۳ سوره اسراء|آیه حرمت اسراف در قتل]]، <ref>اسراء، ۳۳.</ref> [[آیه ۳۲ سوره مائده|آیات حرمت قتل بهناحق در سوره مائده]] و [[آیه ۶۹ سوره فرقان|فرقان]]<ref>مائده، ۳۲؛ فرقان، ۶۹.</ref> و [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|آیه حرمت نابودی حرث و نسل]]<ref>بقره، ۲۰۵.</ref> را برای حرمت ساخت و کاربست این سلاحها کافی دانسته(ص۲۸۳-۲۸۵)، و نیز استدلال به آیات وجوب اعداد و جواز مقابله به مثل را در راستای بیان و تلاش میکند به آنها پاسخ دهد(ص۲۹۲-۳۰۰). همچنین حسینعلی یزدانی، از آیات [[آیه ۲۰۵ سوره بقره|سعی بر فساد]]، [[آیه ۱۶۴ سوره انعام|نفی وزر]]، و [[آیه ۱۹۰ سوره بقره|نفی اعتدا]]، در راستای عدم جواز استفاده از سلاحهای کشتارجمعی بهره برده است(ص۳۴۱-۳۴۳). از سوی دیگر، محمود حکمتنیا، آیات [[آیه ۱۹۴ سوره بقره|مقابله به مثل]]<ref>بقره، ۱۹۴.</ref> و [[آیه ۱۲۶ سوره نحل|معاقبه]]<ref>نحل، ۱۲۶.</ref> را برای جواز بهکارگیری سلاحهای هستهای ناکافی میداند(ص۱۵۴-۱۵۹). | ||
با این حال، محمدجواد فاضل لنکرانی، بر آن شده است که گرچه بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی حرام است، اما تولید آن بهتنهایی منعی ندارد. وی آیاتی از قرآن را که میتواند در بحث سلاحهای کشتارجمعی استفاده شود، دو دسته میداند: | با این حال، محمدجواد فاضل لنکرانی، بر آن شده است که گرچه بهکارگیری سلاحهای کشتارجمعی حرام است، اما تولید آن بهتنهایی منعی ندارد. وی آیاتی از قرآن را که میتواند در بحث سلاحهای کشتارجمعی استفاده شود، دو دسته میداند: | ||
# آیاتی که بر اساس آنها، مسلمانان باید با تقویت قدرت دفاعی خود باعث رعب دشمنان شوند. وی از این آیات،<ref>انفال، ۶۰؛ نساء، ۷۱؛ توبه، ۵.</ref> تولید و بهکارگیری سلاح کشتارجمعی را نتیجه میگیرد. | # آیاتی که بر اساس آنها، مسلمانان باید با تقویت قدرت دفاعی خود باعث رعب دشمنان شوند. وی از این آیات، <ref>انفال، ۶۰؛ نساء، ۷۱؛ توبه، ۵.</ref> تولید و بهکارگیری سلاح کشتارجمعی را نتیجه میگیرد. | ||
# آیاتی که دلالت بر حرمت فساد میکند. وی با اتکا به این آیات<ref>بقره، ۱۱ و ۲۷ و ۳۰ و ۲۰۵.</ref> بر آن میشود که فساد امری حرام و مبغوض است. | # آیاتی که دلالت بر حرمت فساد میکند. وی با اتکا به این آیات<ref>بقره، ۱۱ و ۲۷ و ۳۰ و ۲۰۵.</ref> بر آن میشود که فساد امری حرام و مبغوض است. | ||
فاضل لنکرانی در تحلیل کلی این دو دسته، بر آن است که حرمت تولید سلاحهای کشتارجمعی از این آیات برداشت نمیشود و از تقیید آیات دسته اول با آیات دسته دوم، تنها میتوان حرمت بهکارگیری را برداشت کرد؛ چرا که موجب فساد میشود. وی همچنین با اتکا به آیات ۱۹۰ و ۱۹۴ سوره بقره، بر حرمت استفاده از سلاحهای کشتارجمعی تأکید میکند(ص۷۷-۸۵). | فاضل لنکرانی در تحلیل کلی این دو دسته، بر آن است که حرمت تولید سلاحهای کشتارجمعی از این آیات برداشت نمیشود و از تقیید آیات دسته اول با آیات دسته دوم، تنها میتوان حرمت بهکارگیری را برداشت کرد؛ چرا که موجب فساد میشود. وی همچنین با اتکا به آیات ۱۹۰ و ۱۹۴ سوره بقره، بر حرمت استفاده از سلاحهای کشتارجمعی تأکید میکند(ص۷۷-۸۵). | ||
خط ۷۶: | خط ۱۱۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
[[رده:مقالات کتابشناسی]] | |||
[[رده:کتابهای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]] | |||
[[رده:کتابهای فقه انرژی هستهای]] |