کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۷: تفاوت میان نسخه‌ها

اقتصادنا
اقتصادنا
اطلاعات کتاب
نویسنده	سید محمدباقر صدر
موضوع	فقه اقتصاد
سبک	گزارشی تحلیلی
زبان	عربی
تعداد جلد	یک
تعداد صفحات	۹۰۰ص
قطع	رقعی (گالینگور)
اطلاعات نشر
ناشر	مکتبة جامع النقی العامة
محل نشر	کویت

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۵

نویسنده: مجید خشنودی

اِقتصادُنا، کتابی از سید محمد باقر صدر در زمینه اقتصاد اسلامی. این کتاب نظریه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را معرفی و نقد کرده و سپس مکتب اقتصادی اسلام را ارائه داده است. هدف از نگارش کتاب، بیان مبانی اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب بزرگ اقتصادی بوده است. نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های شهید صدر در زمینه اقتصاد اسلامی، در این کتاب مطرح شده است. از اقتصادنا، ترجمه‌هایی به زبان فارسی وجود دارد که کتاب اقتصاد ما ترجمه سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، از جمله آنها است.

نویسنده

سید محمدباقر صدر(۱۳۱۳-۱۳۵۹ش) از فقهای معاصر شیعه است که نظریات جدیدی از جمله حق‌الطاعه و منطقة الفراغ را ارائه کرده است. او در دانش‌های اقتصاد، فلسفه و سیاست هم صاحب اندیشه و اثر است. صدر به عنوان اولین اندیشمند شیعه در زمینه اقتصاد اسلامی آثاری را تألیف کرده است. کتاب‌های اقتصادنا و البنک اللاربوی فی الاسلام را در راستای تبیین نظام اقتصاد اسامی و بانکداری بدون ربا تألیف کرد. همچنین در مجموعه مقالات الاسلام یقود الحیاة تصویری از اقتصاد جامعه اسلامی، تفاوت اقتصاد اسلامی با مارکسیستی و سرمایه داری و بیان شاخص‌های کلی و برنامه‌های تفصیلی اقتصادی ارائه کرده است.

جایگاه و اهمیت

سید محمدباقر صدر هدف از نگارش این کتاب تبیین نظام اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب اقتصادی بیان کرده است. نگارنده تلاشی ابتدایی برای بررسی عمیق اندیشه اقتصادی اسلام و ارائه آن به صورت نظام‌مند دانسته است.^[۱] با وجود گذشت بیش از نیم قرن از نگارش اقتصادنا، این کتاب هنوز مهم‌ترین و رایج‌ترین کتاب در زمینه اقتصاد اسلامی است و در دانشگاه‌های مختلف جهان، از کتاب‌های مورد توجه در رشته اقتصاد اسلامی است. در جهان اسلام تدریس این کتاب به کشورهای شیعه محدود نشده است و در برخی از دانشگاه‌های کشورهای سنی مانند مصر هم تدریس می‌شود.^[۲] دکتر محمد مبارک، نوشته است: اقتصادنا، نظریه اقتصاد اسلامی را با بررسی احکام اسلام ارائه داده و ضمن حفظ اصالت فقهی، آن را به وسیله مفاهیم دانش اقتصاد، بیان کرده است.^[۳]

ساختار و فهرست

فهرست کلی مطالب کتاب اقتصادنا به شرح زیر است:

معرفی و نقد مارکسیسم
معرفی و نقد سرمایه‌داری
شاخص‌های اصلی اقتصاد اسلامی
فرایند دستیابی به مکتب اقتصادی
نظریه توزیع پیش از تولید
نظریه توزیع پس از تولید
نظریه تولید
مسئولیت دولت در اقتصاد اسلامی

گزارش محتوا

تعریف علم اقتصاد و سیستم اقتصادی

به نظر نویسنده، برای درک کلمه اقتصاد لازم است که دو مفهوم علم اقتصاد و سیستم اقتصادی از هم تمییز داده شود و به تأثیر متقابل اندیشه علمی اقتصاد و اندیشه سیستمی آن توجه شود.

علم اقتصاد عبارت از علمی است که حیات اقتصادی و پدیده‌های آن را تفسیر می‌کند و به بیان ارتباط این پدیده ها را با اسباب کلی حاکم بر آن می‌پردازد. اما سیستم اقتصادی عبارت از اسلوبی است که جامعه در حیات اقتصادی و حل معضلات علمی از آن پیروی می‌کند.

به عقیده سید محمد باقر صدر مقصود از کلمه اقتصاد اسلامی، سیستم اقتصادی است

لزوم وجود سیستم اقتصادی برای جامعه

به تحلیل نویسنده هیج جامعه‌‌ای بدون سیستم اقتصادی امکان وجود ندارد زیرا هر اجتماعی با تولید و توزیع ثروت مواجه است در نتیجه ناگزیر از انتخاب روشی است که بوسیله آن عملیات اقتصادی را تنظیم کند که همین روش‌ها، تشکیل دهنده سیستم اقتصادی هستند. برای شناخت سیستم اقتصادی لازم است که قوانین جبری طبیعی تاریخ را بشناسیم و مقتضیاتش را کشف کنیم.

به باور صدر، در اسلام، مکتب اقتصادی اسلام بیان شده است، نه علم اقتصاد اسلامی و بنابراین اقتصاد اسلامی ارائه‌دهنده روشی عادلانه برای تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچ‌گاه در پی اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ برای مثال، اسلام در حجاز به دنبال کشف عوامل رِبا نبود؛ بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدیدی بر اساس مضاربه بنا نمود.^[۴]

منطقة الفراغ

نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های مطرح‌شده در اقتصادنا و از ابتکارات شهید صدر است. بر طبق این نظریه، اسلام در مواردی به دولت اسلامی اجازه می‌دهد که با توجه به نیازهای زمان، حکم و قانون وضع کند. شهید صدر این حوزهٔ قانون‌گذاری را منطقة الفراغ نامیده و برخی از قانون‌های وضع‌شده توسط پیامبر(ص) را هم از این باب دانسته است؛ نه بدین لحاظ که پیامبر خدا بوده است.^[۵]

دیدگاه‌ها دربارهٔ کتاب

به باور برخی، اقتصادنا نسبت به دیگر کتاب‌های محمدباقر صدر، کتابی ممتاز است؛ چراکه در زمانی نوشته شد که اندیشه‌های لیبرالیستی و مارکسیستی در کشورهای عربی و اسلامی رواج داشت و این مسئله مطرح بود که آیا اسلام هم طرحی برای رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی دارد.^[۶] همچنین به لحاظ سطح، موضوع و روشْ کاری نو، جدی و بنیادین در زمینه مباحث اسلامی حوزوی بوده است.^[۷]

نقدهایی هم به کتاب مطرح شده است؛ ازجمله گفته‌اند که اقتصادنا به مسائل کاربردی توجه نداشته و برنامه‌ای عملی برای مدیریت نهادهای اقتصادی جامعه ارائه نداده است.^[۸] برخی نیز درخصوص نظریه منطقة الفراغ که در کتاب اقتصادنا مطرح شده است، اشکالاتی مطرح کرده‌اند.^[۹]

پانویس

↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۳، ۴۴.
↑ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر؛ مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.
↑ صدر، اقتصاد ما، مقدمه ناشر، ج۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۰.
↑ حسینی حائری، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ص۲۲و۲۳.
↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۴۳، ۴۴۴؛ صدر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم ژرفا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۱، ۴۲.
↑ سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۳.
↑ سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۴.
↑ جداری عالی، «نقد کتاب اقتصادنا»، ص۱۶۷.
↑ حسینی، بازشناسی، «تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، ص۹۶.

منابع

اسلامی، رضا، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، پژوهش و حوزه، ش۲۷و۲۸، ۱۳۸۵ش.
«تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر: مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.
جداری عالی، محمد، «نقد کتاب اقتصادنا»، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
حسینی، سید علی، «بازشناسی، تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، اندیشه صادق، ش۶و۷، ۱۳۸۱ش.
حسینی حائری، سیدکاظم، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ترجمه احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
حسینی حائری، سیدکاظم، زندگی و افکار شهید صدر، ترجمه حسن طارمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، ش۱، ۱۳۸۳ش.
سلمان، حسن، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، الاجتهاد، ش۳۷، ۱۴۱۸ق.
فضل الله، سید محمدحسین، «شهید صدر در بستر اندیشه و عمل: او به شکلی طبیعی در جایگاه مرجعیت قرار گرفت»، در مجله شاهد یاران، شماره ۱۸، اردیبهشت ۱۳۸۶.
صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للامام الشهید الصدر، قم، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
صدر، سیدمحمدباقر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، قم، پژوهشگاه علمی‌تخصصصی شهید صدر، ۱۳۹۳ش.
لاریجانی، صادق، «نظریه حق الطاعة»، پژوهش‌های اصولی، ش۱، ۱۳۸۱ش.

[1] صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۳، ۴۴.

[2] «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر؛ مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.

[3] صدر، اقتصاد ما، مقدمه ناشر، ج۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۰.

[4] حسینی حائری، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ص۲۲و۲۳.

[5] صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۴۳، ۴۴۴؛ صدر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم ژرفا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۱، ۴۲.

[6] سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۳.

[7] سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۴.

[8] جداری عالی، «نقد کتاب اقتصادنا»، ص۱۶۷.

[9] حسینی، بازشناسی، «تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، ص۹۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:مقبره حزقیال در دزفول.jpg|بندانگشتی|300px|مقبره منسوب به ذوالکفل در دزفول.]]
+{{نویسنده
+|نویسنده = مجید خشنودی
+|گردآوری =
+}}
-'''ذوالکِفْل''' شخصیتی [[قرآن|قرآنی]] که او را از صالحان، صابران و نیکان برشمرده‌اند. بیشتر [[مفسران]]، ذوالکفل را از [[انبیاء]] دانسته‌اند. در مورد نام او، اسامی مختلفی همچون حزقیال، یسع و یوشع ذکر شده است. ذوالکفل متعهد شده بود تمام روزها را [[روزه]] بگیرد، تمام شب‌ها را بیدار بوده، [[خداوند]] را [[عبادت]] کند و هرگز عصبانی نشود.
+{{جعبه اطلاعات کتاب
+| عنوان = اقتصادنا
+| تصویر = اقتصادنا.jpg
+| اندازه تصویر =
+| توضیح_تصویر =
+| نام‌های دیگر =
+| نویسنده = [[سید محمدباقر صدر]]
+| تاریخ نگارش =
+| موضوع = فقه اقتصاد
+| سبک = گزارشی تحلیلی
+| زبان = عربی
+| ویراستار =
+| به تصحیح =
+| به کوشش =
+| تصویرگر =
+| طراح جلد =
+| تعداد جلد = یک
+| تعداد صفحات = ۹۰۰ص
+| قطع = رقعی (گالینگور)
+| مجموعه =
+| ترجمه به دیگر زبان‌ها =
+| ناشر = مکتبة جامع النقی العامة
+| محل نشر = کویت
+| تاریخ نشر =
+| نوبت چاپ =
+| شمارگان =
+| شابک =
+}}
-== نام و کنیه ==
+'''اِقتصادُنا'''، کتابی از [[سید محمد باقر صدر]] در زمینه [[اقتصاد اسلامی]]. این کتاب نظریه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را معرفی و نقد کرده و سپس مکتب اقتصادی اسلام را ارائه داده است. هدف از نگارش کتاب، بیان مبانی اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب بزرگ اقتصادی بوده است. نظریه [[منطقة الفراغ]]، از مهم‌ترین دیدگاه‌های شهید صدر در زمینه اقتصاد اسلامی، در این کتاب مطرح شده است. از اقتصادنا، ترجمه‌هایی به زبان فارسی وجود دارد که کتاب اقتصاد ما ترجمه سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، از جمله آنها است.
-[[قرآن]] در [[سوره انبیاء|سوره انبیاء]]<ref>آیات ۸۵-۸۶.</ref> {{یادداشت| وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ*وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا ۖ إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ آیات ۸۵و۸۶}} و [[سوره ص]]<ref>آیه۴۸.</ref>{{یادداشت|  وَاذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ وَكُلٌّ مِنَ الْأَخْيَارِ آیه ۴۸}} از ذوالكفل نام برده است. قرآن ذوالکفل را از صابران، صالحان، نیکان و داخل در رحمت الهی معرفى کرده است.<ref>بلاغی، حجة التفاسیر، ۱۳۸۶ق، ج۱ (مقدمه)، ص۴۶۳.</ref>
+== نویسنده ==
+[[سید محمدباقر صدر]](۱۳۱۳-۱۳۵۹ش) از فقهای معاصر شیعه است که نظریات جدیدی از جمله [[حق‌الطاعه]] و [[منطقة الفراغ]] را ارائه کرده است. او در دانش‌های اقتصاد، فلسفه و سیاست هم صاحب اندیشه و اثر است. صدر به عنوان اولین اندیشمند شیعه در زمینه اقتصاد اسلامی آثاری را تألیف کرده است. کتاب‌های [[اقتصادنا]] و [[البنک اللاربوی فی الاسلام]] را در راستای تبیین نظام اقتصاد اسامی و بانکداری بدون ربا تألیف کرد. همچنین در مجموعه مقالات [[الاسلام یقود الحیاة (کتاب)|الاسلام یقود الحیاة]] تصویری از اقتصاد جامعه اسلامی، تفاوت اقتصاد اسلامی با مارکسیستی و سرمایه داری و بیان شاخص‌های کلی و برنامه‌های تفصیلی اقتصادی ارائه کرده است.
+== جایگاه و اهمیت ==
-در مورد نام ذوالکفل اختلاف بسیار وجود دارد. برخی او را [[حزقیال]] دانسته‌اند.<ref>ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۲۰۸.</ref> گفتارهایی نیز وجود دارد که او را [[الیاس]][[یوشع|، یوشع]] و یا [[یسع]] دانسته‌اند.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۳۷۰.</ref> برخی معتقدند او بِشر فرزند [[ایوب (پیامبر)|حضرت ایوب]] بوده است.<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵، ج۹، ص۷۸.</ref> برخی نیز براساس روایتی نام واقعی او را عویدیا دانسته‌اند.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۲۱۶.</ref>
+سید محمدباقر صدر هدف از نگارش این کتاب تبیین نظام اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب اقتصادی بیان کرده است. نگارنده تلاشی ابتدایی برای بررسی عمیق اندیشه اقتصادی اسلام و ارائه آن به صورت نظام‌مند دانسته است.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۳، ۴۴.</ref>
+با وجود گذشت بیش از نیم قرن از نگارش اقتصادنا، این کتاب هنوز مهم‌ترین و رایج‌ترین کتاب در زمینه اقتصاد اسلامی است و در دانشگاه‌های مختلف جهان، از کتاب‌های مورد توجه در رشته اقتصاد اسلامی است. در جهان اسلام تدریس این کتاب به کشورهای شیعه محدود نشده است و در برخی از دانشگاه‌های کشورهای سنی مانند مصر هم تدریس می‌شود.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/4864/40480/ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر؛ مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.]</ref>
+دکتر محمد مبارک، نوشته است: اقتصادنا، نظریه اقتصاد اسلامی را با بررسی احکام اسلام ارائه داده و ضمن حفظ اصالت فقهی، آن را به وسیله مفاهیم دانش اقتصاد، بیان کرده است.<ref>صدر، اقتصاد ما، مقدمه ناشر، ج۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۰.</ref>
-«الکفل» در دو معنای نصیب و [[كفالت]] استفاده شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۸۳.</ref> در نتیجه در مورد کنیه ذوالکفل موارد مختلفی ذکر شده است:
+== ساختار و فهرست ==
-* او را ذوالکفل نامیدند زیرا خداوند در برابر اعمال و [[عبادت|عبادات]] فراوان، نصیب بسیاری از [[ثواب]] و رحمتش را به او داد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۸۳.</ref>
+فهرست کلی مطالب کتاب اقتصادنا به شرح زیر است:
-* او را ذوالکفل نامیدند؛ زیرا هفتاد [[نبوت|پیامبر]] که جانشان در خطر بود را کفالت کرده و نجات داد.<ref>ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۲۰۸.</ref>
+{{ستون-شروع|۲}}
-* تعداد بسیاری از [[بنی‌اسرائیل]] که از دست دشمنان فرار کرده بودند را پناه داده و معیشت آنان را کفالت نمود.<ref>حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۳۷.</ref>
+* معرفی و نقد مارکسیسم
-* او متعهد شده بود بر آنچه رضایت الهی است [[صبر]] کند و اخلاق مردم را تحمل نماید. به جهت این تعهد او را ذوالکفل نامیدند.<ref>زحیلی، تفسیر الوسیط، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۶۰۸.</ref>
+* معرفی و نقد سرمایه‌داری
+* شاخص‌های اصلی اقتصاد اسلامی
+* فرایند دستیابی به مکتب اقتصادی
+* نظریه توزیع پیش از تولید
+* نظریه توزیع پس از تولید
+* نظریه تولید
+* مسئولیت دولت در اقتصاد اسلامی
+{{پایان}}
-== نبوت ==
+== گزارش محتوا ==
-مشهور علمای اسلام ذوالکفل را از جمله [[پیامبران]] الهی دانسته‌اند.<ref>نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۱۲، ص۳۳۳.</ref> [[آیات قرآن]] {{یادداشت| سوره انبیاآیه ۸۵وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ. سوره ص آیه ۴۸  وَاذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ وَكُلٌّ مِنَ الْأَخْيَارِ }} نام او را در کنار نام انبیای دیگر آورده و برخی ظاهر این آیات را در پیامبر بودن او دانسته‌اند.<ref>نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۱۲، ص۳۳۳.</ref> روایتی از [[امام محمد باقر علیه السلام|امام باقر(ع)]] وجود دارد که ذوالکفل را از انبیای بنی‌اسرائیل دانسته که بعد از [[حضرت سلیمان]] بوده و به مانند [[داوود (پیامبر)|داوود]] در میان مردم [[قضاوت]] می‌کرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۹۵.</ref>طبرسی در تفسیر مجمع البیان از کتاب النبوه [[شیخ صدوق]] روایت کرده که [[عبدالعظیم حسنی]] نامه ای به [[امام جواد(ع)]]  نوشته و از حضرت درباره اسم  ذاالکفل و این که آیا از مُرسَلین  {{یادداشت|بنابر قول مشهور، بین نبی و رسول تفاوت‌هایی وجود دارد و با آنکه هر رسولی نبی است، اما همه انبیا رسول نیستند.رسول در خواب و بیداری وحی را دریافت می‌کند؛ اما نبی تنها در خواب وحی بر رسول از وحی بر نبی عالی‌تر است چرا که وحی بر رسول را جبرئیل ابلاغ می‌کند؛ اما وحی بر نبی از طریق فرشتگان دیگر یا الهام قلبی یا رؤیای صادقه صورت می‌پذیرد برخی رسول و نبی را در معنا مترادف دانسته‌اند. همچنین ببینید: [[نبوت]]}} بوده سؤال کرده، امام در پاسخش نوشتند: خداوند صد و بیست چهار هزار نفر پیغمبر مبعوث کرده است، از آنها سیصد و سیزده نفر مرسل بودند، ذوالکفل از آنهاست و بعد از [[سلیمان (پیامبر)|سلیمان بن داود]] زندگى مى کرد، مانند [[داوود (پیامبر)|حضرت داوود]] در میان مردم قضاوت مى کرد، خشمگین نشد مگر از براى خدا، نامش «عدویا پسر ادارین» بود. <ref>الشيخ الطبرسي،  مجمع البيان في تفسيرالقرآن،  مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ج۷، ص۱۰۷.</ref>
-برخی از [[اهل سنت]] نیز ذو الکفل را از پیامبران [[بنی‌اسرائیل]] دانسته‌اند.<ref>ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۲۰۸.</ref> [[ابوموسی اشعری]] روایتی از پیامبر اسلام نقل کرده که ذوالکفل از انبیاء نبوده و تنها بنده صالح خداوند بوده است.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۷، ص۶۰.</ref>
+=== تعریف علم اقتصاد و سیستم اقتصادی ===
+به نظر نویسنده، برای درک کلمه اقتصاد لازم است که دو مفهوم علم اقتصاد و سیستم اقتصادی از هم تمییز داده شود و به تأثیر متقابل اندیشه علمی اقتصاد و اندیشه سیستمی آن توجه شود.
-== اخلاق و رفتار ==
+علم اقتصاد عبارت از علمی است که حیات اقتصادی و پدیده‌های آن را تفسیر می‌کند و به بیان ارتباط این پدیده ها را با اسباب کلی حاکم بر آن می‌پردازد. اما سیستم اقتصادی عبارت از اسلوبی است که جامعه در حیات اقتصادی و حل معضلات علمی از آن پیروی می‌کند.
-براساس برخی روایات، ذوالکفل به پیامبر قبل از خود، تعهد داده بود:
-* هر روز را [[روزه]] بگیرد.
-* تمام شب‌ها را بیدار بوده به [[عبادت]] بگذراند.
-*هرگز عصبانی نشود.<ref>زحیلی، تفسیر الوسیط، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۶۰۸.</ref>
-ذوالکفل به این عهد خود وفادار بوده است. برخی منابع داستانی نقل کرده‌اند که [[شیطان]] تلاش در عصبانی کردن ذوالکفل داشت و در این امر ناموفق بود.<ref>زحیلی، تفسیر الوسیط، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۶۰۸.</ref> ذوالکفل در میان مردم به قضاوت نیز مشغول بود.<ref>فضل الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۹، ص۲۷۵.</ref>
+به عقیده سید محمد باقر صدر مقصود از کلمه اقتصاد اسلامی، سیستم اقتصادی است
-== قبر ==
+=== لزوم وجود سیستم اقتصادی برای جامعه ===
-در شهرستان [[دزفول]] قبری وجود دارد که منسوب به [[حزقیال نبی]] است و از آنجا که برخی ذوالکفل را همان حزقیال دانسته‌اند، این قبر را قبر ذوالکفل معرفی کرده‌اند.<ref>[http://fa.alkawthartv.com/news/73717 آیا می‌دانید جد رسول اکرم (ص) در ایران مدفون است؟]، سایت الکوثر.</ref> در جنوب کشور [[عراق]] نیز قبری منسوب به ذوالکفل وجود دارد.<ref>یاقوت حموی، معجم‏ البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۳۷۲.</ref>
+به تحلیل نویسنده هیج جامعه‌‌ای بدون سیستم اقتصادی امکان وجود ندارد زیرا هر اجتماعی با تولید و توزیع ثروت مواجه است در نتیجه ناگزیر از انتخاب روشی است که بوسیله آن عملیات اقتصادی را تنظیم کند که همین روش‌ها، تشکیل دهنده سیستم اقتصادی هستند. برای شناخت سیستم اقتصادی لازم است که قوانین جبری طبیعی تاریخ را بشناسیم و مقتضیاتش را کشف کنیم.
-==پانویس==
+به باور صدر، در اسلام، مکتب اقتصادی اسلام بیان شده است، نه علم [[اقتصاد اسلامی]] و بنابراین اقتصاد اسلامی ارائه‌دهنده روشی عادلانه برای تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچ‌گاه در پی اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ برای مثال، اسلام در حجاز به دنبال کشف عوامل [[ربا|رِبا]] نبود؛ بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدیدی بر اساس [[مضاربه]] بنا نمود.<ref>حسینی حائری، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ص۲۲و۲۳.</ref>
-{{پانویس۲}}
-==منابع==
-*ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
-* آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: عطیة، علی عبدالباری، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
-* بلاغی، سید عبدالحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم، انتشارات حکمت، ۱۳۸۶ق.
-* حسینی همدانی، سید محمدحسین، [[انوار درخشان]]، تحقیق: بهبودی‏، محمدباقر، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
-* زحیلی، وهبة بن مصطفی، تفسیر الوسیط، دار الفکر، دمشق، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
-* [http://fa.alkawthartv.com/news/73717 سایت الکوثر: آیا می‌دانید جد رسول اکرم (ص) در ایران مدفون است؟]
-* طباطبایی، سید محمدحسین‏، [[المیزان فی تفسیر القرآن]]، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، ۱۴۱۷ق.
-* طبرسی، فضل بن حسن، [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن]]، مقدمه: بلاغی‏، محمدجواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
-* طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
-* فضل الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
-* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
-* ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق، مطبعة الترقی، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
-*نجفی خمینی، محمدجواد، تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.
-* یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابو عبد‌الله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
-==پیوند به بیرون==
-* [http://rch.ac.ir/article/Details/13535 دانشنامه جهان اسلام]
-<onlyinclude>{{درجه‌بندی
- | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
- | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
- | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->ندارد
- | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
- | ناوبری = <!--ندارد، دارد-->دارد
- | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->دارد
- | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد
- | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
- | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد
- | شناسه = <!--ناقص، کامل-->کامل
- | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد
- | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->دارد
- | زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد
- | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
- | تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
- | توضیحات =
-}}</onlyinclude>
-{{پیامبران در قرآن}}
+=== منطقة الفراغ ===
-{{الگو:بنی‌اسرائیل}}
+{{اصلی|منطقة الفراغ}}
-[[en:Dhu l-Kifl]]
+نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های مطرح‌شده در اقتصادنا و از ابتکارات [[شهید صدر]] است. بر طبق این نظریه، اسلام در مواردی به دولت اسلامی اجازه می‌دهد که با توجه به نیازهای زمان، حکم و قانون وضع کند. شهید صدر این حوزهٔ قانون‌گذاری را منطقة الفراغ نامیده و برخی از قانون‌های وضع‌شده توسط [[پیامبر(ص)]] را هم از این باب دانسته است؛ نه بدین لحاظ که پیامبر خدا بوده است.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۴۳، ۴۴۴؛ صدر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم ژرفا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۱، ۴۲.</ref>
-[[ur:ذوالکفل]]
-[[id:Dzulkifli]]
-[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]]
+== دیدگاه‌ها دربارهٔ کتاب ==
-[[رده:پیامبران بنی‌اسرائیل]]
+به باور برخی، اقتصادنا نسبت به دیگر کتاب‌های محمدباقر صدر، کتابی ممتاز است؛ چراکه در زمانی نوشته شد که اندیشه‌های لیبرالیستی و مارکسیستی در کشورهای عربی و اسلامی رواج داشت و این مسئله مطرح بود که آیا اسلام هم طرحی برای رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی دارد.<ref>سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۳.</ref> همچنین به لحاظ سطح، موضوع و روشْ کاری نو، جدی و بنیادین در زمینه مباحث اسلامی حوزوی بوده است.<ref>سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۴.</ref>
-[[رده:لقب‌های پیامبران در قرآن]]
+نقدهایی هم به کتاب مطرح شده است؛ ازجمله گفته‌اند که اقتصادنا به مسائل کاربردی توجه نداشته و برنامه‌ای عملی برای مدیریت نهادهای اقتصادی جامعه ارائه نداده است.<ref>جداری عالی، «نقد کتاب اقتصادنا»، ص۱۶۷.</ref> برخی نیز درخصوص نظریه منطقة الفراغ که در کتاب اقتصادنا مطرح شده است، اشکالاتی مطرح کرده‌اند.<ref>حسینی، بازشناسی، «تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، ص۹۶.</ref>
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+* اسلامی، رضا، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، پژوهش و حوزه، ش۲۷و۲۸، ۱۳۸۵ش.
+*[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/4864/40480/ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر: مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.]
+* جداری عالی، محمد، «نقد کتاب اقتصادنا»، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
+* حسینی، سید علی، «بازشناسی، تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، اندیشه صادق، ش۶و۷، ۱۳۸۱ش.
+* حسینی حائری، سیدکاظم، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ترجمه احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
+* حسینی حائری، سیدکاظم، زندگی و افکار شهید صدر، ترجمه حسن طارمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
+* خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، ش۱، ۱۳۸۳ش.
+* سلمان، حسن، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، الاجتهاد، ش۳۷، ۱۴۱۸ق.
+* فضل الله، سید محمدحسین، «شهید صدر در بستر اندیشه و عمل: او به شکلی طبیعی در جایگاه مرجعیت قرار گرفت»، در مجله شاهد یاران، شماره ۱۸، اردیبهشت ۱۳۸۶.
+* صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للامام الشهید الصدر، قم، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
+* صدر، سیدمحمدباقر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، قم، پژوهشگاه علمی‌تخصصصی شهید صدر، ۱۳۹۳ش.
+* لاریجانی، صادق، «نظریه حق الطاعة»، پژوهش‌های اصولی، ش۱، ۱۳۸۱ش.
+{{پایان}}