پرش به محتوا

کاربر:Mojtaba61.Abedini/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه فقه معاصر
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Mojtaba61.Abedini (بحث | مشارکت‌ها)
۱٬۰۸۲ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mojtaba61.Abedini (بحث | مشارکت‌ها)
۱٬۰۸۲ ویرایش‌ها
 
(۲۴۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''مالکیت خصوصی''' به‌عنوان یکی از اصول اصلی نظام‌های فقهی و حقوقی، به افراد امکان تسلط بر اموالشان را می‌دهد. با این حال، دولت‌ها به دلایلی مانند توسعه شهرها یا حفظ منافع عمومی، گاهی با استناد به قوانین و قواعد فقهی این حق را محدود می‌کنند. این تعارض میان حقوق فردی و مصالح عمومی همواره موضوع بحث و بررسی بوده است. در چنین مواردی، قوانین تلاش می‌کنند تا تعادلی میان حقوق مالک و منافع جامعه ایجاد کنند و نتیجه این رویکرد، گاه به تغییر مالکیت یا محدودیت در استفاده از اموال منجر می‌شود.
== کتاب‌ها ==


===فارسی ===
# محدودیتها مالکیت خصوصی در قوانین موضوعه، سیدحسین حسینی، تهران، سنجش و دانش، ۱۴۰۳ش.
= کاربر:M.abedini/صفحه تمرین =
# صیانت از حقوق مالکیت بر اموال غیرمنقول اشخاص خصوصی در معاملات دولتی، امیرحسین رجبی، تهران، مؤسسه آموزشی تالیفی ارشدان، ۱۴۰۳ش.
# تملک: سلب مالکیت خصوصی بر مبنای نظریه خدمات عمومی در نظام حقوقی ایران، حمید فلاحیان، قم- ایران، کرانه عشق، ۱۴۰۲ش.
# تعارض مالکیت خصوصی با منافع عمومی، سیداکبر موسوی، اراک - ایران، ارشک، ۱۴۰۲ش.
# قلمرو مالکیت اشخاص و دولت‌ها بر فضای محاذی و زیرزمین، رضا روان‌خواه، ایران، جالیز، ۱۴۰۲ش. [https://www.gisoom.com/book/44903271/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B4%D8%AE%D8%A7%D8%B5-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B0%DB%8C-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86/ صفحات آغازین کتاب را از اینجا بخوانید.]
# جایگاه سلب مالکیت خصوصی در حقوق ایران، فاطمه صفری، ایران- گرگان، ویراست، ۱۴۰۲ش.
# نظریه‌های بنیادین مالکیت خصوصی، ابوالفضل قوی‌البنیه، تهران، سازمان جهاد دانشگاهی، ۱۴۰۰ش. این کتاب در اصل پایان‌نامه «مطالعه نظریه بنیادین مالکیت خصوصی» آقای ابوالفضل قوی‌البنیه است. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8a483de3f35bf7887d5d8ef3a432df86 چکیده پایان‌نامه را از اینجا مشاهده کنید.]
# حق ارتفاق از دیدگاه فقه امامیه، عبدالله گوهری‌ طالع، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۴۰۰ش. [https://bookroom.ir/book/90279/%D8%AD%D9%82-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87 معرفی اجمالی را در اینجا بخوانید.]
# نظریه عمومی تحدید مالکیت خصوصی توسط دولت، حمیدرضا رستمی، تهران، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۰ش.
# سلب مالکیت خصوصی به لحاظ منافع عمومی با مطالعه موردی در خصوص دفینه در حقوق ایران، لیلا تقی‌زاده، تهران، سنجش و دانش، ۱۴۰۰ش.
# محدودیت انتفاع و سلب مالکیت خصوصی توسط دولت در حقوق افغانستان و ایران، سیدیعقوب عارفی، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۴۰۰ش.
# سلب مالکیت خصوصی به لحاظ منافع عمومی با مطالعه موردی در خصوص دفینه در حقوق ایران، لیلا تقی‌زاده، تهران، سنجش و دانش، ۱۴۰۰ش. [https://www.gisoom.com/book/11720366/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B8-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%AF%D9%81%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ صفحات آغازین کتاب را از اینجا بخوانید.]


# بررسی حقوقی آثار تحدید مالکیت خصوصی در حقوق ایران، زهرا داودی، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۹ش. این کتاب در اصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد زهرا داودی بوده که در سال ۱۳۹۷ از آن دفاع کرده است. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0b8c4e1c3a65c292e50044ad77bcf076 چکیده پایان‌نامه را در اینجا بخوانید]
== تاریخچه ==
# بررسی مالکیت اراضی نفتی: تعارض حقوق عمومی و حقوق خصوصی، سیده‌الهام طاهانی‌ نژاد نوبری، تهران، قانون یار، ۱۳۹۷ش.
بصره، شهری تاریخی در جنوب عراق که در زمان عمر بن خطاب<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۴.</ref> در سال ۱۴ هجری قمری بدست عتبة بن غزوان در سال ۱۵هجری با نقشه و برنامه ریزی ابوالحربا عاصم بن دُلَفَ ساخته شد<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.</ref> هدف اصلی از تأسیس بصره، ایجاد یک اردوگاه نظامی ثابت برای ارتش‌های اسلامی بود که مأموریت فتح سرزمین‌های فارس به آنان واگذار شده بود.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۴.</ref> پیش از ورود مسلمانان، بصره سه بار دچار ویرانی شد و به دلیل وضعیت نامناسب منطقه، مسلمانان آن را «خریبه» نامیدند.<ref>اکرم السادات حسینی و کمال صحرایی اردکانی و علی محمد میرجلیلی، «تاثیر جغرافیای محیطی بر اخلاق و رفتار مردم بصره در عصر امام علی (ع)»،  ص۵۹. </ref> نام اولیه شهر «بُصیره» به معنی بصره کوچک نام داشت و به مرور زمان توسعه یافت و به شکل امروزی درآمد. <ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.</ref> بصره نخستین، امروزه خراب شده است<ref>آدرس</ref> مورخین بنای بصره امروز را درسال ۳۷۵ق می دانند<ref>سلطانی، «تشیع در بصره در قرون نخستین»، ص۲۹.
# نقض مالکیت خصوصی در حقوق ایران، شمیم جهانبخشی، ایران- مشهد، مینوفر، ۱۳۹۶ش.
# مالکیت خصوصی در اسلام، واحد پژوهش و تدوین نشر آماره، تهران، آماره، ۱۳۹۵ش.
# سیر تحول مالکیت خصوصی در قوانین موضوعه ایران، مهدی پناهی‌بروجنی، تهران، راز نهان، ۱۳۹۵ش.
# منافع عمومی و سلب مالکیت خصوصی، بهاره صفی‌خانی، مشهد- ایران، انصار، ۱۳۹۴ش. [https://www.gisoom.com/book/11202626/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C/ چکیده کتاب را از اینجا بخوانید]
# حق انتفاع از دیدگاه فقه و مبانی حقوق اسلامی، عصمت درویش‌زاده‌ برواتی، تهران، کلک زرین، ۱۳۹۲ش. [https://www.gisoom.com/book/1889504/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D9%82-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C/ صفحات آغازین کتاب را از اینجا بخوانید.]
# درباره مالکیت خصوصی در اسلام، محمدعلی گرامی، قم، دفتر آیه الله العظمی گرامی، ۱۳۸۵ش.
# مالکیت خصوصی در اسلام، علی احمدی میانجی، تهران، دادگستر،۱۳۸۲ش.
# قلمرو ما‌لکیت‌ خصوصی‌ و حکم‌ مصا‌دره‌ اموال‌ از دیدگا‌ه‌ اما‌م‌ خمینی‌، حسین سیمایی صراف، قزوین، بی‌تا، ۱۳۷۸ش. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n125911/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C_%D9%88_%D8%AD%DA%A9%D9%85_%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C متن کتاب را از اینجا بخوانید.]
# اصول حاکم در اقتصاد اسلامی مالکیت شخصی و خصوصی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، نامه مفید، شماره ۵، بهار ۱۳۷۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/26972/%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%d8%ad%d8%a7%da%a9%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c?q=%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84%e2%80%8c%20%d8%ad%d8%a7%e2%80%8c%da%a9%d9%85%e2%80%8c%20%d8%af%d8%b1%20%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%e2%80%8c%d8%af%20%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c&score=262161.2&rownumber=2 ۱- بخش اول مقاله را اینجا بخوانید]  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/300461/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?q=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%E2%80%8C%20%D8%AD%D8%A7%E2%80%8C%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%E2%80%8C%D8%AF%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&score=262161.44&rownumber=1 ۲- بخش دوم مقاله را اینجا بخوانید]
# مالکیت فردی در اسلام: مالکیت و تحدید مالکیت در اسلام، سیدرحیم توکل، تهران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، ۱۳۶۷ش.
# اسلام‌ تلفیقی‌ از ما‌لکیت‌ خصوصی‌ و عمومی‌ را می‌پذیرد دمکراسی‌ به‌ مفهوم‌ آزادی بی‌حد و مرز نیست‌، ایرج توتونچیا‌ن‌، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.<br />
===عربی===
الملکیة الخاصة و حدودها فی الاسلام، محمد عبدالله العرعی، القاهره، ۲۰۰۸م


==مقاله==
سلطانی، مصطفی، «تشیع در بصره در قرون نخستین»، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره ۱۱، پاییز ۱۳۸۱ش</ref> بصره امروزی شهری در جنوب شرقی عراق، مرکز استان بصره و تنها بندر کشور عراق ذکر کرده‌اند<ref>رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۸.</ref>
===فارسی ===
== جایگاه و اهمیت ==
# تحولات مطلق بودن حق مالکیت خصوصی و تأثیر آن بر مسئولیت مالک نسبت به وارد غیرمجاز، [[فصلنامه مطالعات حقوقی]]، رحیم پیلوار، دوره شانزدهم، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۳ش. [https://jls.shirazu.ac.ir/article_7714_a6a07caef54b08ebb9098571dd2d3772.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# تحلیل فقهی، حقوقی قوانین مرتبط با مصادره اموال، حجت عزیزاللهی، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوقی، سال هجدهم، شماره ۴۹، بهار و تابستان ۱۴۰۳. [https://fvh.journals.miu.ac.ir/article_8543_f982f9f65c52b187fd55287e9e7e216b.pdf?lang=en مقاله را از اینجا بخوانید.]
# بررسی فقهی – حقوقی مالکیت معادن با نگاهی به حقوق استرالیا و آمریکا، مهدی آدمی و جلال سلطان احمدی، [[دوفصلنامه آموزه های فقه مدنی]]، دوره شانزدهم، شماره ۲۹، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش. [https://cjd.razavi.ac.ir/article_1641_0c611eac987ab9591ee3ab2f4488cb74.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# بررسی تطبیقی ملی کردن اموال از منظر حقوق خصوصی ایران و حقوق بین‌الملل، مهشید احمدی، محمدرحیم بهبهانی، [[فصلنامه مطالعات حقوق]]، شماره ۴۳، پاییز ۱۴۰۳ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2220407/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84 مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی فقهی و حقوقی دعاوی ناشی از تملک اراضی با تاکید بر اختیارات شهرداری، مریم زورمند و حسین احمری و رضا عباسپور، [[فصلنامه پژوهش های نوین حقوق اداری]]، سال ششم، شماره ۱۸، بهار ۱۴۰۳ش. [https://www.malr.ir/article_705080_5fd20c7c704ced1ae3c851f37eb1b24e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# تحولات مطلق بودن حق مالکیت خصوصی و تاثیر آن بر مسوولیت مالک نسبت به وارد غیر مجاز، رحیم پیلوار، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره شانزدهم، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۳ش. [https://jls.shirazu.ac.ir/article_7714_a6a07caef54b08ebb9098571dd2d3772.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# سلب مالکیت توسط دولت و نهادهای وابسته به آن در پرتو دیدگاه‌های فقهی نوین، حسین رنجبر و حسین رجبی، [[فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه]]، شماره ۱۳، زمستان ۱۴۰۲ش. [https://journals.iau.ir/article_707835_1093f1ec396f2d23e34c43cd23b8c594.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی مالکیت بر اعیان و منافع با رویکرد فقهی و حقوقی، احمد یوسفی صادقلو و محمدرضا رباعی، [[فصلنامه علمی فقه و حقوق نوین]]، سال چهارم، شماره ۱۴، ۱۴۰۲ش. [https://www.jaml.ir/article_706809_96d8be85e32ec2eb3979a37887caf8ad.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی مبانی فقهی، حقوقی اقدامات تملکی حاکمیت نسبت به اراضی در محدوده و حریم شهرها، علی باقری حسین آبادی، مریم قربانی فر، مجتبی نیکدوستی، [[دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، شماره ۳۲، پاییز و زمستان ۱۴۰۲ش. [https://sanad.iau.ir/Journal/jijl/Article/1126028 مقاله را از اینجا بخوانید]


# مبانی فقهی حق مالکیت خصوصی زن با رویکردی به فقه مقارن و قوانین حقوقی، غلامرضا یزدانی و سید محمد حسن موسوی خراسانی و فرزانه کرمی، [[فصلنامه پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده]]، سال یازدهم، شماره ۳۳، زمستان ۱۴۰۲ش. [https://pzk.journals.miu.ac.ir/article_9050_4e74aca1adcf86c95bee096898457b08.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
پس از تأسیس شهر بصره، همراه عتبه بن غزوان، ۲۷۰ نفر الی ۸۰۰ نفر از صحابه و تابعین وارد بصره شدند.<ref>امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۲۵.
# تحدید حق مالکیت توسط کمیسیون ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری در آیینه آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، احمد حسین‌پوری و آیت مولائی و ناصر رهبر فرش‌پیرا، فصلنامه پژوهش‌های نوین حقوق اداری، سال پنجم، شماره ۱۵، تابستان ۱۴۰۲ش. [https://ensani.ir/file/download/article/648946b55b387-10274-15-14.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
</ref> امین القضاه، پژوهشگر، در کتاب «مدرسه البصره» با استناد به منابع مختلف، نام ۱۵۲ نفر از صحابی پیامبر(ص) را ذکر کرده و همچنین نام ۵ نفر از زنان صحابی که در بصره ساکن بودند را آورده است.<ref>امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۵-۱۴۰.
# تفکیک قلمرو نظام مالکیت خصوصی و عمومی در معادن نفت و گاز با تاکید بر مبانی فقهی و حقوقی، شمسی فشخورانی و طاهره سلیمی و طاهره سادات نعمیمی، فصلنامه پژوهش‌های نوین حقوق اداری، سال پنجم، شماره ۱۷، زمستان ۱۴۰۲ش. [https://www.malr.ir/article_701246_1da3fb2bdd7dcdec4d462ba35eb9b22f.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
</ref> بصره به‌عنوان یکی از مراکز حضور بزرگان و صحابه شناخته شده بود و امام حسین(ع) به همین جهت از بزرگان آن درخواست کمک برای مبارزه با ظلم کرده است.<ref>ابن نما حلى، مثير الأحزان، ۱۴۰۶ق، ص۲۷</ref> سلطانی، پژوهشگر تاریخ، بر اساس برخی منابع، هشت تن از شهدای کربلا را اهل بصره می‌داند<ref>سلطانی، «تشیع بصره در قرون اولیه»، ص۳۷.</ref> به نقل از کتاب «مدرسة الحديث في البصرة» تعداد روایان بصری در کتب صحاح سته را ۹۵۸ راوی ذکر کرده است<ref>امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۲۱۰- ۳۵۲.</ref> جریان حدیثی بصره در عصر حضور اهل بیت(ع) فعال بوده<ref>موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۳.
# بررسی قاعده ثبات مالکیت، در سرمایه گذاری خارجی، حمید شیردژم و محمد روحانی مقدم و علیرضا حسنی، [[ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران]]، سال پنجم، شماره ۱۱، بهمن ۱۴۰۱ش. [https://jou.spsiran.ir/article_157179_420ec48e36c62ac8e15ac30cc9596977.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# دعاوی ناشی از تملک اراضی شهری و نحوه جبران خسارت، رضا رضایی و محمد صادقی و علیرضا رجبزاده، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ۳، خرداد ۱۴۰۱ش. [https://jou.spsiran.ir/article_157594_82b52a3a36167d376a66e8f444325c2d.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# مبانی تحدید و سلب مالکیت از اشخاص از سوی دولت، زهرا حمیدی فرح آبادی و علی فقیهی و اکبر فلاح، [[فصلنامه پژوهش‌های حقوقی میان‌ رشته‌ای]]، دوره سوم، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۱ش. [http://ilrjournal.ir/article-1-195-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# آسیب‌شناسی حق مالکیت افراد از دیدگاه حقوق عمومی با تاکید بر نقش دیوان عدالت اداری، حسین فضلی مقصودی و زین العابدین تقوی فردود و علیرضا صابریان، [[فصلنامه پژوهش حقوق عمومی]]، دوره بیست و چهارم، شماره ۷۵، تابستان ۱۴۰۱ش. [https://qjpl.atu.ac.ir/article_13869_aeed6fbad71a5058f662d0674c4dcbbd.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# چالش‌های فراروی مبانی تحولات مالکیت اراضی پس از انقلاب اسلامی، بیگرد تیموری، شهرام محمدی، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، دوره چهاردهم، شماره ۲۶، پاییز و زمستان ۱۴۰۱ش. [https://cjd.razavi.ac.ir/article_1314_924294a91ac000ec6cf96670c410695d.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#تحدید حقوق مالکانه اشخاص در اجرای طرح‌های شهری با تأکید بر رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، امید محمدی و علیرضا مظلوم رهنی و حسین منوری، [[دوفصلنامه دانش حقوق مدنی]]، شماره۲۲، پاییز و زمستان ۱۴۰۱ش.[https://clk.journals.pnu.ac.ir/article_9970_ea80dd311854fe35b70db53f1d7ec13e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#کاوشی نو در جهت رفع تعارض بین ماده ۳۸ قانون مدنی با قوانین موضوعه محدودکننده مالکیت خصوصی، زینب سنچولی و محمدرضا کیخا،  [[پژوهشنامه حقوق اسلامی|فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی]]، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۱ش. [https://ilr.isu.ac.ir/article_76473_b3910e0e68337927dd36debca45870fe.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#نقش مصلحت و ضرورت در ترجیح مالکیت نوعی اجتماعی بر مالکیت شخصی، داود یزدانی کچوئی، محمدرضا شیرازی، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ۱۱، بهمن ۱۴۰۱ش. [https://jou.spsiran.ir/article_157138_2af8c75fe4d945830e6430f925e247d4.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#نحوه سلب مالکیت از اموال بلا وارث از نظر فقه اسلامی و حقوق ایران، مهری فرهنگ و فاطمه نجاتی، [[فصلنامه علمی حقوق و مطالعات نوین]]، شماره ۸، پاییز ۱۴۰۱ش. [https://www.jhvmn.ir/article_702145_a3b71d58a1129f232abe1c06afb2fbcd.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بازاندیشی در احکام مربوط به اموال مباح بر مبنای تحول نظریۀ مالکیت خصوصی، محسن اسماعیلی و ابوالفضل قوی‌البنیه، [[فصلنامه حقوقی دادگستری]]، دوره هشتاد و شش، شماره ۱۲۰، زمستان ۱۴۰۱ش. [https://www.jlj.ir/article_253125_cc53ecf425d1f7e035e1ccc1f34f6362.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# حق حریم و شیوه های جبران خسارت ناشی از انتقال خطوط برق، سید رضا باقری و سید سهیل جمالی گلنشینی، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۲۴، بهار ۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1882462/%D8%AD%D9%82-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%88-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D8%A8%D8%B1%D9%82 مقاله را از اینجا بخوانید.]
# مبانی سلب مالکیت در فقه امامیه، حقوق ایران و انگلیس با تاکید بر رویه قضائی، امیرحسین علی زاده و محمدباقر پارساپور، [[فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی]]، شماره دوره بیست و پنجم، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۰.[https://clr.modares.ac.ir/article-20-49442-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی فقهی و حقوقی مالکیت اراضی اشخاص در اثر پیش‌روی آب دریا، مهدی محمدیان امیری، سید یوسف موسوی انیجدان، [[فصلنامه اندیشه حقوقی معاصر|فصلنامه اندیشه حقوقی معاصر،]] دور دوم، شماره ۱، بهار ۱۴۰۰ش. [https://www.lthjournal.ir/article_242504_0e053cf27c9a9f26cc59f5537d037d30.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# منافع عمومی و سلب مالکیت خصوصی، غفار محمدی و سیده معصومه حسینی، [[فصلنامه مطالعات حقوق شهروندی]]، شماره ۲۱، تیر ۱۴۰۰ش.[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1822057/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C مقاله را از اینجا بخوانید]
# تحلیل قانون سلب مالکیت گنج از افراد با رویکرد فقه حکومتی، علی رحمانی سبزواری، [[دوفصلنامه گفتمان فقه حکومتی]]، سال پنجم، شماره ۹، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1876867/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D9%86%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C?q=%D8%B3%D9%84%D8%A8%20%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA&score=134217744.0&rownumber=42 مقاله را از اینجا بخوانید.]
# تبیین اثبات مالکیت در رویه قضایی ایران، آذین رستمی فر و علی اکبر اسمعیلی، [[ماهنامه پژوهش و مطالعات علوم اسلامی]]، دوره سوم، شماره ۲۲، اردیبهشت ۱۴۰۰ش، [https://www.joisas.ir/fa/showart-31af05876513cb703ef4ab24dc35ae54 مقاله را از اینجا بخوانید.]
# مالکیت خصوصی در میانه همگرایی و واگرایی اندیشه‌های حقوق طبیعی و فقه امامیه، رحیم پیلوار و سید احمد حبیب نژاد و روشنک صابری، [[فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب]]، سال هفتم، شماره ۱، بهار ۱۳۹۹ش. [https://csiw.qom.ac.ir/article_1561_ae7cc257b62183b930b8edefdcb9b217.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# مبانی فقهی و منابع حقوقی تقدم منفعت عمومی بر حقوق مالکانه با نگاهی به قرآن، داود قاسمی و کیومرث کمری، [[مطالعات قرآنی|فصلنامه مطالعات قرآنی]]، دوره یازدهم، شماره ۴۴، زمستان ۱۳۹۹ش. [https://sanad.iau.ir/Journal/qsf/Article/853702 مقاله را از اینجا بخوانید.]
# مبانی و محدودیت‌های حق مالکیت خصوصی در نظام حقوقی ایران، سارا نظرنیا خراجو و روح اللهار محمدی و محمد طاهربابری، [[فصلنامه حقوق ملل]]، سال دهم، شماره ۳۹، پاییز ۱۳۹۹ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821609/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 مقاله را از اینجا بخوانید]
# تحدید مالکیت خصوصی در اجرای طرح های عمومی و جبران خسارات ناشی از آن در نظام حقوقی ایران و انگلستان، حسین ادیب و رسول مظاهری کوهانستانی و محمد مهدی الشریف و محمود جلالی، [[فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی]]، دوره نهم، شماره ۳۳، زمستان ۱۳۹۹ش. [https://jplr.atu.ac.ir/article_12623_6eb3fb37a77397332482eee6a190239d.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# رابطۀ مالکیت خصوصی بر منابع نفتی در فقه امامیه و حقوق آمریکا‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬، قاسم خادم‌رضوی و پوریا راستگو خیاوی، [[فصلنامه پژوهش حقوقی|فصلنامه پژوهشهای حقوقی]]، شماره ۴۴، زمستان ۱۳۹۹ش. [https://jlr.sdil.ac.ir/article_120708_422e42a4055dbc3be2c196775c0540e9.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# تحدید مالکیت خصوصی بر پایه منافع عمومی در حقوق و رویه قضایی ایران، مهدی فلاح خاریکی و بابک گل محمدی، [[فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین المللی]]، سال یازدهم، شماره ۴۳، تابستان ۱۳۹۹ش. [https://journals.iau.ir/article_673981_ffc2788d79d6eceaa222862257e968e7.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# نقش دیوان عدالت اداری در حمایت از حق مالکیت خصوصی، روح اللهار محمدی، محمدباقر واصلی، محمدطاهر بابری، فصلنامه مطالعات حقوق شهروندی، شماره ۱۶، پاییز ۱۳۹۹ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1822571/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D9%82-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی ارزشی – حقوقی رویکرد حاکمیت ایران به خصوصی‌سازی، امین‌اله صمدی و محمدرضا یوسفی و ابوالفضل جعفرقلی‌خانی، [[فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی]]، سال دهم، شماره ۴، تابستان ۱۳۹۹ش. [http://akhlagh.saminatech.ir/fa/Article/17986 مقاله را از اینجا بخوانید.]
#اصول حاکم بر جبران خسارت در تملک قانونی املاک از سوی دولت و شهرداری‌ها، رحیم پیلوار و سید احمد حبیب نژاد و روشنک صابری، [[فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر|دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر]]، سال دهم، شماره ۱۸، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. [https://law.tabrizu.ac.ir/article_9667_927dc462d9cd4e3129df54c098dce806.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#تملک اراضی توسط سازمان‌های دولتی و تعارض آن با حقوق مالکانه اشخاص، بهاره نبی‌زاده، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۳۰، بهار ۱۳۹۸ش. [https://jlawst.ir/article-1-933-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#نهاد ارث و بازتوزیع ثروت: چشم‌اندازی اسلامی، رحیم نوبهار، [[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]، شماره ۴، مهر ۱۳۹۸ش. [https://jcl.illrc.ac.ir/article_239656_f280e95265a789438c9028cbfd1a3aaa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#الگوی مطلوب رویکرد فقهی - حقوقی در حدود دخالت دولت در مالکیت خصوص، محمدجواد رضایی‌زاده و علیرضا امینی طامه، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۴۹، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. [https://ilr.isu.ac.ir/article_2542_93891f07a39cc3cc7bcdbbcd122cd8b6.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#روش‌های سلب مالکیت خصوصی توسط نهادهای عمومی و طریق‌های جبران خسارت آن، علیرضا خادم ازغدی، مجموعه مقالات کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، ۱۳۹۸ش. [https://civilica.com/doc/925055/ مقاله را از اینجا بخوانید]
#صیانت از حق مالکیت خصوصی سرمایه‌گذاران خارجی از منظر حقوق اسلام، ایران و بین‌الملل، لعیا جنیدی و محمدصادق تیموری و محمد صقری و رضا عباسیان، دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر (نشریه فقه و حقوق اسلامی سابق)، دوره نهم، شماره ۱۷، مهر ۱۳۹۷ش. [https://law.tabrizu.ac.ir/article_8993_01ddfe4d82991b053566beaddb750648.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#تحدید مالکیت خصوصی توسط دولت در راستای استفاده‌ی خصوصی، حسن رهپیک و حمید رضا رستمی، [[فصلنامه تعالی حقوق]]، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۷ش. [https://www.thdad.ir/article_215855_bfa34edda152005cf0d78fbfd6994c56.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#حدود مالکیت خصوصی و عمومی در ایران: نگاهی جامعه‌شناختی، زهرا سرحدی و سیدمحمد مهدی غمامی و توکل حبیب‌زاده، [[فصلنامه پژوهش اجتماعی]]، دوره دهم، شماره ۴۱، زمستان ۱۳۹۷ش. [https://sanad.iau.ir/Journal/sr/Article/1111345 مقاله را از اینجا بخوانید.]
#بررسی حقوقی مالکیت خصوصی در راستای منافع عمومی، کمال پندار، [[فصلنامه قانون یار]]، دوره دوم، شماره ۷، پاییز ۱۳۹۷ش. [https://ensani.ir/file/download/article/1544619806-10125-7-18.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# مطالعۀ تطبیقی اعراض در فقه و حقوق ایران و حقوق فرانسه، رحیم پیلوار، [[دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی]]، دوره هشتم، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. [https://jcl.ut.ac.ir/article_62524_7524c3b35b8fe3f78367e33e64be9efb.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# بررسی محدودیت‌های حقوق مالکانه در قانون شهرداری‌ها، مهدی علیزاده و سید محسن بهشتیان، [[فصلنامه مدیریت شهری و روستایی]]، شماره ۴۹، زمستان ۱۳۹۶ش. [https://ijurm.imo.org.ir/article-1-2110-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# اعراض از مالکیت از منظر آیت الله شبیری زنجانی، میثم جواهری، [[دوفصلنامه تا اجتهاد]]، سال اول، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. [https://taejtehad.mfeb.ir/article_38669_0a6be070c80e1be5f9b6fc5c340d8fa5.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# احترام به حق مالکیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منصور امینی و سید صادق کاشانی، [[فصلنامه تحقیقات حقوقی]]، دوره بیستم، شماره ۷۹، مهر۱۳۹۶ش. [https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_54392_7cab3f0e810092c8c40b51a4e7db5f5c.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی محدودیتهای حقوق مالکانه در قانون شهرداری ها، مهدی علیزاده و سید محسن بهشتیان، فصلنامه مدیریت شهری و روستایی، شماره ۴۹، زمستان ۱۳۹۶ش. [https://ijurm.imo.org.ir/article-1-2110-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# سلب مالکیت مجازاتی و کارکردهای آن در فقه و حقوق موضوعه‌ی ایران، عبدالمجید فرزانه، [[فصلنامه فقه و تاریخ تمدن]]، سال سیزدهم، شماره ۵۴، زمستان ۱۳۹۶ش. [https://sanad.iau.ir/Journal/jhc/Article/913843/FullText مقاله را از اینجا بخوانید]
# تقابل مقررات شهری و قوانین سرمایه گذاری در زمینه حمایت از مالکیت؛ چالشی در راستای جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران، منوچهر توسلی نائینی و رضا نصوحیان، فصلنامه مدیریت شهری و روستایی، شماره ۴۷، تابستان ۱۳۹۵ش. [https://ijurm.imo.org.ir/article-1-1763-en.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی حقوقی و فقهی محدودیت و سلب مالکیت در میراث فرهنگی، عذرا ابراهیمی، فصلنامه میراث و گردشگری، سال اول، شماره سوم، آذر ۱۳۹۵ش. [http://istta.ir/upload/file/FinalBook-miras3.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# وضعیت فقهی حقوقی اختلاف زوجین در اثاثیه منزل، همایون مافی و سمیه ظهوری و محمد فرزانگان، [[دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده]] (ندای صادق)، سال بیست و یکم، شماره ۶۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش. [https://flj.isu.ac.ir/article_62031_427cb0dbbe914013460f5441e4d2bfdf.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#
# قاعده‌ی «لاضرر» و جایگاه آن در بحث سلب مالکیت توسط دولت، عبدالحمید فرزانه، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال دوم، شماره ۱، بهار ۱۳۹۵ش. [https://sanad.iau.ir/Journal/jhc/Article/913890 مقاله را از اینجا بخوانید.]
# بررسی فقهی و حقوقی حمایت از مالکیت اراضی در برابر حاکمیت دولت، نصیر مشایخ، [[دوفصلنامه شهر قانون]]، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1375260/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA?q=%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D8%AA%20%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%D9%8A&score=16777226.0&rownumber=67 مقاله را از اینجا بخوانید.]
#تعادل‌بخشی منابع آب در پرتو تعدیل مالکیت خصوصی حق بهره‌برداری، علی اکبر جعفری ندوشن، [[دوفصلنامه مطالعات حقوق انرژی]]، دوره دوم، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش. [https://jrels.ut.ac.ir/article_61017_7c00c41916fda1f67655fbcabba36a4a.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#مبانی فقهی - حقوقی سلب مالکیت توسط دولت، زهرا گواهی و مریم ثقفی،‌ [[فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی]]، شماره ۱۵، تابستان ۱۳۹۵ش. [https://mieaoi.ir/article-1-319-fa.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#ماهیت تأسیس حقوقی حریم طرح‌ها و اموال عمومی عام المنفعه در املاک خصوصی مجاور آنها، هدی غفاری و محمود زمانی و مسعود رحمانی، [[دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی]]، سال هفتم، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش. [https://feqh.semnan.ac.ir/article_1934_42f78a367b0ee9d382d1a9e85d5024eb.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#رویکرد فقهای شورای نگهبان در زمینه‌ی رویارویی مالکیت خصوصی و منفعت عمومی؛ مطالعه‌ی رویه‌ای، محمدرضا ویژه و حسن امجدیان، [[دو فصلنامه دانش حقوقی عمومی|دو‌فصلنامه دانش حقوقی عمومی]]، سال چهارم، شماره ۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش. [https://mag.shora-rc.ir/article_78_47a50f66838ad088c38c1feb795ce99a.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# ضرورت دفاع از اموال خصوصی در برابر اخذ آنها ازسوی دولت برای نفع عمومی (همراه با مطالعۀ تطبیقی)، رحیم پیلوار، [[دوفصلنامه حقوق مطالعات تطبیقی]]، دوره پنجم، شماره ۱، بهار و تابستان۱۳۹۳ش. [https://jcl.ut.ac.ir/article_51527_63a496ed5ea1517bff381704318d5e3b.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# پژوهشی در مالکیت گنج و میراث فرهنگی و قوانین مربوط به آن، ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی و مهدی دهقان، دوفصلنامه [[دانشنامه حقوق اقتصادی]] (دانش و توسعه سابق)، سال بیست و یکم، شماره ۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۳ش. [https://lawecon.um.ac.ir/article_28696_c12126aa9ba3c0a595eee8d86e9df830.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# تأثیر مصلحت عمومی در سلب مالکیت توسط دولت از نظر فقه و حقوق اسلامی، عبدالحمید فرزانه، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال نهم، شماره ۳۵، بهار ۱۳۹۲ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1100419/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?q=%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA&score=134217744.0&rownumber=21 مقاله را از اینجا بخوانید]
# وضعیت حقوقی مالکیت خصوصی در اجرای طرح‌های عمومی، مصطفی حبیبی، [[فصلنامه وکیل مدافع]]، شماره ۱۰ و ۱۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش. [https://www.vakilmodafemag.ir/article_53052_0111f4a1dae2b91dc9ecd9f4fbe441c8.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بازشناسی فقهی حقوقی مالکیت از مالکیت دولتی با تاکید بر اصل ۴۴ قانون اساسی، مصطفی منصوریان، حسینعلی سعدی، [[فصلنامه حکومت اسلامی]]، سال هفدهم، شماره ۳ پاییز ۱۳۹۱. [https://mag.rcipt.ir/article_90861_2d244f0c426faf97bdbf1e196a725e0d.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# نقش قاعده ضرورت و اضطرار در مشروعیت سلب مالکیت توسط دولت، عبدالحمید فرزانه، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال هشتم، شماره ۳۱، بهار ۱۳۹۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1100378/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%A7%D8%B6%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA?q=%D8%B3%D9%84%D8%A8%20%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA&score=134217744.0&rownumber=41 مقاله را از اینجا بخوانید.]
#احترام مالکیت و سرمایه گذاری خارجی، ناصر علیدوستی شهرکی،‌ [[فصلنامه حقوق]]، دوره چهل و یکم، شماره ۱، بهار ۱۳۹۰ش.[https://jlq.ut.ac.ir/article_29595_e1a2a7d1a6cb3e069cb55779a45e8268.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# دیدگاهی نو درباره مالکیت خصوصی میراث فرهنگی، محسن فتاحی و عابدین مؤمنی و محمدرضا امام، [[دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی]]، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۸۹ش. [https://journals.ut.ac.ir/article_22570_64d1663e63d5d23809101e0686e92f8c.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
# تحلیل اقتصادی حقوق مالکیت در اسلام (با تأکید بر مفهوم هزینه‌های مبادله)، محمدجوادشریف زاده و الیاس نادران، [[فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی]]، سال نهم، شماره ۳۶، زمستان ۱۳۸۹ش. [https://eghtesad.iict.ac.ir/article_16739_039acafc749a704e5cc3212bb12c7069.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# بررسی پاره ای از قوانین و مقررات محدود کننده مالکیت اشخاص، عیسی نعمتی کچایی و سید یاسر موسویان شالدهی، دوفصلنامه حقوقی راه وکالت، سال دوم، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۹ش. [https://guilanbar.ir/wp-content/uploads/2021/rahevekalat/4.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
# مراجع صیانت از قانون اساسی و حمایت از مالکیت: نگرشی تطبیقی بر عملکرد مراجع صیانت از قانون اساسی ایران و فرانسه، محمدرضا ویژه، [[فصلنامه پژوهش حقوق]]، سال دوازدهم، شماره ۲۹، تابستان ۱۳۸۹ش. [https://qjpl.atu.ac.ir/article_2524_3f8acd157b42c05455a735d322c27c4f.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#مبانی فقهی مسؤولیت مدنی ناشی از استفاده از گذرگاه‌های عمومی، سعید نظری توکلی، [[فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی]]، دوره ۳۹، شماره ۴، زمستان ۱۳۸۸ش، [https://jlq.ut.ac.ir/article_20217_8ad865c502bf90efbc56b7c57c7a8857.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]
#آیا مالکیت فردی در اسلام حدودی دارد؟ ناصر مکارم شیرازی، ماهنامه درس هایی از مکتب اسلام، سال بیستم، شماره ۹، آذر ۱۳۵۹. [https://ensani.ir/fa/article/264130/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF- مقاله را از اینجا بخوانید.]
# مالکیت خصوصی و قاعده لاضرر، موسی جوانی، [[فصلنامه کانون وکلا]]، شماره ۱۰، ۱۳۲۸ش. [https://ensani.ir/file/download/article/20110203160807-(95).pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
#
===عربی===


## الملكية الخاصة في الإسلام: دراسة مقارنة، علی عباس سمیران الحلبوسی، عراق، مجلة جامعة الأنبار للعلوم الاقتصادية و الإدارية، عدد۱۱، ۲۰۱۴م. [https://www.iraqoaj.net/iasj/download/1d03facdfa62285e مقاله را از اینجا بخوانید.]
</ref>  و بر اساس منابع متعدد، حوزه بصره افزون بر تربیت عالمان دین، با تألیفات دینی متعدد، خدمت بزرگی به جامعه اسلام نیز کرده است.<ref>موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۶ - ۱۰۹.</ref> سید بن طاووس با بهره‌گیری از روایات آخرالزمان، بصره را محل وقوع رخدادهای بزرگ دانسته و خروج دجال از نواحی بصره ذکر کرده است.<ref>ابن طاووس، التشريف بالمنن في التعريف بالفتن‏، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۶.
## شروط حماية الملكية الخاصة بين الشريعة والقانون، نکاع عمار، الجزائر، مجلة البحوث فی العقود و قانون الاعمال، جامعة الاخوة قسنطینة، المجلد۰۷ ، العدد ۰۲، ۲۰۲۲م. .....................مقاله دانلود نمی شود
</ref> شیعیان بصره مراسمی همچون عزاداری محرم، جشن غدیر و مناسبت‌های مرتبط با اهل بیت (ع) را برگزار می‌کنند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref>


== پایان‌نامه‌ها ==
=== بصره در کلام امام علی(ع) ===
بصره کانون‌ حوادث مهم تاریخی همچون جنگ جمل بوده است<ref>المدنی، وقعة الجمل‏، محقق، ۱۴۲۰ق، ص۱۱۶.</ref> به گفته مکارم، شارح نهج البلاغه، سخنان حضرت علی(ع) در مذمت بصره و اهل آن در خطبه‌های ۱۳ و ۱۴ نهج‌البلاغه بخاطر حمایت از طلحه و زبیر، برافروختن آتش جنگ و کشتن گروه زیاد از شیعیان بوده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۳۵.
</ref> حضرت در سخنان خود از بصریان با جملاتی همچون «لشگریان زن»، «پیروان چهارپا (شتر عایشه)»<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.</ref> محل ورود شیطان<ref>المنقری، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق‏، ص۱۰۶.</ref> یاد کرده است. مکارم شیرازی، در شرح نهج البلاغه با استناد به روایتی از بحارالانوار،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۲۵۳.</ref> به مدح اهل بصره پرداخته؛ قاریان اهل بصره را بهترین قاریان، عابدانشان را بهترین عبادت کنندگان و تاجرانشان را بهترین و صادقترین تاجران ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۳۵.</ref> شارح نهج البلاغه این مدح را نتیجه برخورداری از تعلیم و تربیت اسلامی دانسته که مفاسد اخلاقی را کنار گذاشتند و به سوی فضایل گام برداشتند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۵۱۸.</ref>


# تحلیل رابطه بین حق مالکیت خصوصی و حق بر محیط زیست سالم در حقوق ایران، مسعود وحیددستجردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، ایران، ۱۴۰۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/ba457ad1462eb86f0c7c91602733610f?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
== حرکت علمی بصره ==
# تحلیل فقهی و حقوقی تحدید مالکیت خصوصی ناشی از ثبت آثار ملی و تاریخی، محمدمهدی غریب زاده کرمانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده حقوق و الهیات، ایران، ۱۴۰۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/57efc9dadda235e48d476ac97a75f57e چکیده را در اینجا بخوانید.]
ابن خلدون در تاریخ خود، پیشرفت علمی شهرهایی مانند بصره و کوفه را نتیجه اسلام و فتوحات اسلامی می‌داند و معتقد است که در صدر اسلام، بیشترین دستاوردهای علمی در همین دوره به دست آمده است.<ref>هوشمند ص127 به نقل مقدمه ابن خلدون ص429</ref>
# تعهدات دولت در حمایت از مالکیت خصوصی در نظام های مردم سالار و نظام حقوقی ایران، رضا افضلی‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، دانشکده علوم انسانی، ایران، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/693ad91a9b650107d68a402c191a3881 چکیده را در اینجا بخوانید]
# سلب مالکیت خصوصی در محدوده طرح های شهرداری؛ بایسته ها، چالش ها و پیامدها، سیاوش اصغرزاده اسفندی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، دانشکده علوم انسانی، ایران، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/aca04e578f2c89d93cb103a9414863f7 چکیده را در اینجا بخوانید.]
# تحلیل تاثیر مبنای مالکیت خصوصی بر شاخصه‌های آن، ابراهیم کدیور، کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، ایران، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/868252e80cc6ab5aede65f7d50518cec چکیده را در اینجا بخوانید.]
# بررسی مبانی و آثار فقهی حقوقی تقدم مصالح حکومت بر حق مالکیت خصوصی (با تاکید بر ملی کردن اراضی)، رضوان کهوازی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی، گروه حقوق، قم- ایران، ۱۴۰۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/071322582062a13ea39174314b978189?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید]
# تطورات مبانی قانونگذاری بر مالکیت خصوصی در نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر نظرات شورای نگهبان،فرزانه کرمی، رساله دکتری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، گروه حقوق، مشهد، ایران، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/aa6a0b56d5e010c3fc65fa9826b6463a?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# مالکیت خصوصی منابع نفتی و صنایع وابسته از دیدگاه فقه اسلامی، محمدباقر رنجبری، رساله دکتری، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده فقه و حقوق، ایران، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2475df09c33e7fc9c4d17c80eeb56654 چکیده را در اینجا بخوانید.]
# سلب مالکیت خصوصی مبتنی بر اصل ترجیح منافع عمومی، سعید میردادی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی هاتف، دانشکده علوم انسانی، ایران، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3d05fb470428f129576bc2206f48fe90 چکیده را در اینجا بخوانید]
# سلب مالکیت خصوصی در قلمرو طرح های شهرداری؛ بایسته ها، چالش ها و پیامدها، حسین هاشمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفاشهر، گروه حقوق، ایران، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/7ca1d1ee6d295284500f5bb9f2b34758?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# بررسی انتقادی مبانی حقوق بشری مالکیت خصوصی، عبداللّه بهارلوئی، رساله دکتری، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دانشکده فلسفه و اخلاق، ایران، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/6f5203b1b30c01a29c71649a82b0330b?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# نظریه عمومی تحدید مالکیت خصوصی توسط دولت در حقوق ایران با نگرشی به حقوق آمریکا، حمیدرضا رستمی، رساله دکتری،  دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دانشکده حقوق قضایی، ایران، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/ab1d9dde4108403d04be635099980e0e?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# مطالعه نظریه بنیادین ماکیت خصوصی، ابوالفضل قوی‌البنیه، رساله دکتری، دانشگاه عدالت، ایران، ۱۳۹۹ش، [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8a483de3f35bf7887d5d8ef3a432df86 چکیده را در اینجا بخوانید.]
# محدودیت انتفاع و سلب مالکیت خصوصی توسط دولت در حقوق ایران و مصر، معصومه ابراهیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی ایران، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2573acac845d404cb63f9a21d2f5c664 چکیده را در اینجا بخوانید.]
# بررسی راهکارهای حمایت حقوقی و قضایی از مالکیت خصوصی، پیمان شیخ آقایی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی آفاق، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، ایران، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/d89fda8b9857f7098383dc6d3728d3ec?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# مبانی مالکیت خصوصی؛ سلب و تحدید آن، مهدی نجفی ضیاء، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/a01d7dd399e46212895930d41248b984?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]
# بررسی حقوقی تعارضات قانون زمین شهری با مالکیت خصوصی اشخاص، حمید ایرانشاهی، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ایران، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/b3477ca1976e5c2c45f45a8701e695ac?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]


# بررسی حقوقی آثار تحدید مالکیت خصوصی در حقوق ایران، زهرا داودی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی ادیب - مازندران، ایران، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0b8c4e1c3a65c292e50044ad77bcf076 چکیده را در اینجا بخوانید]
به گفته امین، پژوهشگر تاریخ بصره، آغاز حرکت علمی بصره با آموزش قرآن، سنت و فقه همراه شد.<ref>عسقلانی، الإصابة في تمييز الصحابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۵ِِِ؛ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵۵.</ref> به گفته برخی مورخان، ابوموسی اشعری، از جمله صحابه‌ای بود که در بصره ساکن شد،<ref>ذهبی، تاريخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۶۶.</ref> و به دستور خلیفه دوم به آموزش قرآن و سنت نبوی به مردم بصره پرداخت.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵۵.</ref> ابو رجاء العطاردی، حسن بن ابی الحسن که از قراء بصره و از تابعین بودند؛ به قرائات قرآن و یادگیری حروف قرآن توجه ویژه داشتند.<ref>مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۳۰۰ و ۳۰۱.</ref>
# سلب مالکیت خصوصی به جهت مصالح عامه از منظر فقه اهل بیت (ع)، سید جواد واعظ زاده، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ایران، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/2ad2ead6bbeea17d63315de8dbf2e583?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]
# تعارض مالکیت خصوصی با مالکیت میراث فرهنگی، زینب رحیمی کازرونی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت، دانشکده علوم انسانی، ایران، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/63451ae0f26e1d59c5ea896c120f21f2?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]
# مالکیت خصوصی ازمنظر فقه و پیوند آن با اصل۴۴ قانون اساسی، ستایش کوچکی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/552c07ee26d5423618144aaa20a475f7?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخوانید.]
# سلب مالکیت خصوصی در فقه امامیه وحقوق موضوعه، نسیم اذرنیوند، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ایران،۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/1e060d2cf8133392c09e48922a2a0dd4?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا بخواند.]
# بررسی سلب مالکیت خصوصی در راستای منافع عمومی با تأکید بر رویه قضایی، محمد محمودی رشکانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ایران، ۱۳۹۵ش. [https://noordoc.ir/thesis/view/101383?pageNumber=18&viewType=pdf پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
# تحول‌ رویکرد شورای نگهبا‌ن‌ نسبت‌ به‌ ما‌لکیت‌ خصوصی‌، داود نقلی‌، کارشناسی ارشد، دانشگاه مفید قم، ایران، ۱۳۹۵ش.
# بررسی نقض مالکیت خصوصی در حقوق ایران، رحمان ندایی، رساله دکتری، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/7c296b022feaa5af8a6ee288e44af52f?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]
# بررسی فقهی و حقوقی مبانی مشروعیت اقتدار دولت در تحدید مالکیت‌های خصوصی اشخاص، علی تکلو، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر(عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/4f350d27e43e2c1dbb39c6b65c806c53?sample=1 صفحات آغازین را در اینجا مشاهده کنید.]
# بررسی سلب مالکیت خصوصی به سبب منافع عمومی در نظام حقوقی ایران، فرزین نامی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ایران، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/07884f7fb7de9084a24ab73f16831c69 چکیده را در اینجا بخوانید]
# بررسی محدودیت‌های حق بر مالکیت خصوصی از منظر حقوق عمومی ایران، محمدطاهر بابری، کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/70a981ef6f30ac907d0563fe8d6e4bb4?sample=1 صفحات آغازین کتاب را از اینجا بخوانید]
# بررسی مبانی و روش‌های تحدید مالکیت خصوصی در تعارض با مالکیت عمومی، سجاد درویشی عباس آبادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق، ایران، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/aededc3a792adee1eb1e7a9958f52973?sample=1 صفحات آغازین را از اینجا بخوانید]
# بررسی قوانین محدود کننده مالکیت خصوصی، بهاره صفی‌خانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق، ایران، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/08b02a9bd8ad76182fe40eb1fe6cac5d?sample=1 صفحات آغازین را از اینجا بخوانید.]
# احترام مالکیت خصوصی در نظام حقوقی ایران و نظام بین المللی حقوق بشر، ناصر نیک زاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ایران، ۱۳۸۸ش. [https://noordoc.ir/thesis/view/38029?pageNumber=10&viewType=pdf پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.]
# طرح های ملی و تعارض آن با مالكيت خصوصى، عبدالكريم لويمى، كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، ایران، ۱۳۸۵ش.
# سلب مالکیت در حقوق عمومی ایران، مسعود لعلی سراب، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ایران، ۱۳۸۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/51978f0c452168238e2c8e4168c7ccdf چکیده را در اینجا بخوانید.]
# سلب‌ ما‌لکیت‌ خصوصی‌ در راه‌ منا‌فع‌ عمومی‌، سعید شریعتی، کارشناسی ارشد، دانشگا‌ه‌ مفید قم، ایران، ۱۳۷۸ش.


== سایر منابع ==
به گفته امین، پژوهشگر تاریخ بصره، برداشت‌های متفاوت از قرآن باعث شد مردم برای فهم بهتر به مفسرانی همچون عبدالله بن عباس مراجعه کنند.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵7</ref> به گفته حبیب‌الله جلالیان، پژوهشگر قرآن، ابو سعيد حسن بصرى، قتاده بن دعامه سدوسى و ابو صالح باذان بصرى را از مفسران قرن اول و دوم قرن هجری در بصره نام می‌برد.<ref>جلالیان، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ۱۳۷۸ش، ص۸۶.</ref>
مالکیت خصوصی و مشکل خودروهای فرسوده، سعید جباری، گزارش دی، شماره ۱۵۹، ۱۳۸۳ش. [https://ensani.ir/file/download/article/20120828105946-4055-1800.pdf یادداشت را از اینجا بخوانید]
 
به گفته عسقلانی، مورخ، خلیفه دوم، عمران بن حصین، یکی از یاران پیامبر(ص)، را به بصره فرستاد تا فقه را به مردم آموزش دهد.<ref>عسقلانی، الإصابة في تمييز الصحابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۵.</ref> انس بن مالک، از دیگر صحابه پیامبر(ص)، بود که در سال‌های پایانی عمر خود به بصره رفت و مردم برای مسائل فقهی به او مراجعه می‌کردند.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۶۱.</ref> پس از صحابه، گروهی از تابعین به بصره آمدند و در مساجد به آموزش فقه پرداختند و مرجع مردم در مسائل فقهی شدند؛ افرادی چون جابر بن زید ازدی، حسن بصری و محمد بن سیرین از جمله این تابعین بودند.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۶۱.</ref> طبق نقل، با ورود غیرعرب‌ها به دین اسلام، علمای بصره ناچار شدند علم نحو را پایه‌گذاری کنند و به موضوعات لغوی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص54</ref>
 
به گفته سید محسن امین نویسنده کتاب اعیان الشیعه، اصول علم نحو توسط حضرت علی(ع) پایه‌گذاری شده و سپس به ابوالاسود منتقل شده است؛ ابوالاسود با راهنمایی‌های حضرت(ع) این اصول را توسعه و گسترش داد.<ref>امین، سید محسن، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref> سیبویه، اخفش از جمله علمای علم نحو در بصره بودند.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۷۰.</ref> بصره در حوزه‌هایی مانند حدیث، قرائت، شعر و تصوف اهتمام ویژه‌ای داشت و در علم نحو نسبت به کوفه برتری داشت.<ref>علی اکبر عباسی و اصغر منتظر القائم و مریم پروینیان «تبیین و تحلیل سیر ارتباط علمی دانشمندان اصفهان و بصره در سه قرن اول هجری با تاکید بر علم حدیث»، ص۹۹.</ref>
 
نخستین فرهنگ لغت عرب به نام ''العین''، به شیوه‌ای کاملاً نو و ابتکاری، توسط خلیل بن احمد در بصره به رشته تحریر درآمده است.<ref>ابن ندیم، کتاب الفهرست، ص۴۹؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۱ و ۱۲۷۱.</ref> وی را از بنیان‌گذار علم عَروض نیز دانسته‌اند.<ref>سیرافی ابوسعید، کتاب اخبار النحویین البصریین، ۱۳۷۳ق، ص۳۱.
</ref> نقل شده، خلیل بن احمد هنگام ترک بصره به خراسان سه هزار نفر از علما و شاگردان شیعه که همگی از علمای حدیث و نحو و لغت و اخبارنویس بودند تا کنار دروازه شهر بصره برای تودیع وی رفتند.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۳، ص۲۹۰.</ref>
 
به گفته شهیدی، پژوهشگر تاریخ بصره، در سال ۲۱۰ قمری خلیفه عباسی از وضعیت مدرسه بصره گزارش خواست و عامل او اعلام کرد که در این شهر هفتصد استاد و یازده هزار محصل، عمدتاً شیعه، مشغول فعالیت هستند؛ چنانچه شیخ طوسی و محقق اردبیلی در کتب رجالی خود نام برخی از اصحاب ائمه(ع) و راویان حدیث را ذکر می‌کند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref>
 
=== جریان حدیثی بصره ===
به گفته سید اکبر موسوی، پژوهشگر حدیث، از پیشگامان حدیثی شیعه در بصره را خلاس بن عمرو هجری نام می‌برد که از اصحاب فقیه حضرت علی(ع) بود؛ وی کتاب و صحیفه‌ای از حضرت علی(ع) داشت و از آن نقل روایت می‌کرد.<ref>موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۴.</ref> همچنین نقل شده، عماره بن جوین بصره، معروف به ابوهارون عبدی، کتابی از سخنان امام علی(ع) به نام صحیفه الوصی همراه خود در بصره داشت و از آن نقل حدیث می‌کرد.<ref name=":0">موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۵.</ref>
 
سید اکبر موسوی، پژوهشگر حدیث بصره می‌نویسد؛ حبس یک‌ساله امام کاظم(ع) و توقف کوتاه امام رضا(ع) در بصره هنگام سفر به خراسان، فرصتی برای شیعیان فراهم کرد تا بدون محدودیت‌های شدید آن زمان با این دو امام(ع) دیدار کرده و روایت اخذ کنند؛ این ارتباط‌ها جایگاه حدیثی شیعه در بصره را تقویت کرد.<ref>موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۱۲.</ref> همچنین حضور برخی صحابه و شاگردان اهل بیت(ع) در سده‌های اول تا سوم هجری، مانند حماد بن عیسی و جندب بن عبدالله بجلی، باعث مهاجرت علمی بسیاری از علما به بصره شد، به‌گونه‌ای که ابراهیم بن هاشم به دلیل حضور حماد بن عیسی به این شهر هجرت کرد.<ref>محمدعلی مهدوی راد، آتنا بهادری، «سفرهای حدیث پژوهی شیعیان به عراقین (کوفه و بصره)»، ص۱۵۰.</ref>
 
از اواخر قرن دوم هجری، کتب حدیثی بسیاری در زمینه شناخت صحابه، جرح و تعدیل راویان به رشته تحریر درآمده است.<ref>قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۹۴.</ref> طبق نقل برخی منابع، بصریان در نقل احادیث به بررسی وضعیت راوی از نظر قوت و ضعف و همچنین صحت و سقم روایت اهتمام داشتند؛ به‌گونه‌ای که تنها در صورتی حدیثی را نقل می‌کردند که به وثاقت شخص راوی اطمینان پیدا کرده باشند.<ref>خطيب بغدادی، أحمد بن علی، الكفاية في علم الرواية، مدینه، ج۱، ص۱۵۷؛ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۳۶۷ و ۴۰۳.</ref>
 
== اماکن مذهبی و تاریخی ==
 
=== مساجد ===
در شهر بصره بیش از سی مسجد جامع و مکان عمومی نام برده شده که مسجد محسن محاسن، مسجد الرواف، مسجد بستان قصب از جمله آنهاست؛<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref> همچنین از مکان‌های عمومی بصره می‌توان به جامع العرب، جامع السیف و جامع کوت الحمدانی اشاره کرد.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref> [[مسجد جامع بصره]] نخستین مسجد جامع ساخته‌شده در عراق<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۰.</ref> که به‌دلیل حضور امام اول شیعیان در آن، به «مسجد خُطوَة امام علی(ع)» (قدمگاه امام علی)<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3198615 «مسجد خطوه امام علی(ع) معروف به مسجد جامع بصره در عراق»]، خبرگزاری صداوسیما.</ref> یا «مسجد امام علی(ع)»<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۰.</ref> شهرت دارد. 
 
ابن بطوطه، جهانگرد مشهور قرن هشتم هجری، در سفرنامه خود به بصره به مراکز شیعه اشاره کرده و می‌نویسد: بزرگ‌ترین مسجد بصره، متعلق به شیعیان است و دارای هفت مناره می‌باشد که یکی از آن‌ها متحرک است.<ref>.............مقاله شهیدی......</ref>
 
=== زیارتگاه ===
در سفرنامه ناصر خسرو نام سیزده مشهد در بصره به نام حضرت علی(ع) ذکر شده است که به گفته نویسنده همه آنها را زیارت کرده و مشهد بنی مازن، مشهد باب الطیب از جمله آنهاست.<ref>سفرنامه ناصر خسرو</ref> قدمگاه و مرقد‌های زیادی در بصره وجود دارد که زیارتگاه مردم بصره است؛ قدمگاه امام کاظم(ع)، قدمگاه امام رضا(ع)، قدمگاه امام زمان(عج)<ref>احمدی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، ص۲۳۲.</ref> و نیز مقام امام زین العابدین(ع)، مقام خضر نبی(ع) از جمله زیارتگاه‌‌ مردم بصره ذکر شده است.<ref>رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۹ - ۱۰۱. </ref>
 
به گفته پژوهشگران بصره، در شهر بصره مقبره‌های متعددی از شخصیت‌های مهم تاریخی وجود دارد؛ مرقد زید بن صوحان، از اصحاب خاص امام علی(ع)، و همچنین مرقد علی بن یقطین، از اصحاب امام کاظم(ع) است.<ref name=":1">رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۹ - ۱۰۱.  </ref> علاوه بر این، مقبره سلیمان بن رزین، غلام امام حسین(ع)، که احترام ویژه‌ای در بصره دارد، و مرقد ثَروان بن حسن، از نوادگان امام مجتبی(ع)، نیز از زیارتگاه‌های مشهور به شمار می‌روند.<ref>احمدی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، ص۲۳۵</ref> همچنین مزار ابوعبیدالله احمد بن عیسی بن زید بن زین‌العابدین(ع)، که از فقها و شخصیت‌های برجسته شیعه و گروهی از شهدای جنگ جمل نیز در این منطقه قرار دارند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref> بقعه حارث بن نوفل (از فرماندهان بصره در جنگ صفین) و بقعه طاهر بن قاسم، که در نبردی به دست صاحب‌الزنج به شهادت رسید، جزو مکان‌های زیارتی معروف بصره محسوب می‌شوند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.</ref>
 
== قیام شیعیان ==
به گفته عبدالحسین شهیدی، پژوهشگر تاریخ، نخستین قیام شیعیان بصره در سال ۳۸ق علیه عبدالله بن حضرمی والی بصره از طرف معاویه رخ داد؛ مردم بصره، والی بصره و تمامی همراهان وی را در کاخش آتش زدند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.</ref> به گفته وی، در سال ۴۱ق نیز حَران بن ابان در بصره قیام کرد اما توسط معاویه سرکوب شد؛ همچنین در سال ۴۵ق زیاد بن ابیه والی بصره شیعیان زیادی را بخاطر عدم اطاعت از امویان کشت.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.</ref> طبق نقل کتاب مقاتل الطالبین، قیام زید بن علی بن الحسین در سال ۱۲۲ق بر علیه امویان که از کوفه شروع شد اما عمده نیروهای زید از بصره و دیگر شهرهای عراق بود<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.</ref> همچنین طبق نقل مورخان، در سال ۱۴۴ق، با قیام [[قیام ابراهیم بن عبدالله|ابراهیم بن عبدالله المحض]] و بیعت مردم بصره با وی،<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۷۷ - ۳۷۸؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۰۰ و ۳۱۳ و ۳۱۶</ref> تعداد بیست هزار از آنها شهید و ۵۵ نفر از برجستگان شیعیان در بصره به دار آویخته شدند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.</ref>
 
در سپتامبر ۱۹۱۴م، (۱۲۹۳ قمری) با اشغال فاو و بصره توسط انگلیسی‌ها شور انقلابی در میان مردم شکل گرفت. علمای بصره با تلگراف به مراجع نجف، کربلا و کاظمین خواستار حمایت و تحریک عشایر شیعه برای نبرد شدند.<ref>انگلیس و جنبش استقلال‌طلبی شیعیان عراق‌، مندرج در سایت مؤسسه مطالعات و پژوهشهای اسلامی.
 
</ref> این قیام پس از چند ماه توسط نیروهای انگلیسی سرکوب شد.<ref>نگاهی به انقلاب ۱۹۲۰ عراق؛ قیام مردمی علیه استعمار انگلیس، خبرگزاری تسنیم.</ref>
 
[[انتفاضه شعبانیه عراق|قیام شعبانیه]] عراق در مارس ۱۹۹۱م (۱۴۱۱ق) بدلیل نارضایتی از حکومت بعث و ویرانی‌های ناشی از جنگ‌ها از بصره شروع شد.<ref>الأسدی، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۲۰۰.</ref> انتفاضه شعبان را بزرگ‌ترین چالش داخلی عراق در دوره [[صدام حسین]] دانسته‌اند.<ref>الحکیم، عذاب بلا نهایه، ۱۹۹۳م، ص۱۱۷.</ref> این قیام با توسط حکومت عراق و با همکاری گروهک تروریستی سازمان مجاهدین خلق ایران (منافقین) سرکوب شد.<ref>نقش منافقین در سرکوب انتفاضه شعبانیه، روزنامه قدس.
 
</ref>
 
== تشیع در بصره ==
 
 
مردم بصره در زمان امامت حضرت علی(ع) عمدتاً پیرو عثمان (خلیفه سوم)، و مخالف ایشان بودند.<ref>سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۶.
</ref> وقوع جنگ جمل در سال ۳۶ هجری با همکاری مخالفان حضرت(ع) در بصره،<ref>
دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.
</ref> و همچنین برخی روایات که همه مردم بصره را عثمانی‌مذهب معرفی می‌کنند،<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری‏، ۱۴۱۸ق‏، ج۶، ص۳۲۵.
</ref> این نظریه را تقویت کرده است.
 
مصطفی سلطانی، پژوهشگر تاریخ تشیع در بصره، معتقد است که بیشتر مورخان، بصره را عثمانی‌مذهب می‌دانند؛ عثمانی بودنِ عموم ساکنان بصره ممکن است تحت تأثیر تاریخ‌نگاری عثمانیان شکل گرفته باشد.<ref>سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۶.</ref> به اعتقاد او، با وجود حاکمان عثمانی در بصره، شواهد متعدد، نشان می‌دهد که پیش از حکومت حضرت علی(ع)، تشیع در این منطقه وجود داشته است.<ref>سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۷.</ref>
 
 
بصره بعد از جنگ جمل یکی از مهمترن مراکز تشیع مبدل گردید.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵</ref> حمدالله مستوفی مورخ در کتاب نزهة القلوب(۳۸) می نویسد مردم بصره بر مذهب اثنی عشری بودند.<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.</ref> در حوادث سالهای ۱۴۲ - ۱۴۶ق محمد بن سلیمان عامل منصور و مهدی خلافی عباسی برای مجازات شیعیانی که با عبدالله محض بیعت کرده بودند بیش از سه هزار خانه های شیعیان را در بصره خراب و صدهزار نخل خرمایشان را قطع کردند که حاکی از بزرگی شهر بصره و نفوذ شیعیان است)؟؟؟؟ <ref>از دانشنامه مستند سازی شود:</ref>
 
بصره از ظهور دولت شیعه آق قویونلوها تا عصر صفویه تابع ایران بود<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.</ref>در قرن یازدهم هجری سه نفر از آل افراسیاب یحیی، علی و حسین هفتاد سال بر بصره حکومت کردند و تمام این حکومت ها بر مذهب شیعه بودند تا آنکه نفوذ عثمانیهای سنی مذهب گسترش پیدا کرد  و در بصره قدرت یافتند ولی بر اثر اکثریت شیعیان در بصره، عثمانی ها نتوانستند تسلط کامل را به دست گیرند. در قرن سیزدهم هجری بصره کانون قدرت عشایر شیعه قرار گرفت<ref>شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.</ref>
 
بصره امروزی اکثر شیعه امامی اثنی عشری و بخشی اخباری هستند و از غلاة شیعیان همچون شیخیه و صوفیه نیز در بصره ساکن اند. از مقدسى مورخ قرن چهارم نقل شده که در قرن چهارم در کنار ساير مذاهب، حنبلیان نیز در اين شهر حضور داشتند(مقدسی، :1411/ 126) 
 
بصره از جمله از شهرهای ثروتمند حکومت در صدر اسلام بود که به آن لقب خزانه العرب داده بودند تا جایی که وقتی چشم زبیر به اموال بیت المال افتاد گفت: وعدکم الله مغانم کثیره ....سپس گفت ما بیش از مردم بصره در این اموال حق داریم( ابن ابی الحدید 1404ق ج9 ص322) حضور بزرگان در بصره و 
 
== پانویس ==
<references responsive="1"></references>
 
 
== منابع ==
{{منابع}}
* ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، موسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.
 
 
[https://psri.ir/print.php?id=uqbsp82j «انگلیس و جنبش استقلال‌طلبی شیعیان عراق‌(۱۹۲۴-۱۹۱۴م)»]، مندرج در سایت مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ مندرج: ۱۸ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.
 
[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/09/2043195 «نگاهی به انقلاب ۱۹۲۰ عراق؛ قیام مردمی علیه استعمار انگلیس»]،مندرج در خبرگزاری تسنیم، تاریخ مندرج: ۹ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.
 
[https://qudsdaily.com/Newspaper/item/16236 «نقش منافقین در سرکوب انتفاضه شعبانیه»]، مندرج در روزنامه قدس، تاریخ مندرج: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.
 
 
 
الأسدی، مختار، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، مرکز الشهیدین الصدرین للدراسات و البحوث، ۲۰۰۱م.
 
دینوری‌، احمد بن داود، الأخبار الطوال‌، قاهره، مطبعة السعادة، ۱۳۳۰ق.
 
 
الحکیم، صاحب، عذاب بلا نهایه، لندن، المنار، ۱۹۹۳م.
 
یعقوبی، احمدبن واضح، تاریخ، بیروت، بی‌نا، ۱۳۷۹ق.
 
طبری، ابن جریر، تاریخ، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۰۷ق.
 
احمدی، علی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، فصلنامه فرهنگ زیارت، زمستان ۱۳۹۳ش. شماره ۲۱.
 
رحمانی، محمد، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، در دوفصلنامه مطالعات مهدوی، سال پانزدهم، شماره ۵۷، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش.
 
 
 
 
*[https://www.iribnews.ir/fa/news/3198615 «مسجد خطوه امام علی(ع) معروف به مسجد جامع بصره در عراق»]، خبرگزاری صداوسیما، تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۴۰۰، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۲ش.
 
 
*مقدس، احسان، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
 
 
شانواز، بلال؛ منتشلو، جمشید، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال ششم، زمستان ۱۳۹۴ش، شماره ۲۱.
 
 
محمدعلی مهدوی راد، آتنا بهادری، «سفرهای حدیث پژوهی شیعیان به عراقین (کوفه و بصره)»، دوفصلنامه پژوهش های قرآن و حدیث، سال چهل و دوم- شماره 1، پاییز و زمستان 1388ش
 
 
السيرافی ابوسعید، الحسن بن عبد الله بن المرزبان، أخبار النحويين البصریین، محقق: طه محمد الزيني و محمد عبد المنعم خفاجی، بی‌نا،مصطفى البابي الحلبی، ۱۳۷۳ق.
 
موسوی، سید اکبر، جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور) فصلنامه علوم حدیث، سال بیست و دوم، شماره۲، تابستان ۱۳۹۶ش.
 
 
ابن طاووس، على بن موسى‏، التشريف بالمنن في التعريف بالفتن‏، محقق، مؤسسة صاحب الأمر(ع)، قم، مؤسسة صاحب الأمر(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
 
ابن نما حلى، جعفر بن محمد، مثير الأحزان، محقق، قم، مدرسه امام مهدى(ع)، چاپ سوم ۱۴۰۶ق..
 
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، محقق، جمعی از محققان‏، بیروت‏، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
 
مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
 
 
المنقری، نصر بن مزاحم وقعة صفین‏، تصحیح: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، چاپ دوم‏، ۱۴۰۴ق‏.
 
 
 
جلالیان، حبیب‌الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، تصحیح: محمدرضا آشتیانی، تهران، اسوه، ۱۳۷۸ش.
 
 
سلطانی، مصطفی، «تشیع بصره در قرون اولیه»، مجله تاریخ اسلامی، سال سوم، شماره ۱۱، ۱۳۸۱ش.
 
 
 
موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
 
یاقوت حموی، معجم الادباء، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۳م.
 
ابن‌ندیم، کتاب الفهرست، تهران، چاپ محمدرضا تجدد، ۱۳۵۰ش.
 
 
 
خطيب بغدادی، أحمد بن علی، الكفاية في علم الرواية، محقق: أبو عبدالله السورقي، إبراهيم حمدي المدنی، مدینه، المكتبة العلمية
 
تاثیر جغرافیای محیطی بر اخلاق و رفتار مردم بصره در عصر امام علی (ع)، اکرم السادات حسینی و کمال صحرایی اردکانی و علی محمد میرجلیلی، دوفصلنامه پژوهش‌نامه علوی، سال یازدهم شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش
 
 
مقریزی، احمد بن علی، إمتاع الأسماع، تحقیق محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
 
امین عاملی‏، سید محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
 
ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری‏، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق‏.‏
 
ابن عبد ربه، العقد الفريد، بی‌نا، دار الکتب العلمية، بی‌تا.
 
عسقلانی، ابن حجر، الإصابة في تمييز الصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
 
علی اکبر عباسی و اصغر منتظر القائم و مریم پروینیان «تبیین و تحلیل سیر ارتباط علمی دانشمندان اصفهان و بصره در سه قرن اول هجری با تاکید بر علم حدیث»، دوفصلنامه پژوهش‌های تاریخ ایران و اسلام، دوره هفدهم، شماره ۳۲، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش.
 
ذهبی، شمس الدین، تاريخ الإسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
 
 
 
ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری‏، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق‏.‏
 
«[https://hawzah.net/fa/Article/View/5930/حوزه-علمیه-بصره حوزه علیمه بصره]» مندرج در سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۴ش.
 
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
 
المدنی، ضامن بن شدقم، وقعة الجمل‏، محقق، تحسین آل شبيب موسوی، قم، نشر محمد، چاپ اول، ۱۴۲۰ق
 
 
مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، قضاة، امین، بیروت، دار ابن حزم، ۱۴۱۹ق
 
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۳


کاربر:M.abedini/صفحه تمرین

تاریخچه

بصره، شهری تاریخی در جنوب عراق که در زمان عمر بن خطاب[۱] در سال ۱۴ هجری قمری بدست عتبة بن غزوان در سال ۱۵هجری با نقشه و برنامه ریزی ابوالحربا عاصم بن دُلَفَ ساخته شد[۲] هدف اصلی از تأسیس بصره، ایجاد یک اردوگاه نظامی ثابت برای ارتش‌های اسلامی بود که مأموریت فتح سرزمین‌های فارس به آنان واگذار شده بود.[۳] پیش از ورود مسلمانان، بصره سه بار دچار ویرانی شد و به دلیل وضعیت نامناسب منطقه، مسلمانان آن را «خریبه» نامیدند.[۴] نام اولیه شهر «بُصیره» به معنی بصره کوچک نام داشت و به مرور زمان توسعه یافت و به شکل امروزی درآمد. [۵] بصره نخستین، امروزه خراب شده است[۶] مورخین بنای بصره امروز را درسال ۳۷۵ق می دانند[۷] بصره امروزی شهری در جنوب شرقی عراق، مرکز استان بصره و تنها بندر کشور عراق ذکر کرده‌اند[۸]

جایگاه و اهمیت

پس از تأسیس شهر بصره، همراه عتبه بن غزوان، ۲۷۰ نفر الی ۸۰۰ نفر از صحابه و تابعین وارد بصره شدند.[۹] امین القضاه، پژوهشگر، در کتاب «مدرسه البصره» با استناد به منابع مختلف، نام ۱۵۲ نفر از صحابی پیامبر(ص) را ذکر کرده و همچنین نام ۵ نفر از زنان صحابی که در بصره ساکن بودند را آورده است.[۱۰] بصره به‌عنوان یکی از مراکز حضور بزرگان و صحابه شناخته شده بود و امام حسین(ع) به همین جهت از بزرگان آن درخواست کمک برای مبارزه با ظلم کرده است.[۱۱] سلطانی، پژوهشگر تاریخ، بر اساس برخی منابع، هشت تن از شهدای کربلا را اهل بصره می‌داند[۱۲] به نقل از کتاب «مدرسة الحديث في البصرة» تعداد روایان بصری در کتب صحاح سته را ۹۵۸ راوی ذکر کرده است[۱۳] جریان حدیثی بصره در عصر حضور اهل بیت(ع) فعال بوده[۱۴] و بر اساس منابع متعدد، حوزه بصره افزون بر تربیت عالمان دین، با تألیفات دینی متعدد، خدمت بزرگی به جامعه اسلام نیز کرده است.[۱۵] سید بن طاووس با بهره‌گیری از روایات آخرالزمان، بصره را محل وقوع رخدادهای بزرگ دانسته و خروج دجال از نواحی بصره ذکر کرده است.[۱۶] شیعیان بصره مراسمی همچون عزاداری محرم، جشن غدیر و مناسبت‌های مرتبط با اهل بیت (ع) را برگزار می‌کنند.[۱۷]

بصره در کلام امام علی(ع)

بصره کانون‌ حوادث مهم تاریخی همچون جنگ جمل بوده است[۱۸] به گفته مکارم، شارح نهج البلاغه، سخنان حضرت علی(ع) در مذمت بصره و اهل آن در خطبه‌های ۱۳ و ۱۴ نهج‌البلاغه بخاطر حمایت از طلحه و زبیر، برافروختن آتش جنگ و کشتن گروه زیاد از شیعیان بوده است.[۱۹] حضرت در سخنان خود از بصریان با جملاتی همچون «لشگریان زن»، «پیروان چهارپا (شتر عایشه)»[۲۰] محل ورود شیطان[۲۱] یاد کرده است. مکارم شیرازی، در شرح نهج البلاغه با استناد به روایتی از بحارالانوار،[۲۲] به مدح اهل بصره پرداخته؛ قاریان اهل بصره را بهترین قاریان، عابدانشان را بهترین عبادت کنندگان و تاجرانشان را بهترین و صادقترین تاجران ذکر کرده است.[۲۳] شارح نهج البلاغه این مدح را نتیجه برخورداری از تعلیم و تربیت اسلامی دانسته که مفاسد اخلاقی را کنار گذاشتند و به سوی فضایل گام برداشتند.[۲۴]

حرکت علمی بصره

ابن خلدون در تاریخ خود، پیشرفت علمی شهرهایی مانند بصره و کوفه را نتیجه اسلام و فتوحات اسلامی می‌داند و معتقد است که در صدر اسلام، بیشترین دستاوردهای علمی در همین دوره به دست آمده است.[۲۵]

به گفته امین، پژوهشگر تاریخ بصره، آغاز حرکت علمی بصره با آموزش قرآن، سنت و فقه همراه شد.[۲۶] به گفته برخی مورخان، ابوموسی اشعری، از جمله صحابه‌ای بود که در بصره ساکن شد،[۲۷] و به دستور خلیفه دوم به آموزش قرآن و سنت نبوی به مردم بصره پرداخت.[۲۸] ابو رجاء العطاردی، حسن بن ابی الحسن که از قراء بصره و از تابعین بودند؛ به قرائات قرآن و یادگیری حروف قرآن توجه ویژه داشتند.[۲۹]

به گفته امین، پژوهشگر تاریخ بصره، برداشت‌های متفاوت از قرآن باعث شد مردم برای فهم بهتر به مفسرانی همچون عبدالله بن عباس مراجعه کنند.[۳۰] به گفته حبیب‌الله جلالیان، پژوهشگر قرآن، ابو سعيد حسن بصرى، قتاده بن دعامه سدوسى و ابو صالح باذان بصرى را از مفسران قرن اول و دوم قرن هجری در بصره نام می‌برد.[۳۱]

به گفته عسقلانی، مورخ، خلیفه دوم، عمران بن حصین، یکی از یاران پیامبر(ص)، را به بصره فرستاد تا فقه را به مردم آموزش دهد.[۳۲] انس بن مالک، از دیگر صحابه پیامبر(ص)، بود که در سال‌های پایانی عمر خود به بصره رفت و مردم برای مسائل فقهی به او مراجعه می‌کردند.[۳۳] پس از صحابه، گروهی از تابعین به بصره آمدند و در مساجد به آموزش فقه پرداختند و مرجع مردم در مسائل فقهی شدند؛ افرادی چون جابر بن زید ازدی، حسن بصری و محمد بن سیرین از جمله این تابعین بودند.[۳۴] طبق نقل، با ورود غیرعرب‌ها به دین اسلام، علمای بصره ناچار شدند علم نحو را پایه‌گذاری کنند و به موضوعات لغوی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند.[۳۵]

به گفته سید محسن امین نویسنده کتاب اعیان الشیعه، اصول علم نحو توسط حضرت علی(ع) پایه‌گذاری شده و سپس به ابوالاسود منتقل شده است؛ ابوالاسود با راهنمایی‌های حضرت(ع) این اصول را توسعه و گسترش داد.[۳۶] سیبویه، اخفش از جمله علمای علم نحو در بصره بودند.[۳۷] بصره در حوزه‌هایی مانند حدیث، قرائت، شعر و تصوف اهتمام ویژه‌ای داشت و در علم نحو نسبت به کوفه برتری داشت.[۳۸]

نخستین فرهنگ لغت عرب به نام العین، به شیوه‌ای کاملاً نو و ابتکاری، توسط خلیل بن احمد در بصره به رشته تحریر درآمده است.[۳۹] وی را از بنیان‌گذار علم عَروض نیز دانسته‌اند.[۴۰] نقل شده، خلیل بن احمد هنگام ترک بصره به خراسان سه هزار نفر از علما و شاگردان شیعه که همگی از علمای حدیث و نحو و لغت و اخبارنویس بودند تا کنار دروازه شهر بصره برای تودیع وی رفتند.[۴۱]

به گفته شهیدی، پژوهشگر تاریخ بصره، در سال ۲۱۰ قمری خلیفه عباسی از وضعیت مدرسه بصره گزارش خواست و عامل او اعلام کرد که در این شهر هفتصد استاد و یازده هزار محصل، عمدتاً شیعه، مشغول فعالیت هستند؛ چنانچه شیخ طوسی و محقق اردبیلی در کتب رجالی خود نام برخی از اصحاب ائمه(ع) و راویان حدیث را ذکر می‌کند.[۴۲]

جریان حدیثی بصره

به گفته سید اکبر موسوی، پژوهشگر حدیث، از پیشگامان حدیثی شیعه در بصره را خلاس بن عمرو هجری نام می‌برد که از اصحاب فقیه حضرت علی(ع) بود؛ وی کتاب و صحیفه‌ای از حضرت علی(ع) داشت و از آن نقل روایت می‌کرد.[۴۳] همچنین نقل شده، عماره بن جوین بصره، معروف به ابوهارون عبدی، کتابی از سخنان امام علی(ع) به نام صحیفه الوصی همراه خود در بصره داشت و از آن نقل حدیث می‌کرد.[۴۴]

سید اکبر موسوی، پژوهشگر حدیث بصره می‌نویسد؛ حبس یک‌ساله امام کاظم(ع) و توقف کوتاه امام رضا(ع) در بصره هنگام سفر به خراسان، فرصتی برای شیعیان فراهم کرد تا بدون محدودیت‌های شدید آن زمان با این دو امام(ع) دیدار کرده و روایت اخذ کنند؛ این ارتباط‌ها جایگاه حدیثی شیعه در بصره را تقویت کرد.[۴۵] همچنین حضور برخی صحابه و شاگردان اهل بیت(ع) در سده‌های اول تا سوم هجری، مانند حماد بن عیسی و جندب بن عبدالله بجلی، باعث مهاجرت علمی بسیاری از علما به بصره شد، به‌گونه‌ای که ابراهیم بن هاشم به دلیل حضور حماد بن عیسی به این شهر هجرت کرد.[۴۶]

از اواخر قرن دوم هجری، کتب حدیثی بسیاری در زمینه شناخت صحابه، جرح و تعدیل راویان به رشته تحریر درآمده است.[۴۷] طبق نقل برخی منابع، بصریان در نقل احادیث به بررسی وضعیت راوی از نظر قوت و ضعف و همچنین صحت و سقم روایت اهتمام داشتند؛ به‌گونه‌ای که تنها در صورتی حدیثی را نقل می‌کردند که به وثاقت شخص راوی اطمینان پیدا کرده باشند.[۴۸]

اماکن مذهبی و تاریخی

مساجد

در شهر بصره بیش از سی مسجد جامع و مکان عمومی نام برده شده که مسجد محسن محاسن، مسجد الرواف، مسجد بستان قصب از جمله آنهاست؛[۴۹] همچنین از مکان‌های عمومی بصره می‌توان به جامع العرب، جامع السیف و جامع کوت الحمدانی اشاره کرد.[۵۰] مسجد جامع بصره نخستین مسجد جامع ساخته‌شده در عراق[۵۱] که به‌دلیل حضور امام اول شیعیان در آن، به «مسجد خُطوَة امام علی(ع)» (قدمگاه امام علی)[۵۲] یا «مسجد امام علی(ع)»[۵۳] شهرت دارد.

ابن بطوطه، جهانگرد مشهور قرن هشتم هجری، در سفرنامه خود به بصره به مراکز شیعه اشاره کرده و می‌نویسد: بزرگ‌ترین مسجد بصره، متعلق به شیعیان است و دارای هفت مناره می‌باشد که یکی از آن‌ها متحرک است.[۵۴]

زیارتگاه

در سفرنامه ناصر خسرو نام سیزده مشهد در بصره به نام حضرت علی(ع) ذکر شده است که به گفته نویسنده همه آنها را زیارت کرده و مشهد بنی مازن، مشهد باب الطیب از جمله آنهاست.[۵۵] قدمگاه و مرقد‌های زیادی در بصره وجود دارد که زیارتگاه مردم بصره است؛ قدمگاه امام کاظم(ع)، قدمگاه امام رضا(ع)، قدمگاه امام زمان(عج)[۵۶] و نیز مقام امام زین العابدین(ع)، مقام خضر نبی(ع) از جمله زیارتگاه‌‌ مردم بصره ذکر شده است.[۵۷]

به گفته پژوهشگران بصره، در شهر بصره مقبره‌های متعددی از شخصیت‌های مهم تاریخی وجود دارد؛ مرقد زید بن صوحان، از اصحاب خاص امام علی(ع)، و همچنین مرقد علی بن یقطین، از اصحاب امام کاظم(ع) است.[۵۸] علاوه بر این، مقبره سلیمان بن رزین، غلام امام حسین(ع)، که احترام ویژه‌ای در بصره دارد، و مرقد ثَروان بن حسن، از نوادگان امام مجتبی(ع)، نیز از زیارتگاه‌های مشهور به شمار می‌روند.[۵۹] همچنین مزار ابوعبیدالله احمد بن عیسی بن زید بن زین‌العابدین(ع)، که از فقها و شخصیت‌های برجسته شیعه و گروهی از شهدای جنگ جمل نیز در این منطقه قرار دارند.[۶۰] بقعه حارث بن نوفل (از فرماندهان بصره در جنگ صفین) و بقعه طاهر بن قاسم، که در نبردی به دست صاحب‌الزنج به شهادت رسید، جزو مکان‌های زیارتی معروف بصره محسوب می‌شوند.[۶۱]

قیام شیعیان

به گفته عبدالحسین شهیدی، پژوهشگر تاریخ، نخستین قیام شیعیان بصره در سال ۳۸ق علیه عبدالله بن حضرمی والی بصره از طرف معاویه رخ داد؛ مردم بصره، والی بصره و تمامی همراهان وی را در کاخش آتش زدند.[۶۲] به گفته وی، در سال ۴۱ق نیز حَران بن ابان در بصره قیام کرد اما توسط معاویه سرکوب شد؛ همچنین در سال ۴۵ق زیاد بن ابیه والی بصره شیعیان زیادی را بخاطر عدم اطاعت از امویان کشت.[۶۳] طبق نقل کتاب مقاتل الطالبین، قیام زید بن علی بن الحسین در سال ۱۲۲ق بر علیه امویان که از کوفه شروع شد اما عمده نیروهای زید از بصره و دیگر شهرهای عراق بود[۶۴] همچنین طبق نقل مورخان، در سال ۱۴۴ق، با قیام ابراهیم بن عبدالله المحض و بیعت مردم بصره با وی،[۶۵] تعداد بیست هزار از آنها شهید و ۵۵ نفر از برجستگان شیعیان در بصره به دار آویخته شدند.[۶۶]

در سپتامبر ۱۹۱۴م، (۱۲۹۳ قمری) با اشغال فاو و بصره توسط انگلیسی‌ها شور انقلابی در میان مردم شکل گرفت. علمای بصره با تلگراف به مراجع نجف، کربلا و کاظمین خواستار حمایت و تحریک عشایر شیعه برای نبرد شدند.[۶۷] این قیام پس از چند ماه توسط نیروهای انگلیسی سرکوب شد.[۶۸]

قیام شعبانیه عراق در مارس ۱۹۹۱م (۱۴۱۱ق) بدلیل نارضایتی از حکومت بعث و ویرانی‌های ناشی از جنگ‌ها از بصره شروع شد.[۶۹] انتفاضه شعبان را بزرگ‌ترین چالش داخلی عراق در دوره صدام حسین دانسته‌اند.[۷۰] این قیام با توسط حکومت عراق و با همکاری گروهک تروریستی سازمان مجاهدین خلق ایران (منافقین) سرکوب شد.[۷۱]

تشیع در بصره

مردم بصره در زمان امامت حضرت علی(ع) عمدتاً پیرو عثمان (خلیفه سوم)، و مخالف ایشان بودند.[۷۲] وقوع جنگ جمل در سال ۳۶ هجری با همکاری مخالفان حضرت(ع) در بصره،[۷۳] و همچنین برخی روایات که همه مردم بصره را عثمانی‌مذهب معرفی می‌کنند،[۷۴] این نظریه را تقویت کرده است.

مصطفی سلطانی، پژوهشگر تاریخ تشیع در بصره، معتقد است که بیشتر مورخان، بصره را عثمانی‌مذهب می‌دانند؛ عثمانی بودنِ عموم ساکنان بصره ممکن است تحت تأثیر تاریخ‌نگاری عثمانیان شکل گرفته باشد.[۷۵] به اعتقاد او، با وجود حاکمان عثمانی در بصره، شواهد متعدد، نشان می‌دهد که پیش از حکومت حضرت علی(ع)، تشیع در این منطقه وجود داشته است.[۷۶]


بصره بعد از جنگ جمل یکی از مهمترن مراکز تشیع مبدل گردید.[۷۷] حمدالله مستوفی مورخ در کتاب نزهة القلوب(۳۸) می نویسد مردم بصره بر مذهب اثنی عشری بودند.[۷۸] در حوادث سالهای ۱۴۲ - ۱۴۶ق محمد بن سلیمان عامل منصور و مهدی خلافی عباسی برای مجازات شیعیانی که با عبدالله محض بیعت کرده بودند بیش از سه هزار خانه های شیعیان را در بصره خراب و صدهزار نخل خرمایشان را قطع کردند که حاکی از بزرگی شهر بصره و نفوذ شیعیان است)؟؟؟؟ [۷۹]

بصره از ظهور دولت شیعه آق قویونلوها تا عصر صفویه تابع ایران بود[۸۰]در قرن یازدهم هجری سه نفر از آل افراسیاب یحیی، علی و حسین هفتاد سال بر بصره حکومت کردند و تمام این حکومت ها بر مذهب شیعه بودند تا آنکه نفوذ عثمانیهای سنی مذهب گسترش پیدا کرد و در بصره قدرت یافتند ولی بر اثر اکثریت شیعیان در بصره، عثمانی ها نتوانستند تسلط کامل را به دست گیرند. در قرن سیزدهم هجری بصره کانون قدرت عشایر شیعه قرار گرفت[۸۱]

بصره امروزی اکثر شیعه امامی اثنی عشری و بخشی اخباری هستند و از غلاة شیعیان همچون شیخیه و صوفیه نیز در بصره ساکن اند. از مقدسى مورخ قرن چهارم نقل شده که در قرن چهارم در کنار ساير مذاهب، حنبلیان نیز در اين شهر حضور داشتند(مقدسی، :1411/ 126)

بصره از جمله از شهرهای ثروتمند حکومت در صدر اسلام بود که به آن لقب خزانه العرب داده بودند تا جایی که وقتی چشم زبیر به اموال بیت المال افتاد گفت: وعدکم الله مغانم کثیره ....سپس گفت ما بیش از مردم بصره در این اموال حق داریم( ابن ابی الحدید 1404ق ج9 ص322) حضور بزرگان در بصره و

پانویس

  1. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۴.
  2. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.
  3. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۴.
  4. ↑ اکرم السادات حسینی و کمال صحرایی اردکانی و علی محمد میرجلیلی، «تاثیر جغرافیای محیطی بر اخلاق و رفتار مردم بصره در عصر امام علی (ع)»، ص۵۹.
  5. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.
  6. ↑ آدرس
  7. ↑ سلطانی، «تشیع در بصره در قرون نخستین»، ص۲۹. سلطانی، مصطفی، «تشیع در بصره در قرون نخستین»، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره ۱۱، پاییز ۱۳۸۱ش
  8. ↑ رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۸.
  9. ↑ امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۲۵.
  10. ↑ امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۵-۱۴۰.
  11. ↑ ابن نما حلى، مثير الأحزان، ۱۴۰۶ق، ص۲۷
  12. ↑ سلطانی، «تشیع بصره در قرون اولیه»، ص۳۷.
  13. ↑ امین، مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، ۱۴۱۹ق، ص۲۱۰- ۳۵۲.
  14. ↑ موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۳.
  15. ↑ موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۶ - ۱۰۹.
  16. ↑ ابن طاووس، التشريف بالمنن في التعريف بالفتن‏، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۶.
  17. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  18. ↑ المدنی، وقعة الجمل‏، محقق، ۱۴۲۰ق، ص۱۱۶.
  19. ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۳۵.
  20. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۲.
  21. ↑ المنقری، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق‏، ص۱۰۶.
  22. ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۲۵۳.
  23. ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۲۳۵.
  24. ↑ مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۵۱۸.
  25. ↑ هوشمند ص127 به نقل مقدمه ابن خلدون ص429
  26. ↑ عسقلانی، الإصابة في تمييز الصحابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۵ِِِ؛ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵۵.
  27. ↑ ذهبی، تاريخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۶۶.
  28. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵۵.
  29. ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۳۰۰ و ۳۰۱.
  30. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۵7
  31. ↑ جلالیان، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ۱۳۷۸ش، ص۸۶.
  32. ↑ عسقلانی، الإصابة في تمييز الصحابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۵.
  33. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۶۱.
  34. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۶۱.
  35. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص54
  36. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۶۱.
  37. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۷۰.
  38. ↑ علی اکبر عباسی و اصغر منتظر القائم و مریم پروینیان «تبیین و تحلیل سیر ارتباط علمی دانشمندان اصفهان و بصره در سه قرن اول هجری با تاکید بر علم حدیث»، ص۹۹.
  39. ↑ ابن ندیم، کتاب الفهرست، ص۴۹؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۳، ص۱۲۶۱ و ۱۲۷۱.
  40. ↑ سیرافی ابوسعید، کتاب اخبار النحویین البصریین، ۱۳۷۳ق، ص۳۱.
  41. ↑ موسوی خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۳، ص۲۹۰.
  42. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  43. ↑ موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۴.
  44. ↑ موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۰۵.
  45. ↑ موسوی، «جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور)»، ص۱۱۲.
  46. ↑ محمدعلی مهدوی راد، آتنا بهادری، «سفرهای حدیث پژوهی شیعیان به عراقین (کوفه و بصره)»، ص۱۵۰.
  47. ↑ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۴۹۴.
  48. ↑ خطيب بغدادی، أحمد بن علی، الكفاية في علم الرواية، مدینه، ج۱، ص۱۵۷؛ قضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، ۱۴۱۹ق، ص۳۶۷ و ۴۰۳.
  49. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  50. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  51. ↑ شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۰.
  52. ↑ «مسجد خطوه امام علی(ع) معروف به مسجد جامع بصره در عراق»، خبرگزاری صداوسیما.
  53. ↑ مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۰.
  54. ↑ .............مقاله شهیدی......
  55. ↑ سفرنامه ناصر خسرو
  56. ↑ احمدی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، ص۲۳۲.
  57. ↑ رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۹ - ۱۰۱.
  58. ↑ رحمانی، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، ص۹۹ - ۱۰۱.
  59. ↑ احمدی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، ص۲۳۵
  60. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  61. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵.
  62. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.
  63. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.
  64. ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۳۲.
  65. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۷۷ - ۳۷۸؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۰۰ و ۳۱۳ و ۳۱۶
  66. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۳.
  67. ↑ انگلیس و جنبش استقلال‌طلبی شیعیان عراق‌، مندرج در سایت مؤسسه مطالعات و پژوهشهای اسلامی.
  68. ↑ نگاهی به انقلاب ۱۹۲۰ عراق؛ قیام مردمی علیه استعمار انگلیس، خبرگزاری تسنیم.
  69. ↑ الأسدی، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، ۲۰۰۱م، ص۲۰۰.
  70. ↑ الحکیم، عذاب بلا نهایه، ۱۹۹۳م، ص۱۱۷.
  71. ↑ نقش منافقین در سرکوب انتفاضه شعبانیه، روزنامه قدس.
  72. ↑ سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۶.
  73. ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۳۰ق، ص۱۴۹.
  74. ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری‏، ۱۴۱۸ق‏، ج۶، ص۳۲۵.
  75. ↑ سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۶.
  76. ↑ سلطانی، تشیع بصره در قرون نخستین، ص۲۷.
  77. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۵
  78. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.
  79. ↑ از دانشنامه مستند سازی شود:
  80. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.
  81. ↑ شهیدی، «بصره»، ص۲۶۴.


منابع

  • ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، بیروت، موسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.


«انگلیس و جنبش استقلال‌طلبی شیعیان عراق‌(۱۹۲۴-۱۹۱۴م)»، مندرج در سایت مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تاریخ مندرج: ۱۸ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.

«نگاهی به انقلاب ۱۹۲۰ عراق؛ قیام مردمی علیه استعمار انگلیس»،مندرج در خبرگزاری تسنیم، تاریخ مندرج: ۹ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.

«نقش منافقین در سرکوب انتفاضه شعبانیه»، مندرج در روزنامه قدس، تاریخ مندرج: ۲ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۴ش.


الأسدی، مختار، موجز تاریخ العراق السیاسی الحدیث، مرکز الشهیدین الصدرین للدراسات و البحوث، ۲۰۰۱م.

دینوری‌، احمد بن داود، الأخبار الطوال‌، قاهره، مطبعة السعادة، ۱۳۳۰ق.


الحکیم، صاحب، عذاب بلا نهایه، لندن، المنار، ۱۹۹۳م.

یعقوبی، احمدبن واضح، تاریخ، بیروت، بی‌نا، ۱۳۷۹ق.

طبری، ابن جریر، تاریخ، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۰۷ق.

احمدی، علی، پژوهشی نو درباره مراقد بصره، فصلنامه فرهنگ زیارت، زمستان ۱۳۹۳ش. شماره ۲۱.

رحمانی، محمد، «شهر بصره عراق و رخداد ظهور»، در دوفصلنامه مطالعات مهدوی، سال پانزدهم، شماره ۵۷، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش.




  • مقدس، احسان، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.


شانواز، بلال؛ منتشلو، جمشید، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال ششم، زمستان ۱۳۹۴ش، شماره ۲۱.


محمدعلی مهدوی راد، آتنا بهادری، «سفرهای حدیث پژوهی شیعیان به عراقین (کوفه و بصره)»، دوفصلنامه پژوهش های قرآن و حدیث، سال چهل و دوم- شماره 1، پاییز و زمستان 1388ش


السيرافی ابوسعید، الحسن بن عبد الله بن المرزبان، أخبار النحويين البصریین، محقق: طه محمد الزيني و محمد عبد المنعم خفاجی، بی‌نا،مصطفى البابي الحلبی، ۱۳۷۳ق.

موسوی، سید اکبر، جریان حدیثی امامیه در بصره(عصر حضور) فصلنامه علوم حدیث، سال بیست و دوم، شماره۲، تابستان ۱۳۹۶ش.


ابن طاووس، على بن موسى‏، التشريف بالمنن في التعريف بالفتن‏، محقق، مؤسسة صاحب الأمر(ع)، قم، مؤسسة صاحب الأمر(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.

ابن نما حلى، جعفر بن محمد، مثير الأحزان، محقق، قم، مدرسه امام مهدى(ع)، چاپ سوم ۱۴۰۶ق..

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، محقق، جمعی از محققان‏، بیروت‏، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.


المنقری، نصر بن مزاحم وقعة صفین‏، تصحیح: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، چاپ دوم‏، ۱۴۰۴ق‏.


جلالیان، حبیب‌الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، تصحیح: محمدرضا آشتیانی، تهران، اسوه، ۱۳۷۸ش.


سلطانی، مصطفی، «تشیع بصره در قرون اولیه»، مجله تاریخ اسلامی، سال سوم، شماره ۱۱، ۱۳۸۱ش.


موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.

یاقوت حموی، معجم الادباء، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۳م.

ابن‌ندیم، کتاب الفهرست، تهران، چاپ محمدرضا تجدد، ۱۳۵۰ش.


خطيب بغدادی، أحمد بن علی، الكفاية في علم الرواية، محقق: أبو عبدالله السورقي، إبراهيم حمدي المدنی، مدینه، المكتبة العلمية

تاثیر جغرافیای محیطی بر اخلاق و رفتار مردم بصره در عصر امام علی (ع)، اکرم السادات حسینی و کمال صحرایی اردکانی و علی محمد میرجلیلی، دوفصلنامه پژوهش‌نامه علوی، سال یازدهم شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش


مقریزی، احمد بن علی، إمتاع الأسماع، تحقیق محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.

امین عاملی‏، سید محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.

ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری‏، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق‏.‏

ابن عبد ربه، العقد الفريد، بی‌نا، دار الکتب العلمية، بی‌تا.

عسقلانی، ابن حجر، الإصابة في تمييز الصحابة، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.

علی اکبر عباسی و اصغر منتظر القائم و مریم پروینیان «تبیین و تحلیل سیر ارتباط علمی دانشمندان اصفهان و بصره در سه قرن اول هجری با تاکید بر علم حدیث»، دوفصلنامه پژوهش‌های تاریخ ایران و اسلام، دوره هفدهم، شماره ۳۲، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش.

ذهبی، شمس الدین، تاريخ الإسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.


ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری‏، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق‏.‏

«حوزه علیمه بصره» مندرج در سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۴ش.


نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.

المدنی، ضامن بن شدقم، وقعة الجمل‏، محقق، تحسین آل شبيب موسوی، قم، نشر محمد، چاپ اول، ۱۴۲۰ق


مدرسة الحديث في البصرة حتى القرن الثالث الهجري، قضاة، امین، بیروت، دار ابن حزم، ۱۴۱۹ق

برگرفته از «https://ency.feqhemoaser.com/fa/index.php?title=کاربر:Mojtaba61.Abedini/صفحه_تمرین&oldid=57039»