|
|
| (۱۶۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| ==تبیین مسئله و جایگاه آن== | | ==معرفی اجمالی و ساختار کتاب== |
| | کتاب «مبانی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی ورزشکاران»، نوشته محمدمهدی مقدادی است که در ۳۲۶ صفحه در سال ۱۳۹۳ش، از سوی انتشارات دانشگاه مفید به چاپ رسیده است. این کتاب مشتمل بر سه فصل و هر فصل مشتمل بر چندین مبحث و هر مبحث دربردارنده چند گفتار است. نویسنده در فصل اول در ضمن دو مبحث عمده به بیان مفهوم ورزش، قلمرو و مشروعیت آن و سپس مسئولیت مدنی ناشی از آسیب‌های بدنی و مبانی آن پرداخته است. فصل دوم کتاب درباره «مبانی حقوقی عدم مسئولیت مدنی ورزشکاران در عملیات ورزشی» است و در ضمن چهار مبحث، به ترتیب درباره چهار مسئله «رضایت زیان‌دیده و پذیرش خطر»، «اعلام خطر و هشدار»، «شرط عدم مسئولیت» و «عرف و نیاز اجتماعی» بحث کرده است. |
|
| |
|
| واژه «اتانازی» که به صورت‌های «یوتونازی»، «یونازیا» و «اوتانازیا» نیز به کار رفته، از پیشوند یونانی «Eu» به معنای «خوب» و واژه «Thanatos» به معنای «مرگ» ترکیب یافته است.<ref>Biggs, Euthanasia: Death with dignity and the Law, 2001, p12</ref> در زبان فارسی معادل‌هایی مانند «مرگ خوب»، «مرگ آسان»، «بهْ‌مرگی»، «قتل از روی ترحم»، «مرگ خودخواسته» و «کشتن دلسوزانه» برای این واژه در نظر گرفته شده <ref>خسروی، بازاندیشی قتل ترحم آمیز (اتانازی) در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، ۱۳۹۷ش، ص۱۷.</ref> و در اصطلاح به معنای پایان دادن به زندگی فرد به درخواست خودش و به دست دیگری و با نیت رهایی او از درد و رنج طاقت‌فرسا یا یک بیماری لاعلاج است و یا به معنای کشتن عمدی یک بیمار به دلیل ترحم و از روی دلسوزی، به وسیله به کار بردن یک ماده کشنده یا ترک مراقبت‌های لازم و ضروری، است.<ref>خسروی، بازاندیشی قتل ترحم‌آمیز (اتانازی) در فقه و حقوق اسلامی، ص۲۰.</ref>
| | فصل سوم کتاب نیز درباره بحث از «مبانی فقهی عدم مسئولیت مدنی ورزشکاران در عملیات ورزشی» است. نویسنده مطالب این فصل را در ضمن پنج مبحث ارائه کرده است. این مباحث که ناظر به رفع مسئولیت مدنی ورزشکاران است عبارتند از: اذن، قاعده اقدام، قاعده تحذیر، شرط عدم مسسولیت و عرف و مصالح عرفی. |
| ===اقسام اتانازی===
| |
| اتانازی در یک تقسیم‌بندی به سه نوع تقسیم می‌شود:
| |
| *'''اتانازی فعال:''' با تجویز داروی کشنده از طرف پزشک به زندگی پر درد و رنج بیمار، پایان داده می‌شود.<ref>قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.</ref>
| |
| *'''اتانازی منفعل:''' از ادامه مداوا و زنده‌نگه داشتن بیمار محتضر، خودداری می‌شود؛ یعنی از درمان‌هایی که برای حفظ حیات بیمار لازم و ضروری است، صرف نظر می‌شود.<ref>قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.</ref>
| |
| *'''اتانازی غیر مستقیم:''' داروهایی در دسترس بیمار گذاشته می‌شود تا او به دست خود و شخصاً به زندگی پرمحنت خود پایان بدهد<ref>قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.</ref> و یا به بیمار داروهای تجویز می‌شود که پیامد و عوارض مصرف آن، مرگ بیمار را به دنبال دارد.<ref>پارساپور و دیگران، «اتانازی، تبیین و تحلیل اخلاقی»، ص۳.</ref>
| |
|
| |
|
| هر کدام از این اقسام یا به صورت داوطلبانه، با رضایت آگاهانه بیمار و بر اساس تقاضای صریح او است یا این که به صورت غیر داوطلبانه و بدون تقاضای بیمار، به سبب عدم صلاحیت او در تصمیم‌گیری بر اثر عواملی چون بیهوشی و کما، صورت می‌گیرد.<ref>پارساپور و دیگران، «اتانازی، تبیین و تحلیل اخلاقی»، ص۳.</ref>
| | آخرین بخش کتاب جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از همه بخش‌ها و مباحث کتاب است. |
| | | ==مفهوم ورزش، قلمرو و مشروعیت آن== |
| ===تاریخچه و جایگاه مسئله در فقه معاصر=== | | نویسنده در این بخش پس از بیان مفهوم ورزش و بررسی قلمروی آن، به بیان دیدگاه فقهای شیعه در خصوص مشروعیت آن پرداخته است. |
| گفته می‌شود واژه اتانازی برای اولین بار از سوی فرانسیس بیکن، فیلسوف انگلیسی قرن ۱۶ میلادی، در مقاله‌ای با عنوان «پیشرفت دانش»{{یادداشت|Progress of knowwledge}} با مطرح کردن مرگ بدون رنج، وارد فرهنگ پزشکی شد.<ref>Vecchio and other, Brief history of Euthanasia and the contribution of medical and surgical ethics to the cultural debat, P 185.</ref> پس از آن در نیمه اول قرن بیستم توماس مور، حقوق‌دان و فیلسوف انگلیسی، در کتابش با عنوان «آرمانشهر» {{یادداشت| Utopia}} این واژه را به کار برد و انجام این فعل را در بیماران صعب‌العلاجی که رنج می‌برند؛ مشروط به اجازه قضات و کشیش‌ها، مشروع دانست.<ref>Vecchio and other, Brief history of Euthanasia and the contribution of medical and surgical ethics to the cultural debat, P 185.</ref> از آن پس و به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم بحث‌ها و تألیفات در این زمینه اوج گرفت و امروزه به عنوان یکی از مباحث مهم و چالش‌برانگیز در حوزه اخلاق و حقوق پزشکی است.<ref>افضلی، مرزبندی، «اتانازی در تاریخ پزشکی»، ص۶۷.</ref>
| |
| | |
| اگرچه درباره مباحث مرتبط با این موضوع در آثار فقهی گذشته، در ابواب فقهی قصاص و دیه و در ضمن مسائلی مانند «ممنوع بودن قتل نفس»<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۰.</ref> و «جایز نبودن کشتن کسی که خودش رضایت به آن داشته باشد»،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۵.</ref> مسأله اجهاز (تیر خلاص زدن به مجروح دشن کافر که قبل از اتمام جنگ به دست مسلمانان اسیر شده است) که در باب جهاد از آن سخن رفته<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۸۴.</ref> و مسائلی از این دست، مورد توجه بوده است؛ اما درباره احکام خود مسأله اتانازی بحثی صورت نگرفته است و این مسأله، از مسائل نوظهور در حیطه فقه پزشکی است که امروزه مورد توجه فقهای معاصر قرار گرفته و آنان با توجه به منابعی که برای استنباط احکام شرعی در دسترس دارند، به بحث درباره این موضوع پرداخته، احکام آن را استخراج کرده و استفتائات مختلف درباره این مسأله را پاسخ داده‌اند.
| |
| | |
| ==رویکردها و نظرات در فقه شیعه==
| |
| نظرات فقهای معاصر حول حکم تکلیفی و وضعی اتانازی به شرح زیر است:
| |
| ===حکم تکلیفی===
| |
| دیدگاه فقها براساس تقسیم اتانازی به فعال، غیر فعال و غیر مستقیم مختلف است:
| |
| *'''حکم اتانازی فعال:''' بیشتر فقها اتانازی فعال؛ یعنی نوعی مرگ ترحم‌آمیز که با اقدام پزشک صورت می‌گیرد، در مورد بیمارانی که بیماری لاعلاج دارند و از این بیماری رنج می‌برند را حرام دانسته‌اند.<ref>منتظری، احکام پزشکی، ص۱۲۲؛ فاضل لنکرانی، احکام ببیماران و پزشکان، ص۱۵۲؛ مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۱، ص۴۷۹.</ref>
| |
| *'''حکم اتانازی غیر فعال:''' برخی فقها البته در شرایط خاصی برای برخی بیمارن، اتانازی غیر فعال؛ یعنی ترک و خوداری از معالجه را جایز دانسته‌اند. به عنوان نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی در جواب به استفتائی که در آن فردی بر اثر تصادف ۱۲ سال است که به کما رفته و یا بیماری که پس از عمل جراحی مدت طولانی است که به هوش نیامده، گفته است: اگر بازگشت بیمار به حال طبیعی عادتاً امکان نداشته باشد، دست کشیدن از معالجه وی جایز است.<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21&catid=46873 «پایان دادن به زندگی بیمارانی که سال‌ها بیهوش هستند»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی.]</ref>
| |
| *حکم اتانازی غیر مستقیم: بنا به نظر محمد فاضل لنکرانی تسریع در مرگ بیمار اگر به دست خود بیمار انجام شود، خودکشی محسوب شده و حرام است.
| |
| ====حکم تکلیفی اولی====
| |
| ====حکم تکلیفی ثانوی====
| |
| | |
| ===حکم وضعی===
| |
| | |
| ===دلایل===
| |
| ===منابع مطالعاتی مهم===
| |
| اعم از کتاب‌ها، مقالات، نشست‌های علمی و ....
| |
| | |
| ==سایر فرقه‌های اسلامی==
| |
| ===نظرات===
| |
| ===صاحب نظران ===
| |
| ===منابع مطالعاتی===
| |
| اعم از کتاب‌ها، مقالات، نشست‌های علمی و ....
| |
| | |
| ==موضوعات پیوسته==
| |
| ==پانویس==
| |
معرفی اجمالی و ساختار کتاب
کتاب «مبانی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی ورزشکاران»، نوشته محمدمهدی مقدادی است که در ۳۲۶ صفحه در سال ۱۳۹۳ش، از سوی انتشارات دانشگاه مفید به چاپ رسیده است. این کتاب مشتمل بر سه فصل و هر فصل مشتمل بر چندین مبحث و هر مبحث دربردارنده چند گفتار است. نویسنده در فصل اول در ضمن دو مبحث عمده به بیان مفهوم ورزش، قلمرو و مشروعیت آن و سپس مسئولیت مدنی ناشی از آسیب‌های بدنی و مبانی آن پرداخته است. فصل دوم کتاب درباره «مبانی حقوقی عدم مسئولیت مدنی ورزشکاران در عملیات ورزشی» است و در ضمن چهار مبحث، به ترتیب درباره چهار مسئله «رضایت زیان‌دیده و پذیرش خطر»، «اعلام خطر و هشدار»، «شرط عدم مسئولیت» و «عرف و نیاز اجتماعی» بحث کرده است.
فصل سوم کتاب نیز درباره بحث از «مبانی فقهی عدم مسئولیت مدنی ورزشکاران در عملیات ورزشی» است. نویسنده مطالب این فصل را در ضمن پنج مبحث ارائه کرده است. این مباحث که ناظر به رفع مسئولیت مدنی ورزشکاران است عبارتند از: اذن، قاعده اقدام، قاعده تحذیر، شرط عدم مسسولیت و عرف و مصالح عرفی.
آخرین بخش کتاب جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از همه بخش‌ها و مباحث کتاب است.
مفهوم ورزش، قلمرو و مشروعیت آن
نویسنده در این بخش پس از بیان مفهوم ورزش و بررسی قلمروی آن، به بیان دیدگاه فقهای شیعه در خصوص مشروعیت آن پرداخته است.