هزینه‌های دادرسی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[هزینه‌های دادرسی]]''' عبارتند از هزینه‌های قانونی طرح دعوی و ادامه دادرسی تا صدور حکم و نیز هزینه‌هایی همچون حق‌الزحمه کارشناسی و تحقیقات محلی که مستقیماً مرتبط با دادرسی هستند. تا وقتی که این هزینه توسط خواهان دعوا پرداخت نشود پرونده وارد فرایند دادرسی نمی شود. مالیات، درآمدزایی دولت و نیز جلوگیری از طرح دعاوی بی‌مورد برای کاهش پرونده‌های قضایی از جمله ادله‌ای مطرح شده برای اخذ هزینه‌های دادرسی ذکر شده است. در حقوق اسلامی درباره مشروعیت و عدم مشروعیت اخذ هزینه دادرسی اختلاف نظر وجود دارد. در مواردی که افراد توانایی پرداخت هزینه دادرسی را ندارند، امکان معافیت موقت وجود دارد و برخی گروه‌ها مانند ایثارگران و سازمان‌های دولتی نیز معافیت‌هایی دارند.   

سوال این است که از منظر فقهی اخذ هزینه دادرسی از طرفین دعوا چه حکمی دارد؟ وجوب قضاوت و ارتزاق قاضی از بیت‌المال چگونه با گرفتن اجرت از مردم قابل جمع است؟ در نظام اسلامی نقش دولت در تامین هزینه دادرسی مردم چیست؟   

# هزینه دادرسی مدنی در حقوق ایران (مفهوم، مبانی، اصول و معافیت‌ها) نظری و کاربردی، حمید ابهری و مجید عارفعلی، تهران، انتشارات مجد، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400a07397.pdf صفحات آغازین کتاب را از اینجا بخوانید.]

# اعسار دولت از هزینه دادرسی، علی قسمتی تبریزی، [[فصلنامه حقوقی دادگستری]]، دوره هشتاد و هشتم، شماره ۱۲۶، تابستان ۱۴۰۳ش. [https://www.jlj.ir/article_718676_e037f6b0ae199e659410333a1dcd1892.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# بازاندیشی در مبنای فقهی حقوقی هزینه دادرسی، مرتضی فیاض، و سید علیرضا موسوی جوردی، مجتبی گوهری مهر، [[دوفصلنامه عوائد الأیام عن مولانا الرضا علیه السلام]]، شماره ۶، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2234445/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C?q=%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87%20%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C&score=274877907000.0&rownumber=6 مقاله را از اینجا بخوانید.]

# بازجستی در مشروعیت هزینه دادرسی، عبدالجبار زرگوش‌نسب و حمزه نظرپور و نادیا نظرپور صمصامی، [[فصلنامه علمی دیدگاه‌های حقوق قضائی]]، دوره ۲۸، شماره ۱۰۳، پاییز ۱۴۰۲ش. [https://jlviews.ujsas.ac.ir/article_711500_41111fd99e238b8a158435f7e6f91774.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# تقابل هزینه دادرسی بزه دیده با دادرسی منصفانه، علی علائی، [[فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه]]، دوره نهم، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۲ش. [https://irijournals.ir/journals/05-Political-sciences/v9-i3-autumn02/paper10.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# جایگاه هزینه دادرسی از منظر فقه امامیه، حقوق ایران و فرانسه، علی ادبی فیروزجائی و رضا آقاعباسی و سید سجاد خالوئی تفتی، [[فصلنامه تمدن حقوقی]]، شماره ۱۱، تابستان ۱۴۰۱ش. [https://www.pzhfars.ir/article_149753_6ab3ef5851e1f921d1564ddd4656baee.pdf مقاله را از اینجا ببینید]

# هزینۀ دادرسی در دعاوی مربوط به نقض مقررات رقابت، مینا حسینی و بهنام غفاری فارسانی، فصلنامه حقوقی دادگستری، شماره ۱۱۶، زمستان ۱۴۰۰ش. [https://www.jlj.ir/article_242912_ae9093c63702e22c4d2f947d7420af2f.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# تأملی در حکم اخذ اجرت برای قضا از طرفین دعوا، حمید مسجد سرایی و محمدحسن نجاری، [[فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی]]، شماره ۲۳، تابستان ۱۴۰۰ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1818580/text/%d8%aa%d8%a7%d9%85%d9%84%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%a7%d8%ae%d8%b0-%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%aa-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d9%82%d8%b6%d8%a7-%d8%a7%d8%b2-%d8%b7%d8%b1%d9%81%db%8c%d9%86-%d8 مقاله را از اینجا بخوانید.]

# بررسی ابهامات معافیت نهادها و موسسات عمومی غیردولتی از پرداخت هزینه دادرسی با تأکید بر کمیته امداد امام خمینی(ره)، فردین مرادخانی و پریسا شیخی، [[فصلنامه تعالی حقوق]]، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۸ش. [https://www.thdad.ir/article_241610_7df9bc29eb0bedf8c91e4a4ceb6119db.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# بررسی معافیت سازمان اوقاف و امور خیریه از پرداخت هزینه‌های دادرسی در دعاوی وقف، جعفر الهی و رضا محققیان، [[فصلنامه وقف میراث جاویدان]]، شماره ۱۰۴، زمستان ۱۳۹۷ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1483236/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D9%88%D9%82%D9%81 مقاله را از اینجا بخوانید.]

# آیین رسیدگی به خسارت دادرسی با تأکید بر رویه قضایی، نشاط حبیبی قبادیان، [[فصلنامه قانون یار]]، دوره دوم،‌ شماره ۶، تابستان ۱۳۹۷ش. [https://ensani.ir/file/download/article/1536563532-12125-6-3.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# هزینه دادرسی مدنی پیوند حقوق و اقتصاد، مجید عارفعلی، [[دوفصلنامه اطلاعات سیاسی - اقتصادی]]، شماره ۳۰۹، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. [https://www.magiran.com/paper/1955705/%d9%87%d8%b2%db%8c%d9%86%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%a7%d8%af%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%af%d9%86%db%8c%d8%8c-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%88-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af مقاله را از اینجا بخوانید.]     

# ضمان خسارات دادرسی، مرتضی فیاض، [[فصلنامه فقه اهل بیت(ع)]]، شماره ۷۳، بهار ۱۳۹۲ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1066293/%D8%B6%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C مقاله را از اینجا بخوانید.]

# اجتهاد در مقابل نص (هزینه دادرسی دعاوی مالی غیرمنقول)، مهدی محمد حسینیان، [[ماهنامه وکیل مدافع]]، شماره ۲، پاییز ۱۳۹۰ش. [https://www.vakilmodafemag.ir/article_53003_72a0cf4dafccec2b999cd50741ff8e6e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# معمای معافیت دولت از پرداخت هزینه‌ی دادرسی، احمد رفیعی و علی یزدان‌شناس، فصلنامه حقوقی دادگستری، سال ۷۵، شماره ۷۳، بهار ۱۳۹۰ش. [https://www.jlj.ir/article_11090.html مقاله را از اینجا بخوانید.]

# بایسته‌های تفسیر مقررات مرتبط با هزینه دادرسی، سید محسن حسینی پویا، [[فصلنامه وکیل مدافع]]، شماره ۲، پاییز ۱۳۹۰ش. [https://www.vakilmodafemag.ir/article_53002_e0d79c524455fa66d9e6d5a436b3f0a5.pdf مقاله را از اینجا بخوانید.]

# ضمان هزینه دادرسی، سید محمد حسینی خامنه ای، [[ماهنامه نور علم]]، شماره ۷، آذر ۱۳۶۳ش. [https://jameehmodarresin.org/30450/%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85/ مقاله را از اینجا بخوانید]

ضرورت تجدیدنظر در خصوص هزینه های دادرسی، سیدمهدی حجتی، سایت کانون وکلای دادگستری مرکز، ۱۲ تیر ۱۴۰۱ق. [https://icbar.ir/News/7128 از اینجا بخوانید.]