فقه و حقوق بشر (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[فقه و حقوق بشر]]''' و نسبت میان آن دو در دوران جدید پرسش‌هایی تازه در برابر فقه اسلامی ایجاد کرده است. بسیاری از پژوهشگران درباره مفهوم حقوق بشر و نسبت آن با مبانی اسلامی بحث کرده‌اند؛ اما بخش بزرگی از این پژوهش‌ها (ذیل عنوان‌هایی همچون «اسلام و حقوق بشر» و «حقوق بشر اسلامی») با رویکردهای غیرفقهی نوشته شده‌اند. حجم بزرگی از ادبیات این بحث نیز به بررسی فقهی یا حقوقی رابطه مصادیق حقوق بشر با مبانی فقهی پرداخته است.  

 

برخی پژوهشگران نیز مباحثی همچون «حق‌الناس» را مدخلی برای بحث از حقوق بشر از دیدگاه فقه اسلامی قرار داده‌اند. گروهی از روشنفکران دینی نیز نگاهی انتقادی به مبانی انتقادی حقوق بشر در نظام فقهی داشته‌اند. بررسی پژوهش‌های غیر فقهی درباره رابطه فقه و حقوق بشر و همچنین پژوهش‌هایی که به رابطه فقه با مصادیق حقوق بشر پرداخته‌اند از دستور این نوشتار خارجند. آنچه در این مقاله جمع‌آوری شده است، منابعی است که در اساس خود یا در بخش‌هایی از آنها به نحو توصیفی یا انتقادی به رابطه فقه با حقوق بشر (در تمامیت خود) پرداخته‌اند.

#مدي مشروعيه التدخل الدولي الإنساني لإنقاذ المضطهدين من الظلم والفساد والممارسات الإنسانية للأنظمة السياسية في القانون الدولي الإنساني والشريعة الإسلامية، رجب عبد المنعم متولي، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا (مصر)، مجلد ۲۳، شماره ۵، ۲۰۲۱م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d9%85%d8%af%d9%8a-%d9%85%d8%b4%d8%b1%d9%88%d8%b9%d9%8a%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%af%d8%ae%d9%84-%d8%a7%d9%84%d8%af%d9%88%d9%84%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86%d9%8a-%d9%84%d8%a5/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# مقاصد الشریعة و حقوق الانسان فی زمن الحرب، هیفاء بنت أحمد بن سعید باخشوین، مجلة الجمعیة الفقهیة السعودیة (عربستان)، شماره ۲۲، ۲۰۱۵م / ۱۴۳۶ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b5%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d8%b1%db%8c%d8%b9%d8%a9-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%b2%d9%85%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ad/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان: رؤیة فقهیة و مقاصدیة مع التطبیق علیها فی دولة الإمارات العربیة المتحدة، محمود إسماعیل محمد مشعل، مجلة المعیار (امارات)، شماره ۴، ۲۰۱۵/ ۱۴۳۶ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d8%b1%d8%a4%db%8c%d8%a9-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c%d8%a9-%d9%88-%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b5%d8%af%db%8c%d8%a9-%d9%85%d8%b9-%d8%a7%d9%84/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی الفقه الإسلامی وأثرها فی رعایة حقوق المرأة اللاجئة، نجوی بدر محمد قراقیش، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة، جلد ۴، شماره ۴۰، ۲۰۱۵م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d9%88%d8%a3%d8%ab%d8%b1%d9%87%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی الشریعة الإسلامیة فی ضوء مصدریها القرآن والسنة، التاج إبراهیم دفع الله أحمد، مجلة علمیة محکمة لبحوث التربویة و النفسیة و الاجتماعیة (مصر)، المجلد ۳۴، ۲۰۱۵م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d8%b1%db%8c%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%a9-%d9%81%db%8c-%d8%b6/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# ضوابط التجارب الطبیة علی الإنسان بین مواثیق حقوق الإنسان و أحکام الفقه الإسلامی، مهداوی عبدالقادر، مجلة القانون و المجتمع (الجزائر)، شماره ۴، ۲۰۱۴م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%b6%d9%88%d8%a7%d8%a8%d8%b7-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%ac%d8%a7%d8%b1%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%b7%d8%a8%db%8c%d8%a9-%d8%b9%d9%84%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d8%a8%db%8c%d9%86-%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان مقاصد ضروریة للتشریع الإسلامی، مجلة کلیة الحقوق للبحوث القانونیة والاقتصادیة، رمزی محمد علی دراز، شماره ۱، ۲۰۱۲م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b5%d8%af-%d8%b6%d8%b1%d9%88%d8%b1%db%8c%d8%a9-%d9%84%d9%84%d8%aa%d8%b4%d8%b1%db%8c%d8%b9-%d8%a7%d9%84%d8%a5/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# الفقه الإسلامی والاهتمام بحقوق الإنسان وحریاته: حقوق الله وحقوق الآدمیین، سعید بن سعید العلوی، الفقه الحضاری وفقه العمران (عمان)، ۲۰۱۰م / ۱۴۳۱ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a7%d9%84%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d9%88%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%87%d8%aa%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%a8%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی إطار نظام العدالة الجنائیة الإسلامی، محمد بن المدنی بوساق، المجلة العربیة للدراسات الأمنیة (عربستان)، جلد ۲۴، شماره ۴۷، ۲۰۰۸م /۱۴۲۹ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a5%d8%b7%d8%a7%d8%b1-%d9%86%d8%b8%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%ac%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# ضمانات حقوق الإنسان فی دعاوی الاتهام من خلال الفقه الإسلامی، عیسی بن عبدالعزیز الشامخ، العدل (عربستان)، جلد ۱۰، شماره ۳۹، ۲۰۰۸م / ۱۴۲۹ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%b6%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%a7%d8%aa-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%af%d8%b9%d8%a7%d9%88%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%aa%d9%87%d8%a7%d9%85-%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی الإسلام، إبراهیم بن عبدالله المرزوقی، بحوث المؤتمر الدولی للتعایش السلمی فی الاسلام (عربستان)، ۲۰۰۶م/ ۱۴۲۷ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d9%88%d8%ac%d9%88/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان: زمن الحرب فی الشریعة الإسلامیة، مجلة البحوث والدراسات الاسلامیة (العراق)، جمال عبود محمد الذیب، شماره ۷، ۲۰۰۶م / ۱۴۲۷ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d8%b2%d9%85%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%b1%d8%a8-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d8%b1%db%8c%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی السنة النبویة: دراسة حدیثیة فقهیة، نیفین محمد کمال علی مصطفی، صحیفة الألسن: سلسلة فی الدراسات الأدبیة واللغویة، شماره ۲۲، ۲۰۰۶م .[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%86%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a8%d9%88%db%8c%d8%a9-%d8%af%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d8%a9-%d8%ad%d8%af/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# الإطار المرجعی لحقوق الإنسان بین الفکر الإسلامی والفقه الدستوری، طارق عبدالفتاح سلیم البشری، التسامح (عمان)، جلد ۱, شماره ۴، ۲۰۰۴م / ۱۴۲۴ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b7%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b1%d8%ac%d8%b9%db%8c-%d9%84%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d8%a8%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%81%da%a9/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# أثر تطبیق الشریعة الإسلامیة علی حقوق الأنسان، الدفاع (سعودی)، حمد بن محمد بن حمد الغزی، جلد ۴۳، شماره ۱۳۲، ۲۰۰۳م / ۱۴۲۴ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a3%d8%ab%d8%b1-%d8%aa%d8%b7%d8%a8%db%8c%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d8%b1%db%8c%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%a9-%d8%b9%d9%84%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی الإسلام: النظریة العامة (الواجبات و الأحکام)، جمال الدین عطیة محمد، مجلة کلیة الشریعة و الدراسات الإسلامیة (جامعة قطر)، شماره ۶، ۱۹۸۸م / ۱۴۰۸ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%b8%d8%b1%db%8c%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%a7%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الانسان فی الاسلام فی العدالة والقضاء، عمر فروخ، مجلة الباحث (لبنان)، س ۹، ع ۴، ۱۹۸۷م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%a9-%d9%88%d8%a7%d9%84/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# الاقلیات وحقوق الانسان فی الفقه الدولی، مجلة السیاسة الدولیة، بطرس بطرس غالی، سال ۱۱، شماره ۳۹، ۱۹۷۵م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%82%d9%84%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d9%88%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%af%d9%88%d9%84/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الإنسان بين الإعلانين الإسلامی و العالمی و الدستور الإسلامی الإيرانی، محمد علی تسخیری، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۱۳، ص ۱۴۰، بی‌تا. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%8a%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b9%d9%84%d8%a7%d9%86%d9%8a%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d9%88/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الإنسان فی الإسلام طاهر أحمد مولانا جمل الليل، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۱۳، ص ۳۱۴، بی‌تا. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d9%88%d8%ac%d9%88-2/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق الإنسان فی الإسلام، محمد فتح الله الزيادی، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۱۳، ص ۳۶۴، بی‌تا. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d9%86%d8%b3%d8%a7%d9%86-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d9%88%d8%ac%d9%88-3/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# ضرورت تأسیس فقه حقوق بشر(سلسله نشست‌های «گفتمان معرفت»)، سید علی طالقانی، مرکز تحقیقات اسلامی حوزه علمیه مشهد، ۰۲ خرداد ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/ضرورت-تأسیس-فقه-حقوق-بشر/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# حقوق بشر اسلامی نمی‌شود، اما مسلمانان باید آن را بپذیرند، گفت‌وگوی مولود بهرامیان با مجتهد شبستری، ۲۹ بهمن ۱۳۹۵. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/حقوق-بشر-اسلامی-نمیشود،-اما-مسلمانان/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# نشست‌های علمی مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) (جلد ۴: حقوق بشر)، تهیه و تنظیم معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام، قم، ‏‫مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)‏‫، ‏‫‬‏۱۳۹۲ش.‬ [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/نشست-های-علمی-مرکز-فقهی-ائمه-اطهار-علیه/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# اسلام و حقوق بشر، تعامل یا تقابل؟ (نشست علمی)، سید محمد علی ایازی، سید مصطفی خلیلی، مهدی دشتی، حسین ردایی، محمد‌حسن ضیایی‏‌فر، طهماسبی، حسن علی علی‌اکبریان، سید ضیاء مرتضوی، قاضی زاده، هاشم هاشم زاده هریسی، پژوهش و حوزه، شماره ۳۰ و ۳۱، تابستان و پاییز ۱۳۸۶ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/nr/اسلام-و-حقوق-بشر،-تعامل-یا-تقابل؟-نشست/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# فقه، زن و حقوق بشر (بخش دوم: گفت‌و‌گو)، مهدی مهریزی، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۲۰، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۳ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/nr/فقه،-زن-و-حقوق-بشر-بخش-دوم-گفتوگو/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# فقه، زن و حقوق بشر (بخش اول: گفت‌و‌گو)، مهدی مهریزی، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۱۹، ۲ اردیبهشت ۱۳۸۳ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/nr/فقه،-زن-و-حقوق-بشر-بخش-اول-گفتوگو-فا/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# فقه و حقوق بشر (گفت‌و‌گو)، ابوالقاسم گرجی، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۱۱، ۱ بهمن ۱۳۸۲ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/nr/فقه-و-حقوق-بشر-گفتوگو-فایل-منبع-موج/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]

# تعامل و تعارض بین فقه و حقوق بشر: گفت‌وگو با با آیت‌الله موسوی بجنوردی، مجله فرزانه، شماره ۸، شماره پیاپی ۱۳۸، زمستان ۱۳۷۵ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/nr/تعامل-و-تعارض-بین-فقه-و-حقوق-بشر-گفتوگ/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]