منطقة الفراغ (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{منابع مطالعاتی}}
-[[منطقة الفراغ]] به‌طور اجمال به معنای دایره‌ای است که شارع در آن حکمی الزامی جعل نکرده است. این اصطلاح زاده اندیشه‌های [[سید محمدباقر صدر]] فقیه و متفکر معاصر در کتاب [[اقتصادنا (کتاب)|اقتصادنا]] است. پذیرش منطقة الفراغ مستلزم پیگیری راهی برای تعیین تکلیف در این دایره است. برخی فقیهان این تصمیم‌گیری در این حوزه را در اختیار حاکم شرع و برخی دیگر در اختیار عقلا دانسته‌اند. آنچه مهم و قابل پژوهش است مشخص‌کردن مرزهای این منطقه با سایر احکام شرع است. نکته مهم دیگری که این موضوع را شایسته پژوهش می‌کند معیارهای تصمیم‌گیری در منطقة الفراغ و نسبت آن با احکام شرع است. در ادبیات فقهی اهل سنت از این مفهوم با تعابیر مثل دایرة العفو و مرتبة العفو یاد می‌شود. دربارهٔ این موضوع مقاله‌ها و کتاب‌های متعددی منتشر شده است.
+[[منطقة الفراغ]] نظریه [[سید محمدباقر صدر]] است که بر اساس آن شارع به حاکم جامعه اسلامی اجازه می‌دهد به منظور تأمین مصالح حکومت، در محدوده خالی از حکم الزامیِ شرعی (دایره مباحات)، احکام الزام‌آور وضع کند. این نظریه در پی هماهنگ‌سازی شریعت اسلام با تغییرات ساختاری در زندگی اجتماعی انسان است. به گفته پژوهشگران فقهی، این نظریه حاصل نگاهی نظام‌وار و حکومتی به فقه است. دلیل اهمیت این نظریه را توجه به مقاصد شریعت و جهان‌شمولی احکام اسلام و همچنین مبنا و پشتوانه بودن آن برای [[قانون‌گذاری|نظام قانون‌گذاری]] در دوران معاصر دانسته‌اند. توجه به نیازهای روزافزون مسلمانان به دانستن حکم شرعیِ حوادث نوپدید در عصر غیبت از دیگر دلائل اهمیت این نظریه دانسته شده است.
+ارائه نظریه منطقة الفراغ اگرچه از ابتکارات محمدباقر صدر محسوب می‌شود؛ ولی ریشه‌های آن در آثار دیگری چون [[تنبیه الامه و تنزیه المله|تنبیه الامه]] اثر [[میرزای نائینی]] و همچنین با عنوان منطقة العفو یا دایرة العفو در آثار برخی از اندیشمندان اهل سنت ازجمله [[یوسف القرضاوی]] وجود دارد.
+محمدباقر صدر برای اثبات نظریه منطقة الفراغ به [[آیه اولوالامر]] درباره لزوم اطاعت از ولی امر و چند روایت درباره [[حکم حکومتی|احکام حکومتی]] پیامبر اسلام(ص) و امام علی(ع) استناد کرده است. بر اساس این نظریه، شارع، امر قانون‌گذاری در مناطق خلاء را به‌عهده ولی نوعی یا حاکم جامعه اسلامی و قوه مقننه به شرط عدم معارضه با سایر احکام اسلامی واگذار کرده است.
+نظریه منطقة الفراغ توسط برخی از فقها مورد نقد قرار گرفته است. مغایرت با [[جامعیت شریعت]]، اختصاص تشریع حکم به شارع، عدم امکان قانون‌گذاری غیرشارع و ناسازگاری این نظریه با فلسفه وجود دائره مباحات شرعی از جمله نقدهای وارد به این نظریه است.
+دربارهٔ این موضوع مقاله‌ها و کتاب‌های متعددی منتشر شده که در این صفحه جمع‌آوری شده است.
 == کتاب‌ها ==
@@ خط ۶: / خط ۱۴: @@
 # منطقه الفراغ و مصالح مرسله در دایره تطبیق، سمیه جمشیدی‌ فلاورجانی، قم، انتشارات امتداد حکمت، ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/منطقه-الفراغ-و-مصالح-مرسله-در-دایره-تطب/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # منطقة الفراغ در قانون‌گذاری اسلامی، عبدالمجید قائدی لامردی، تبریز، انتشارات عاصم،۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/منطقة-الفراغ-در-قانونگذاری-اسلامی/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# منطقة الفراغ در اندیشه فقهای معاصر، محدثه یوسفی و اعظم امینی، مشهد، صبای اندیشه، ۱۳۹۷ش.
 ===عربی===
 # الفقه الدستوری: منطقه الفراغ مساحه لتشریعات الحداثه و المعاصره المجالس النیابیه انموذجا: دراسه تحلیلیه، جواد احمد البهادلی، قم، انتشارات کتاب قاصدک، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b12203.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید]
-# منطقة الفراغ التشریعی دراسة مقارنة لأهم العناصر المرنة فی الشریعة الاسلامیة، فلاح عبدالحسن الدوخی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-book/منطقة-الفراغ-التشریعی-دراسة-مقارنة-لأ/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# منطقة الفراغ التشریعی دراسة مقارنة لأهم العناصر المرنة فی الشریعة الاسلامیة، فلاح عبدالحسن الدوخی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۳۹۴ش. [https://faculty.uobasrah.edu.iq/uploads/publications/1631364404.pdf کتاب را از اینجا بخوانید]
 == مقاله‌ها ==
 === فارسی ===
 # توسعه حکمرانی و منطق کنش جمعی با توسل به مفهوم «منطقه الفراغ»، کیومرث اشتریان، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، شماره ۵۱، ۱۴۰۳ش. [https://sspp.iranjournals.ir/article_714866_b9a0f985f151ee35ac1c5bd4eabd8a92.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# ظرفیت های نظریه منطقة الفراغ وکاربرد آن درعلم حقوق وتقنین، فرزانه سالم رهبر و کاظم رحمان ستایش و سید محمدرضا آیتی، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۳۱، ۱۴۰۲ش.[https://sanad.iau.ir/fa/Article/812700?FullText=FullText مقاله را از اینجا ببینید]
 # نگرشی تطبیقی به نظریه «منطقة الفراغ» شهید صدر و «منطقة العفو» شیخ قرضاوی، محمود اکبری و میثم خزائی و محمد ادکی، دوفصلنامه مطالعات تطبیقی ادیان و مذاهب اسلامی، شماره ۱۱، ۱۴۰۲ش.[https://mfu.uok.ac.ir/article_62894_47bba8a2da0a6ecdf74cb295f5dce331.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # قلمروی حکم حکومتی در در حقوق اداری بر مبنای نظریه منطقه الفراغ، حسن سلیمی‌پوربانی و طاهره سادات نعیمی و سید علی ربانی موسویان، فصلنامه پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره ۱۴، ۱۴۰۲ش. [https://www.malr.ir/article_255062_58c9ee0c1d5eb08a27d33f66607600b2.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
@@ خط ۴۳: / خط ۵۳: @@
 === عربی ===
+# منطقة الفراغ بين النفي والإثبات / دراسةٌ مقارنة بين النظريّة والنموذج العمليّ، محمد رحمانی، مترجم، حسن علی مطر، مجلة الاجتهاد و التجدید، شماره ۵۷-۵۸، ۲۰۲۲م. [https://nosos.net/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%BA-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%81%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A9/ مقاله را از اینجا ببینید]
 # مرتبة العفو عند الإمام الشاطبی، موسی رصاع و رشید عمری، مجله الحضارة الإسلامیة، شماره ۲۰، ۲۰۱۹م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/مرتبة-العفو-عند-الإمام-الشاطبی/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# مرتبة العفو (أو منطقة الفراغ التشريعي) وعلاقتها بالقواعد الخمس الكبرى، أحمد محمود أحمد محمود أبو حسوبه، مجلة اسیوط لبحوث الدراسات الاسلامية (مصر)، مجلد ۱، شماره ۳، ۲۰۱۹م. [https://mabda.journals.ekb.eg/article_232114_4a2e5a74bfc858ef8d722076f8042f9d.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # منطقة الفراغ و الإشکالات العقدیة دراسة فی الأبعاد العقدیة لمنطقة الفراغ فی الشریعة الإسلامیة، فلاح آل‌دوخی، مجله الدلیل، شماره ۷، عراق، ۲۰۱۹م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/منطقة-الفراغ-و-الإشکالات-العقدیة-دراس/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # نظریة منطقة الفراغ فی الفقه الاسلامی و مسؤولیة المقنن حیالها، محمود حکمت‌نیا، کتاب الفقه و القانون، تهران، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۲ش. [http://cmir1.ir/ar/images/book/mantaqatol%20faragh.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# توضيح نظرية منطقة الفراغ، محمود حکمت‌نیا، مجله قبسات، شماره دو، مندرج در سایت شهید صدر. [https://mbsadr.ir/ar/2021/05/24/%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D9%91%D9%8E%D8%A9-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%BA/ مقاله را از اینجا ببینید]
 # الفقه و القانون و مناطق الفراغ، عوض محمد عوض، کتاب الفقه و القانون، تهران، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۲ش. [http://cmir1.ir/ar/images/book/mantaqatol%20faraq%20awadh%20mohammad.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # نظریة منطقة الفراغ، ذبیح الله نعیمیان، ترجمه: محمد عبدالرزاق. [https://nosos.net/نظريّة-منطقة-الفراغ/ مقاله را از اینجا ببینید] این مقاله ترجمه مقاله نظریه منطقة الفراغ به مثابه خاستگاه تشریعی احکام حکومتی، است که در نشریه حکومت اسلامی به فارسی منتشر شده است. [http://ensani.ir/file/download/article/20120419191314-8036-50.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
 # نظریه منطقه الفراغ عند الشهید الصدر، قراءه نقدیه، السید علی الحسینی، فصلنامه نصوص معاصرة، شماره ۲۹، تابستان ۲۰۱۲ش.
+# الفكر الاسلامي والاتجاهات التشريعية المعاصرة - منطقة الفراغ التشريعي انموذجا-، جواد احمد البهادلي، مجلة الكوفة للعلوم القانونية والسياسية، مجلد ۱، شماره ۱۱، ۲۰۱۱م. [https://journal.uokufa.edu.iq/index.php/kjlps/article/view/9511/9224 مقاله را از اینجا ببینید]
 # منطقة الفراغ فی القانون الدولی الانسانی و أثرها فی تطویرها، زهیر الحسنی، مجله الکوفه، شماره۱۱، ۲۰۱۱م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/منطقة-الفراغ-فی-القانون-الدولی-الانسا/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # مرتبة العفو أو منطقة الفراغ التشریعی فی ضوء اصول الفقه، سمیرة خزار، مجله آلاداب و العلوم الانسانیة، شماره۵، ۲۰۱۰م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/مرتبة-العفو-أو-منطقة-الفراغ-التشریعی-ف/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
@@ خط ۵۵: / خط ۶۹: @@
 # العفو فی الشریعة الاسلامیة، مجلة الوعی، شماره ۲۲۲، ۲۰۰۵ م. [http://www.al-waie.org/archives/article/3356 مقاله را از اینجا بخوانید]
 # منطقة الفراغ التشریعی من منظور الشهید الصدر، باقر بری، [[فصلنامه قضایا اسلامیة معاصرة]]، شماره ۷، ۱۴۲۰ق. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/منطقة-الفراغ-التشریعی-من-منظور-الشهید/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# مجال الاجتهاد و مناطق الفراغ التشریعی، محمدمهدی شمس‌الدین، مجلة المنهاج، شماره ۴، ۱۴۱۷ق.[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/208622/ مقاله را از اینجا ببینید]
 # منطقة الفراغ فی التشریع الاسلامی، السید علی اکبر الحائری، رسالة التقریب، شماره ۱۱، ۱۴۱۶ق. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/منطقة-الفراغ-فی-التشریع-الاسلامی/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 == پایان‌نامه‌ها ==
 === فارسی ===
+# مبانی سیاست در قرآن کریم نزد شهید صدر با تاکید بر نظریه منطقه الفراغ،  تبارک حسن هادی الزابی، کارشناسی ارشد، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a82daffa44d39c4b16eb7b11f21f02a6 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
 # بررسی نسبت حکومت و منطقه الفراغ دین با تاکید بر نهج‌البلاغه، سید سراج الدین صالحی، دکتری، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-نسبت-حکومت-و-منطقه-الفراغ-دین-با-ت/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی تطبیقی نظریه منطقة الفراغ و نظریات منطقة العفو و مصالح المرسله، محمد ادکی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌آلله العظمی بروجردی، ۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-تطبیقی-نظریه-منطقة-الفراغ-و-نظری/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # قلمرو احکام دین در تنظیم حیات انسان، سکینه منظری مجید، دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/قلمرو-احکام-دین-در-تنظیم-حیات-انسان/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی تطبیقی نظریه منطقة الفراغ و نظریات منطقة العفو و مصالح المرسله، محمد ادکی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌آلله العظمی بروجردی، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-تطبیقی-نظریه-منطقة-الفراغ-و-نظری/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # بررسی آرای فقهای معاصر در خصوص نظریه منطقه الفراغ شهید صدر، محدثه یوسفی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۷ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-آرای-فقهای-معاصر-در-خصوص-نظریه-من/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی آرای فقهای معاصر در خصوص نظریه منطقة الفراغ شهید صدر، محدثه یوسفی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bbf7e946aad594847355c8080e480ae6 اطلاعات بیشتر درباره اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید]
 # فرایند تولید قاعده حقوقی در منطقة الفراغ، حامد کهوند، دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/فرایند-تولید-قاعده-حقوقی-در-منطقة-الفر/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # بررسی نظریه منطقه الفراغ در مبانی شهید سیدمحمدباقر صدر با تأکید بر حکومت دینی، کاظم گل‌افشانی جویباری، کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، ۱۳۹۵ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-نظریه-منطقه-الفراغ-در-مبانی-شهید/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
@@ خط ۸۴: / خط ۹۹: @@
 === سخنرانی، درس‌نامه، مصاحبه ===
+# منطقة الفراغ -قواعد وفوائد (درس خارج اصول)، محمدباقر ایروانی، منتشر شده در مدرسه فقاهت. [https://eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/35/360818/ جلسه اول]، [https://eshia.ir/feqh/archive/text/Iravani/Osool/35/360819/Default.htm جلسه دوم]، [https://eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/35/360820/ جلسه سوم] و [https://eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/35/360821/ جلسه چهارم]
 # طبق نظریه شهید صدر مرجع صدور احکام در منطقة الفراغ ولی فقیه است. درس خارج سید احمد علم‌الهدی، منتشر شده در پایگاه وسائل. [http://vasael.ir/fa/news/3108 متن درس را از اینجا ببینید]
 # تفاوت نظریه منطقة الفراغ شهید صدر با نگاه سکولارها، درس خارج سید محمدمهدی میرباقری، منتشر شده در پایگاه خبری دانشجو. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/تفاوت-نظریه-منطقة-الفراغ-شهید-صدر-با-نگ/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
@@ خط ۹۰: / خط ۱۰۶: @@
 {{منابع مطالعاتی مبانی فقه معاصر}}
-[[رده:شناسه ناقص]]
 [[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]]
+[[رده:بروزرسانی ۱۴۰۳]]