|
|
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| ==بسم الله الرحمن الرحیم==
| | بسم الله الرحمن الرحیم |
| ==بررسی فقهی خوانندگی زن در جامعه اسلامی== | | ==معرفی و ساختار== |
| نویسنده در فصل اول به کلیات مباحثی مانند تبیین مسئله، ضرورت پژوهش و هدف از نگارش کتاب پرداخته است (ص ۱۲-۱۳). در فصل دوم، ابتدا به مفهوم‌شناسی غنا، شامل مفهوم لغوی و اصطلاحی، ارکان تشکیل‌دهنده خوانندگی زن، ترجیح و طرب پرداخته شده است (ص ۱۴-۴۲).
| |
|
| |
|
| | کتاب '''فقه و تربیت''' به نویسندگی رویا اسکندریه و مهدی هژبری در ۲۲۴ صفحه توسط نشر کیسان به چاپ رسید. این کتاب به بررسی ارتباط بین فقه و مباحث تربیتی می‌پردازد. |
| | این کتاب در چهار بخش دسته بندی شده است. |
| | بخش اول به دو فصل تقسیم شده و به موضوعات مفهوم‌شناسی فقه، جایگاه، موضوع و غایت فقه، همچنین معنای اصطلاحی تربیت و مراحل آن پرداخته است. |
| | بخش دوم نیز به دو فصل تقسیم شده و به موضوعاتی مانند ارتباط احکام فقهی با تربیت، زمینه‌ها و وقوع این ارتباط می‌پردازد. |
| | بخش سوم شامل سه فصل است و به موضوعات اهداف تربیت فردی و نقش احکام تشریعی در تربیت فردی بحث می‌کند. |
| | بخش چهارم در چهار فصل به موضوعات فقه و تربیت اجتماعی، آثار تربیتی فقهی بر خانواده، احکام فقهی و علم‌آموزی، و احکام فقه و اجتماع می‌پردازد. |
|
| |
|
| == بررسی اعتبار طرب فعلی یا شأنی== | | == کلیات فقه و تربیت == |
|
| |
|
| نویسنده در فصل دوم به بررسی اعتبار طرب فعلی یا شأنی در صدق خوانندگی زن می‌پردازد. او با استناد به نظر اکثر فقهای شیعه، از جمله شیخ انصاری، سید، خوانساری، امام خمینی، خامنه‌ای، بهجت و دیگران، به معتبر دانستن طرب شأنی اشاره می‌کند (ص ۴۲-۴۶). | | نویسنده در فصل اول از بخش اول به بررسی کلیات مسئله فقه پرداخته است. این فصل شامل موضوعاتی همچون مفهوم شناسی فقه، اهمیت و جایگاه آن، موضوع فقه، رسالت و واقعیت فقه می‌باشد. در فصل دوم از بخش اول، نویسنده به تعریف و مفهوم تربیت، معنای لغوی آن و مراحل مختلف تربیت پرداخته است (ص۳-۲۷). |
|
| |
|
| | نویسنده در فصل اول از بخش دوم به بررسی زمینه‌های ارتباطی احکام فقهی با تربیت پرداخته است. این فصل از جنبه‌های مختلفی مانند موضوع، قلمرو، اهداف و کاربردی بودن این ارتباطات صحبت می‌کند (ص۲۹-۳۳). |
|
| |
|
| ==معیار تشخیص مطرب بودن صدای زن==
| | نویسنده در فصل دوم از بخش دوم به بررسی ارتباط وقوع احکام فقهی با تربیت پرداخته است. در این فصل، به سه گفتار مهم اشاره شده است: |
| نویسنده در زیر تیتر (معیار تشخیص مطرب بودن صدای زن) به این موضوع می‌پردازد که آیا این معیار، مردم، عرف متدینین، عرف خاص، یا شخص مکلف است. او نظر فقها را به چند دسته تقسیم کرده و بدون آنکه نظری بدهد، کلام فقهایی نظیر صاحب جواهر، شیخ انصاری، خویی، گلپایگانی، صافی گلپایگانی، خامنه‌ای و مکارم را نقل می‌کند (ص ۴۶-۴۹). | |
|
| |
|
| | ۱. اصل رعایت توانایی و محدودیت متربی |
| | ۲. اصل مسامحت و تخفیف در احکام |
| | ۳. اصل آزادی و اختیار |
|
| |
|
| ==ملاک صدق غنا==
| | نویسنده پیرامون هر یک از این اصول، بحث کرده است (ص۳۴-۶۸). |
| همچنین، نویسنده در زیر تیتر (ملاک صدق غنا) به این موضوع اشاره می‌کند که آیا ملاک غنا صوت است یا کلام. او با استناد به نظر اکثر فقهای معاصر، غنا را کیفیتی در صدا می‌داند که شامل ترجیح طرب‌انگیز است و در حرام بودن آن، فرقی نمی‌بیند که شعر باشد یا نثر، مرثیه، قرآن یا دعا (ص ۴۹-۵۲).
| |
|
| |
|
| | نویسنده در فصل اول از بخش سوم به بررسی ارتباط فقه با تربیت فردی پرداخته و به موضوعاتی همچون اهداف تربیت فردی و کارکرد احکام فقهی در این زمینه اشاره کرده است. |
|
| |
|
| ==غنا با صدای زن==
| | در فصل دوم از بخش سوم، وی به نقش احکام تشریعی و عبادت در تربیت فردی پرداخته و در این راستا به دو گفتار زیر توجه کرده است: |
|
| |
|
| نویسنده در ابتدا به تفاوت بین صدای زن و خوانندگی زن می‌پردازد و می‌نویسد: بر اساس کلمات فقهایی مانند فاضل لنکرانی، نوری همدانی و خامنه‌ای، آوازهای مرجع و طرب‌انگیز زن حرام است، نه صرفاً صدای زن.
| | ۱. تأثیر نماز در تربیت فردی بشر |
| | ۲. آثار تربیتی وضو و طهارت |
|
| |
|
| سپس، نویسنده با استناد به برخی کتب فقهی، صوت زن را به دو دسته تقسیم می‌کند:
| | نویسنده به تفصیل درباره هر یک از این دو گفتار بحث کرده است (ص۷۰-۸۵). |
| ۱. حرمت اظهار صدای زن به‌طور مطلق و حرمت استماع آن
| |
| ۲. حرمت اظهار صوت زن به‌صورت مهیج و حرمت استماع آن به قصد لذت.
| |
|
| |
|
| نویسنده قول دوم را با استناد به کلمات فقهای معاصر و برخی روایات، مشهور می‌داند (ص ۵۲-۶۱). | | نویسنده در فصل سوم به احکام فقهی دروغ پرداخته و دروغ را از منظر قرآن و روایات و آثار مترتب بر آن بحث کرده است. در ادامه، به احکام فقهی شهادت دروغ و رجوع از شهادت بر اساس قانون مدنی نیز می‌پردازد. |
| | (ص۸۶-۹۷). |
|
| |
|
| | نویسنده در فصل چهارم و پنجم از بخش سوم به احکام فقهی رفتار با پدر و نیز به اسراف و تبذیر از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است. |
| | (ص۹۸-۱۱۵). |
|
| |
|
| نویسنده در پایان فصل دوم به موضوع اقسام صدای زن در هنگام خوانندگی می‌پردازد. او با تکرار مباحث گذشته، به مسئله تغییر صدای زن به صدای بم، صدای مردان و همچنین صدای کودکانه اشاره می‌کند. در این بخش، نویسنده بدون ذکر فقهی موضوع، مساله را پایان می‌دهد (ص ۶۱). | | نویسنده در فصل اول از بخش چهارم به بررسی ارتباط احکام فقهی با تربیت اجتماعی می‌پردازد و در فصل دوم، او آثار تربیتی این احکام را بر خانواده تحلیل می‌کند و به موضوعات مختلفی از جمله خانواده در اسلام، اهمیت و فواید ازدواج از منظر فقهی، مسائل مرتبط با طلاق و احکام فقهی مربوط به جلوگیری از وقوع طلاق، همچنین تعریف و حکم حضانت می‌پردازد (ص۱۱۷-۱۴۵). |
|
| |
|
| ==اقوال فقها در حرمت غنا و دلائل آن ==
| | در فصل سوم از بخش چهارم، نویسنده به بررسی احکام فقهی مرتبط با علم‌آموزی می‌پردازد و این موضوع را در چهار گفتار ارائه می‌دهد. در گفتار اول، به اهمیت علم‌آموزی در اسلام اشاره می‌شود |
| نویسنده در فصل سوم به بررسی فقهی خوانندگی زن می‌پردازد. او پس از بیان دیدگاه فقهای سنت، به دیدگاه اکثر فقهای شیعه اشاره می‌کند و می‌نویسد که فقهای شیعه درباره حرمت غنا اتفاق نظر دارند. با این حال، در مورد اینکه این حرمت غنا ذاتی است یا به خاطر عوامل خارجی، بین فقها اختلاف نظر وجود دارد.
| | سپس در گفتار دوم، مباحثی درباره مواد درسی که از منظر احکام فقهی ممنوع هستند، مطرح می‌شود. در گفتار سوم، حقوق معلم و شاگرد بررسی می‌شود و در نهایت، گفتار چهارم به تحلیل حقوق میان معلم و شاگرد و نحوه رعایت این حقوق در فرآیند یادگیری اختصاص دارد (ص۱۴۶-۱۶۴). |
|
| |
|
| نویسنده سه دیدگاه را مطرح می‌کند:
| | در فصل چهارم از بخش چهارم، نویسنده به بررسی احکام فقه و تأثیرات آن بر جامعه می‌پردازد. او بر این باور است که بسیاری از احکام فقهی تنها به صورت فردی محقق نمی‌شوند و ارتباط تنگاتنگی با جنبه‌های اجتماعی دارند. در این راستا، نویسنده به مواردی همچون نماز جماعت، نماز جمعه، زکات، جهاد و دیگر احکام اجتماعی اشاره می‌کند. در ادامه به حقوق جزایی اسلام پرداخته و مصادیقی از آن را به عنوان نمونه ذکر می‌کند (ص۱۶۵-۲۰۶). |
| ۱. حرمت ذاتی غنا
| |
| ۲. حرمت به خاطر عوامل خارجی
| |
| ۳. تفصیل بین غنای لهوی و غیر لهوی
| |
| | |
| او به بحث درباره این سه دیدگاه می‌پردازد (ص ۶۲-۶۶).
| |
| | |
| نويسنده می‌نويسد:
| |
| اکثریت فقهای شیعه درباره خوانندگی زن، با شهرتی که نزدیک به اجماع می‌داند، به حرمت ذاتی غنا قائل شده است. به عنوان نمونه، نظر فقهی ۲۸ نفر از فقهای شیعه از آغاز غیبت کبری تا عصر کنونی بیان می‌شود (ص ۶۷ - ۷۵).
| |
| | |
| نویسنده در صفحه ۷۵ به بررسی ادله حرمت خوانندگی زن با استناد به آیات، روایات، اجماع و عقل می‌پردازد. وی قبل از ورود به بحث، با طرح این سوال که چرا در قرآن به‌صراحت درباره حرمت غنای زن چیزی بیان نشده، سعی کرده با قاعده اشتراک تکلیف بین زنان و مردان و نیز استعمال لفظ مذکر در معنای اعم، با استناد به کلام جوادی آملی به این سوال پاسخ دهد (ص ۷۵ - ۸۰).
| |
| | |
| ==دلائل حرمت ذاتی غنا==
| |
| نویسنده در ص ۷۵ به بررسی ادله حرمت خوانندگی زن با استناد به آیات، روایات، اجماع و عقل می‌پردازد. | |
| ===دلائل قرآنی بر حرمت غنا===
| |
| | |
| به باور او، چون در آیات قرآن از لفظ غنا استفاده نشده و امر و نهی خاصی صریحاً به آن تعلق نگرفته، تمسک‌کنندگان به این آیات به واسطه روایات در این باب بر حرمت غنا کمک گرفته‌اند. در آیات قرآن الفاظی مانند قول زور، باطل و لهو الحدیث آمده که طبق نظر مفسران و روایات رسیده از ائمه(ع) بر غنا و خوانندگی تطبیق می‌شود.
| |
| | |
| نویسنده در ادامه، آیات ۶ لقمان، ۳۰ حج، ۷۲ فرقان و ۳ مؤمنون را از دیدگاه لغویون، مفسران، فقها و روایات وارده (با تحلیل سندی) مورد بررسی قرار می‌دهد و در پایان مباحث، بر حرمت غنا نتیجه‌گیری می‌کند. او همچنین به کسانی که قائل به عدم اتمام آیات و روایات بر حرمت غنا هستند، پاسخ می‌دهد (ص ۸۰ - ۹۹).
| |
| | |
| | |
| ===دلائل روایی بر حرمت غنا===
| |
| نویسنده در دومین دلیل بر حرمت ذاتی غنا به روایاتی استدلال می‌کند که به صورت مستقل در کتاب‌های شیعه و سنی درباره غنا نقل شده است و برخی فقها برای آن ادعای تواتر دارند. او نظر فقهایی که مدعی هستند روایتی که از نظر سند و دلالت در حرمت غنا تام و تمام باشد، وجود ندارد را رد کرده و می‌نویسد که با جستجو در منابع روایی به روایات فراوانی برمی‌خوریم که از نظر سند کامل و درست هستند و بر حرمت ذاتی غنا دلالت دارند.
| |
| | |
| نویسنده روایات را جمع‌آوری کرده و با بررسی سندی آنها، به چند دسته کلی تقسیم می‌کند:
| |
| 1. روایاتی در نکوهش زن خواننده
| |
| 2. روایاتی در حرام بودن قیمت کنیز خواننده
| |
| 3. روایاتی در حرام بودن کسب زن خواننده
| |
| 4. روایاتی در ممنوعیت استماع و شرکت در مجالس خواننده زن
| |
| | |
| او پس از این دسته‌بندی نتیجه می‌گیرد که این روایات از نظر سند و دلالت در حرمت ذاتی غنا تمام هستند. همچنین برخی از فقها نیز بر حرمت ذاتی غنا ادعای استفاضه و تواتر در روایات دارند، که در این صورت ضعف سندی برخی از روایات خدشه‌ای بر استدلال حرمت غنا نخواهد داشت (ص ۹۹-۱۰۶).
| |
| | |
| === اجماع بر حرمت===
| |
| سومین دلیلی که نویسنده برای اثبات حرمت غنا استفاده می‌کند، اجماع است. به باور او، علمایی همچون شیخ مفید، شیخ طوسی، ملا احمد نراقی، صاحب جواهر، شیخ انصاری و دیگر فقهایی که به اجماع استناد کرده‌اند، اجماعشان مدرکی بوده و نمی‌تواند دلیل مستقلی برای اثبات حرمت ذاتی غنا باشد. بلکه آن اجماع موید دلالت آیه و روایت است (ص ۱۰۶-۱۱۰).
| |
| | |
| ===دلیل عقلی===
| |
| | |
| چهارمین دلیل نویسنده برای اثبات حرمت ذاتی غنا، عقل است. به باور نویسنده، استدلال به عقل زمانی معتبر است که از طریق کتاب، سنت و اجماع هیچ حکمی به ما نرسیده باشد و عقل به‌طور جزم و یقین به مفسده یا مصلحت موضوع پی ببرد. اما چون اکثر فقها با استناد به آیه، سنت و اجماع، بر حرمت خوانندگی زن حکم داده‌اند، به دلیل عقل بسنده نکرده‌اند (ص ۱۱۰ - ۱۱۱).
| |
| | |
| | |
| | |
| ==دیدگاه مخالفین حرمت ذاتی غنا==
| |
| نویسنده در دومین دیدگاه خود درباره حکم غنا، به دیدگاه اقلیت فقهای شیعه در مورد خوانندگی زن پرداخته و نظر فقهایی همچون فیض کاشانی، سید مهدی کشمیری و محقق سبزواری را که نسبت به حرمت ذاتی غنا تردید داشتند و حرمت غنا را به خاطر عوامل خارجی دانسته‌اند، مورد اشاره قرار می‌دهد. همچنین، دلایل روایی و عقلی این فقها را نیز ذکر می‌کند (ص۱۱۲ - ۱۲۲).
| |
| | |
| | |
| نویسنده در ذیل(بحثی پیرامون عصر صدور روایات مربوط به غنا) برای روشن شدن صحت و سقم دیدگاه فیض کاشانی به تاریخچه غنا از زمان جاهلیت تا قرن سوم پرداخت و در پایان نتیجه می‌گیرد که استفاده از غنای لهوی و فاسد در هر زمانی وجود داشته و غنای در آن زمان به همین معنای رایج در فقه و شرع بکار رفته است (ص۱۲۳ -۱۳۰).
| |
| | |
| | |
| ==دیدگاه قائلین به تفصیل بین خوانندگی لهوی و غیر لهوی==
| |
| نویسنده در سومین دیدگاه حکم غنا به بررسی دیدگاه قائلین به تفصیل بین خوانندگی لهوی و غیر لهوی زن پرداخته است. او مهم‌ترین قائلین این دیدگاه را سید محمد ابراهیم بحرانی، معروف به سید ماجد، دانسته و بیان می‌کند که صاحبان این دیدگاه غنا را به دو قسم غنای حلال و غیر شهوانی و غنای حرام شهوانی تقسیم‌بندی کرده‌اند. مهم‌ترین دلیل آنها، انصراف دانسته شده است که نویسنده ادعای انصراف را خلاف ظاهر می‌داند (ص ۱۳۱ - ۱۳۴).
| |
| | |
| | |
| ==موضوعات مختلف خوانندگی زن ==
| |
| نویسنده پس از بیان نظر فقها مبنی بر حرمت ذاتی غنا، به موضوعات مختلف خوانندگی زن می‌پردازد. این موضوعات شامل کسب درآمد از طریق خوانندگی، حرام بودن همکاری با خوانندگان، فاسق بودن خوانندگان، کبیره بودن گناه خوانندگی و ممنوعیت حضور در مجالس خوانندگی است. نویسنده این مباحث را با استناد به کلمات فقهایی همچون شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی، شهید اول، شهید ثانی، علامه مجلسی، محقق اردبیلی، شیخ حر عاملی، امام خمینی، بهجت، گلپایگانی، مکارم و خامنه‌ای بیان می‌کند (ص ۱۳۵ - ۱۵۱).
| |
| | |
| ==تک خوانی زن ==
| |
| نویسنده در ادامه به بررسی مواد خاص از خوانندگی زن پرداخته و موضوعاتی همچون تک‌خوانی زن برای محارم (در مجلس زنانه و مجلس مختلط)، جمع‌خوانی زن (در مجلس زنانه و مختلط) و خوانندگی زن بدون مستمع را مورد بحث قرار می‌دهد.
| |
| | |
| در ذیل عنوان تک‌خوانی زن، نویسنده به سه دسته اصلی می‌پردازد:
| |
| 1. تک‌خوانی زن برای محارم
| |
| 2. تک‌خوانی زن در مجلس زنانه
| |
| 3. تک‌خوانی زن در مجالس مختلط (ص ۱۵۱).
| |
بسم الله الرحمن الرحیم
معرفی و ساختار
کتاب فقه و تربیت به نویسندگی رویا اسکندریه و مهدی هژبری در ۲۲۴ صفحه توسط نشر کیسان به چاپ رسید. این کتاب به بررسی ارتباط بین فقه و مباحث تربیتی می‌پردازد.
این کتاب در چهار بخش دسته بندی شده است.
بخش اول به دو فصل تقسیم شده و به موضوعات مفهوم‌شناسی فقه، جایگاه، موضوع و غایت فقه، همچنین معنای اصطلاحی تربیت و مراحل آن پرداخته است.
بخش دوم نیز به دو فصل تقسیم شده و به موضوعاتی مانند ارتباط احکام فقهی با تربیت، زمینه‌ها و وقوع این ارتباط می‌پردازد.
بخش سوم شامل سه فصل است و به موضوعات اهداف تربیت فردی و نقش احکام تشریعی در تربیت فردی بحث می‌کند.
بخش چهارم در چهار فصل به موضوعات فقه و تربیت اجتماعی، آثار تربیتی فقهی بر خانواده، احکام فقهی و علم‌آموزی، و احکام فقه و اجتماع می‌پردازد.
کلیات فقه و تربیت
نویسنده در فصل اول از بخش اول به بررسی کلیات مسئله فقه پرداخته است. این فصل شامل موضوعاتی همچون مفهوم شناسی فقه، اهمیت و جایگاه آن، موضوع فقه، رسالت و واقعیت فقه می‌باشد. در فصل دوم از بخش اول، نویسنده به تعریف و مفهوم تربیت، معنای لغوی آن و مراحل مختلف تربیت پرداخته است (ص۳-۲۷).
نویسنده در فصل اول از بخش دوم به بررسی زمینه‌های ارتباطی احکام فقهی با تربیت پرداخته است. این فصل از جنبه‌های مختلفی مانند موضوع، قلمرو، اهداف و کاربردی بودن این ارتباطات صحبت می‌کند (ص۲۹-۳۳).
نویسنده در فصل دوم از بخش دوم به بررسی ارتباط وقوع احکام فقهی با تربیت پرداخته است. در این فصل، به سه گفتار مهم اشاره شده است:
۱. اصل رعایت توانایی و محدودیت متربی
۲. اصل مسامحت و تخفیف در احکام
۳. اصل آزادی و اختیار
نویسنده پیرامون هر یک از این اصول، بحث کرده است (ص۳۴-۶۸).
نویسنده در فصل اول از بخش سوم به بررسی ارتباط فقه با تربیت فردی پرداخته و به موضوعاتی همچون اهداف تربیت فردی و کارکرد احکام فقهی در این زمینه اشاره کرده است.
در فصل دوم از بخش سوم، وی به نقش احکام تشریعی و عبادت در تربیت فردی پرداخته و در این راستا به دو گفتار زیر توجه کرده است:
۱. تأثیر نماز در تربیت فردی بشر
۲. آثار تربیتی وضو و طهارت
نویسنده به تفصیل درباره هر یک از این دو گفتار بحث کرده است (ص۷۰-۸۵).
نویسنده در فصل سوم به احکام فقهی دروغ پرداخته و دروغ را از منظر قرآن و روایات و آثار مترتب بر آن بحث کرده است. در ادامه، به احکام فقهی شهادت دروغ و رجوع از شهادت بر اساس قانون مدنی نیز می‌پردازد.
(ص۸۶-۹۷).
نویسنده در فصل چهارم و پنجم از بخش سوم به احکام فقهی رفتار با پدر و نیز به اسراف و تبذیر از دیدگاه آیات و روایات پرداخته است.
(ص۹۸-۱۱۵).
نویسنده در فصل اول از بخش چهارم به بررسی ارتباط احکام فقهی با تربیت اجتماعی می‌پردازد و در فصل دوم، او آثار تربیتی این احکام را بر خانواده تحلیل می‌کند و به موضوعات مختلفی از جمله خانواده در اسلام، اهمیت و فواید ازدواج از منظر فقهی، مسائل مرتبط با طلاق و احکام فقهی مربوط به جلوگیری از وقوع طلاق، همچنین تعریف و حکم حضانت می‌پردازد (ص۱۱۷-۱۴۵).
در فصل سوم از بخش چهارم، نویسنده به بررسی احکام فقهی مرتبط با علم‌آموزی می‌پردازد و این موضوع را در چهار گفتار ارائه می‌دهد. در گفتار اول، به اهمیت علم‌آموزی در اسلام اشاره می‌شود
سپس در گفتار دوم، مباحثی درباره مواد درسی که از منظر احکام فقهی ممنوع هستند، مطرح می‌شود. در گفتار سوم، حقوق معلم و شاگرد بررسی می‌شود و در نهایت، گفتار چهارم به تحلیل حقوق میان معلم و شاگرد و نحوه رعایت این حقوق در فرآیند یادگیری اختصاص دارد (ص۱۴۶-۱۶۴).
در فصل چهارم از بخش چهارم، نویسنده به بررسی احکام فقه و تأثیرات آن بر جامعه می‌پردازد. او بر این باور است که بسیاری از احکام فقهی تنها به صورت فردی محقق نمی‌شوند و ارتباط تنگاتنگی با جنبه‌های اجتماعی دارند. در این راستا، نویسنده به مواردی همچون نماز جماعت، نماز جمعه، زکات، جهاد و دیگر احکام اجتماعی اشاره می‌کند. در ادامه به حقوق جزایی اسلام پرداخته و مصادیقی از آن را به عنوان نمونه ذکر می‌کند (ص۱۶۵-۲۰۶).