واکاوی فقهی غربالگری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۴۸: / خط ۴۸: @@
 * '''چکیده'''
-'''واکاوی فقهی غربالگری''' کتابی است در حوزه فقه پزشکی، اثر محمدعلی قاسمی، که هدف آن بررسی حکم فقهی صورت‌های مختلف غربالگری جنین است. این کتاب با بررسی مفهوم‌شناسی غربالگری، مراحل آن،  و حکم تکلیفی سقط جنین و فروعات مرتبط، به تحلیل موارد وجوب و حرمت غربالگری و سقط جنین با استناد به ادله قرآنی و روایی می‌پردازد. در این کتاب همچنین، شرایط خاص مجازبودن سقط جنین و چالش‌های غربالگری در نظام سلامت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده سقط‌جنین بعد از ولوج روح را به هیچ وجه جایز نمی‌داند و تنها فرضی که همه قبول دارند آن است که با بقای جنین جان مادر و فرزند با هم به خطر بیفتد. اما پیش از دمیده‌شدن روح‌ در جنین فقیهان شیعه در برخی شرایط سقط جنین را جایز دانسته‌اند.
+'''واکاوی فقهی غربالگری''' کتابی است در حوزه فقه پزشکی، اثر [[محمدعلی قاسمی]]، که هدف آن بررسی حکم فقهی صورت‌های مختلف [[غربالگری]] جنین است. این کتاب با بررسی مفهوم‌شناسی غربالگری، مراحل آن،  و حکم تکلیفی سقط جنین و فروعات مرتبط، به تحلیل موارد وجوب و حرمت غربالگری و [[سقط جنین]] با استناد به ادله قرآنی و روایی می‌پردازد. در این کتاب همچنین، شرایط خاص مجازبودن سقط جنین و چالش‌های غربالگری در نظام سلامت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
+نویسنده سقط‌جنین بعد از ولوج روح را به هیچ وجه جایز نمی‌داند و تنها فرضی که همه قبول دارند آن است که با بقای جنین جان مادر و فرزند با هم به خطر بیفتد. اما پیش از دمیده‌شدن روح‌ در جنین فقیهان شیعه در برخی شرایط سقط جنین را جایز دانسته‌اند.
 == معرفی و ساختار کتاب ==
-واکاوی فقهی غربالگری، کتابی در حوزه فقه پزشکی و نوشته محمدعلی قاسمی است که موضوع اصلی آن غربالگری جنین و حکم فقهی آن است. این اثر را انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در سال ۱۴۰۲ش به چاپ رسانده است. این پژوهش، یک مقدمه و پنج فصل دارد. فصل پنجم کتاب گزارش‌گر چند استفتاء از مراجع تقلید و جمع‌بندی مباحث است.
+واکاوی فقهی غربالگری، کتابی در حوزه فقه پزشکی و نوشته محمدعلی قاسمی است که موضوع اصلی آن غربالگری جنین و حکم فقهی آن است. این اثر را انتشارات [[مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)]] در سال ۱۴۰۲ش به چاپ رسانده است. این پژوهش، یک مقدمه و پنج فصل دارد. فصل پنجم کتاب گزارش‌گر چند استفتاء از مراجع تقلید و جمع‌بندی مباحث است.
 فصل اول، در دو بخش، به مفهوم‌شناسی و کلیاتی چون تاریخچه و تبارشناسی موضوع در دو سطح موضوعی و پژوهشی اختصاص دارد. فصل دوم (سه بخش)، به شرح مراحل غربالگری و اعتبارسنجی آزمایش‌ها می‌پردازد. فصل سوم (سه بخش)، حکم تکلیفی غربالگری (وجوب، حرمت، اباحه) را بررسی می‌کند. فصل چهارم (سه بخش)، به حکم فقهی سقط جنین ناقص‌الخلقۀ تشخیص داده شده با غربالگری (حکم اولیه، ثانویه و واکاوی شمول ادله لاحرج) می‌پردازد.
 === نویسنده ===
-[[محمدعلی قاسمی]] دکتری قرآن و سیاست از جامعة المصطفی العالمیة و مدیر گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار است. او دوره عمومی فقه و اصول را در [[مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام|مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)]] به اتمام رساند. قاسمی علاوه بر تدوین کتاب واکاوی فقهی غربالگری، کتاب‌ها و مقالات دیگری در حوزه فقه پزشکی تدوین کرده است. [[دانشنامه فقه پزشکی (کتاب)|دانشنامه فقه پزشکی]]، [[فقه درمان (کتاب)|فقه درمان]]، آیات فقه پزشکی و بانک استفتائات فقه پزشکی از جمله کتاب‌ها و فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی، و کاوش فقهی در مالکیت مادر بر سلول‌های بنیادی خون بندناف نیز از مقالات اوست.
+[[محمدعلی قاسمی]] دکتری قرآن و سیاست از جامعة المصطفی العالمیة و مدیر گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار است. او دوره عمومی فقه و اصول را در [[مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام|مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)]] به اتمام رساند. قاسمی علاوه بر تدوین کتاب واکاوی فقهی غربالگری، کتاب‌ها و مقالات دیگری در حوزه فقه پزشکی تدوین کرده است. [[دانشنامه فقه پزشکی (کتاب)|دانشنامه فقه پزشکی]]، [[فقه درمان (کتاب)|فقه درمان]]، آیات فقه پزشکی و بانک استفتائات فقه پزشکی از جمله کتاب‌ها و «فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی»، و «کاوش فقهی در مالکیت مادر بر سلول‌های بنیادی خون بندناف» نیز از مقالات اوست.
 == غربالگری و مفاهیم وابسته ==
@@ خط ۶۲: / خط ۶۴: @@
 === غربالگری ===
-در ادامه، مؤلف در چارچوب این پژوهش، مفهوم غربالگری را به مجموعه آزمایش‌های تشخیصی انجام شده بر روی جنین در رحم مادر، به منظور شناسایی بیماری‌های جنینی (اعم از قابل درمان و غیرقابل درمان) و در صورت لزوم، جلوگیری از تولد نوزادان معلول با استفاده از سقط جنین، تعیین می‌کند (ص۳۰-۳۲). نگارنده در ادامه با ذکر اختلافات فقها در تعیین مبدأ حمل و صدق معنای جنین، آغاز حمل(جنین) را استقرار نطفه در رحم می‌داند (ص۳۷).
+در ادامه، مؤلف در چارچوب این پژوهش، مفهوم غربالگری را به مجموعه آزمایش‌های تشخیصی انجام شده بر روی جنین در رحم مادر، به منظور شناسایی بیماری‌های جنینی (اعم از قابل درمان و غیرقابل درمان) و در صورت لزوم، جلوگیری از تولد نوزادان معلول با استفاده از سقط جنین، تعیین می‌کند (ص۳۰-۳۲). نگارنده در ادامه با ذکر اختلافات فقها در تعیین مبدأ حمل و صدق معنای جنین، آغاز حمل (جنین) را استقرار نطفه در رحم می‌داند (ص۳۷).
 در گفتار دوم فصل اول، مؤلف به تاریخچه‌ی غربالگری در کشورهای پیشرفته و ایران می‌پردازد. وی نتیجه می‌گیرد که  امروزه در همه کشورهایی که دارای نظام سلامت و بهداشت هستند، این مراقبت‌ها و آزمایش‌های دوران جنینی انجام می‌شوند (ص۴۵-۵۴).
@@ خط ۶۹: / خط ۷۱: @@
 === تعریف جنین و مبدأ حمل ===
-در این پژوهش، واژه "جنین"، به دلیل ارتباط آن با غربالگری و سقط جنین، حائز اهمیت است. به گفته مؤلف، اختلاف نظر در تعیین مبدأ حمل به اختلاف در تعریف آن برمی‌گردد. برخی فقها شکل‌گیری صورت انسانی (حتی اولیه یا پنهانی) را شرط آغاز حمل می‌دانند، در حالی که برخی دیگر پتانسیل تبدیل‌شدن به انسان را در تحققِ معنای آن کافی می‌دانند.
+در این پژوهش، واژه جنین، به دلیل ارتباط آن با غربالگری و سقط جنین، حائز اهمیت است. به گفته مؤلف، اختلاف نظر در تعیین مبدأ حمل به اختلاف در تعریف آن برمی‌گردد. برخی فقها شکل‌گیری صورت انسانی (حتی اولیه یا پنهانی) را شرط آغاز حمل می‌دانند، در حالی که برخی دیگر پتانسیل تبدیل‌شدن به انسان را در تحققِ معنای آن کافی می‌دانند.
 اجماع فقهای امامیه در مورد نطفه‌ای که در رحم مستقر نمی‌شود، بر عدم اطلاق جنین یا حمل بر آن است. با این حال، مؤلف به اختلاف نظر در مورد حداقل شرایط برای تحقق حمل اشاره می‌کند: برخی (ابن سعید حلی، شیخ طوسی، علامه حلی، شیخ جعفر کاشف‌الغطاء) نطفه مستقر در رحم را حداقل حمل می‌دانند، در حالی که برخی دیگر (فاضل هندی،صاحب جواهر و..) این نظر را ندارند (ص۳۵).
@@ خط ۹۵: / خط ۹۷: @@
 مؤلف در ادامه‌ی گفتار اول از فصل سوم به بررسی الزام به انجام آزمایش‌های پیشگیرانه غربالگری پرداخته و دو وضعیت را مورد بررسی قرار می‌دهد. در وضعیت اول، اگر تولد نوزادان ناقص‌الخلقه صرفاً یک مسأله‌ی شخصی تلقی شود و زیان قابل توجهی به جامعه و حکومت وارد نکند، الزام به انجام آزمایش‌ها به دلیل عدم جواز تصرف در جان انسان بدون اذن، ممنوع است. اما دروضعیت دوم، اگر تعداد نوزادان ناقص‌الخلقه به حدی افزایش یابد که سلامت جامعه و نیروی انسانی آن را به خطر انداخته و هزینه‌های هنگفتی را بر حکومت تحمیل کند، حکومت می‌تواند بر اساس قاعده دفع ضرر محتمل، مادران باردار یا افراد در معرض خطر را به انجام آزمایش‌های غربالگری و پیشگیری ملزم کند. این الزام به منظور تأمین سلامت افراد حاضر و نسل‌های آینده و جلوگیری از تولد فرزندان ناقص‌الخلقه صورت می‌گیرد. بنابراین، مؤلف وجوب یا عدم وجوب الزام به انجام آزمایش‌های غربالگری را مشروط به میزان تأثیر آن بر سلامت جامعه و هزینه‌های تحمیل شده به حکومت می‌داند (ص۱۴۶-۱۴۸).
-در پایان این گفتار، مؤلف برای تأکید بر اهمیت و قوت محتمل(تولد فرزندان ناقص‌الخلقه) به بررسی برخی از مهم‌ترین عوارض ناشی از آن، از جمله احساس گناه و تقصیر در والدین، اضطراب و نگرانی والدین، احساس ناکامی و نارضایتی، فرافکنی والدین و هزینه‌های مالی فراوان پرداخته است (ص۱۴۸-۱۵۴).
+در پایان این گفتار، مؤلف برای تأکید بر اهمیت و قوت محتمل (تولد فرزندان ناقص‌الخلقه) به بررسی برخی از مهم‌ترین عوارض ناشی از آن، از جمله احساس گناه و تقصیر در والدین، اضطراب و نگرانی والدین، احساس ناکامی و نارضایتی، فرافکنی والدین و هزینه‌های مالی فراوان پرداخته است (ص۱۴۸-۱۵۴).
 === حرمت غربالگری جنین بدون ضرورت ===