فقه معاصر:پیش‌نویس مقصدهای شریعت (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح ارقام، اصلاح فاصلهٔ مجازی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ابراهیم صالحی | {{نویسنده | ||
*'''چکیده''' | |نویسنده = ابراهیم صالحی حاجی‌آبادی | ||
|نویسنده۲ = | |||
|نویسنده۳ = | |||
|گردآوری = | |||
|ویراستار۱ = | |||
|ویراستار۲ = | |||
|ویراستار۳ = | |||
}} | |||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| عنوان = مقصدهای شریعت (کتاب) | |||
| تصویر = مقصدهای شریعت (کتاب).jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح_تصویر = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| عنوان اصلی = مقاصد الشریعة | |||
| نویسنده = طه جابر العلوانی | |||
| تاریخ نگارش = | |||
| موضوع = فلسفه فقه | |||
| سبک = تحلیلی | |||
| زبان اصلی = عربی | |||
| ویراستار = | |||
| به تصحیح = | |||
| به کوشش = | |||
| گرداوری = | |||
| تصویرگر = | |||
| طراح جلد = | |||
| تعداد جلد = ۱ | |||
| تعداد صفحات = ؟؟؟ | |||
| قطع = | |||
| مجموعه = | |||
| ترجمه به دیگر زبان‌ها = | |||
| ناشر = پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی | |||
| محل نشر = | |||
| تاریخ نشر = ۱۳۸۸ش | |||
| نوبت چاپ = اول | |||
| شمارگان = | |||
| شابک = | |||
| نوع رسانه = | |||
| وبسایت ناشر = | |||
| نام کتاب = <!-- نام کتاب به زبان فارسی --> | |||
| مترجم = سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا) | |||
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | |||
| نسخه الکترونیکی = | |||
| جلدهای دیگر = | |||
}} | |||
* '''چکیده''' | |||
کتاب «مقصدهای شریعت» به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا فقه می‌تواند با حفظ مبانی سنتی خود، پاسخگوی نیازها و دغدغه‌های انسان معاصر باشد. | کتاب «مقصدهای شریعت» به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا فقه می‌تواند با حفظ مبانی سنتی خود، پاسخگوی نیازها و دغدغه‌های انسان معاصر باشد. | ||
| خط ۷: | خط ۵۳: | ||
نکته‌ی قابل تامل آنکه در جلد، شناسنامه و مقدمه محقق، نام نویسنده اصلی کتاب ضبط نشده و تنها در پایان مقدمه مترجم نام طه جابر العلوانی به عنوان نویسنده ثبت شده است(ص۶۸). | نکته‌ی قابل تامل آنکه در جلد، شناسنامه و مقدمه محقق، نام نویسنده اصلی کتاب ضبط نشده و تنها در پایان مقدمه مترجم نام طه جابر العلوانی به عنوان نویسنده ثبت شده است(ص۶۸). | ||
مقصدهای شریعت، ترجمه کتاب مقاصد الشریعه نوشته دکتر طه جابر | == معرفی اجمالی == | ||
مقصدهای شریعت، ترجمه کتاب مقاصد الشریعه نوشته دکتر طه جابر العلوانی است. | |||
این کتاب اولین پژوهش در زمینه فقه مقاصدی نیست، اما از بهترین کتب در این زمینه است که توسط سید ابوالقاسم حسینی(ژرفا) به زبان فارسی ترجمه شده و به همت پژوهشکده نظام های اسلامی: فقه و حقوق، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سال ۱۳۸۸ و در ۲۶۱ صفحه منتشر شده است. این پژوهش با مقدمه طولانی و پنجاه صفحه‌ای ابوالقاسم علیدوست و زیر نظر ارزیابان محمود علیدانی، ناصر قربان نیا و محمود حکمت نیا به سرانجام رسیده است. | این کتاب اولین پژوهش در زمینه فقه مقاصدی نیست، اما از بهترین کتب در این زمینه است که توسط سید ابوالقاسم حسینی(ژرفا) به زبان فارسی ترجمه شده و به همت پژوهشکده نظام های اسلامی: فقه و حقوق، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سال ۱۳۸۸ و در ۲۶۱ صفحه منتشر شده است. این پژوهش با مقدمه طولانی و پنجاه صفحه‌ای ابوالقاسم علیدوست و زیر نظر ارزیابان محمود علیدانی، ناصر قربان نیا و محمود حکمت نیا به سرانجام رسیده است. | ||
=== ساختار === | |||
نویسنده کتاب را در پنج فصل تدوین کرده است: | نویسنده کتاب را در پنج فصل تدوین کرده است: | ||
| خط ۲۳: | خط ۷۰: | ||
• فصل چهارم: العلوانی به پیامدهای منفی بی‌توجهی به مقاصد و اولویت‌های شریعت می‌پردازد که موجب سردرگمی، تعارض فتاوی و کاهش عقلانیت دینی می‌شود (ص۱۸۳- ۱۹۱). | • فصل چهارم: العلوانی به پیامدهای منفی بی‌توجهی به مقاصد و اولویت‌های شریعت می‌پردازد که موجب سردرگمی، تعارض فتاوی و کاهش عقلانیت دینی می‌شود (ص۱۸۳- ۱۹۱). | ||
• فصل پنجم: به معرفی سه مقصد کلان شریعت یعنی یکتاپرستی، پاک‌سازی و آبادانی می‌پردازد که نویسنده آنها را محور اصلی تمام مقاصد قرآنی و احکام شرعی می‌داند (ص۱۹۳- ۲۴۱) | • فصل پنجم: به معرفی سه مقصد کلان شریعت یعنی یکتاپرستی، پاک‌سازی و آبادانی می‌پردازد که نویسنده آنها را محور اصلی تمام مقاصد قرآنی و احکام شرعی می‌داند (ص۱۹۳- ۲۴۱) | ||
=== نویسنده === | |||
دکتر طه جابر العلوانی متفکر برجسته اهل سنت عراقی و استاد است که در حوزه فلسفه فقه و مقاصد شریعت آثار متعددی دارد. العلوانی رئیس شورای فقه آمریکا (North American Fiqh Council) و بنیانگذار آن که یکی از نهادهای مهم فقهی در آمریکای شمالی، رئیس دانشگاه علوم اسلامی و اجتماعی (SISS) در هرندن، ویرجینیا، ایالات متحده آمریکا، مؤسس و رئیس «المعهد العالمی للفکر الاسلامی» (مرکز جهانی اندیشه اسلامی) در آمریکا و استاد و پژوهشگر برجسته در دانشگاه ها بود. | |||
== اهمیت و جایگاه == | |||
کتاب «مقصدهای شریعت» نوشته دکتر طه جابر العلوانی، یکی از آثار برجسته و تأثیرگذار در حوزه فلسفه فقه و نظریه مقاصد شریعت است که جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در مطالعات معاصر فقهی و اصولی دارد. این کتاب با رویکردی نوین و تحلیلی، تلاش می‌کند تا فهم سنتی و ایستا از فقه و شریعت را به سمت رویکردی مقاصدی، پویا و منطبق با مقتضیات زمان و مکان هدایت کند، از جمله اموری که بر اهمیت و جایگاه کتاب می افزاید عبارتند از: | کتاب «مقصدهای شریعت» نوشته دکتر طه جابر العلوانی، یکی از آثار برجسته و تأثیرگذار در حوزه فلسفه فقه و نظریه مقاصد شریعت است که جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در مطالعات معاصر فقهی و اصولی دارد. این کتاب با رویکردی نوین و تحلیلی، تلاش می‌کند تا فهم سنتی و ایستا از فقه و شریعت را به سمت رویکردی مقاصدی، پویا و منطبق با مقتضیات زمان و مکان هدایت کند، از جمله اموری که بر اهمیت و جایگاه کتاب می افزاید عبارتند از: | ||
| خط ۳۹: | خط ۸۸: | ||
۵. مبانی عقلی و نقلی مستحکم: نویسنده با استناد به ادله عقلی و نقلی، اثبات می‌کند که شریعت مبتنی بر مقاصد است و این مقاصد نه فقط تحلیل‌های نظری، بلکه اصولی عملی و راهنمای اجتهاد و قانون‌گذاری را شکل می‌دهند. | ۵. مبانی عقلی و نقلی مستحکم: نویسنده با استناد به ادله عقلی و نقلی، اثبات می‌کند که شریعت مبتنی بر مقاصد است و این مقاصد نه فقط تحلیل‌های نظری، بلکه اصولی عملی و راهنمای اجتهاد و قانون‌گذاری را شکل می‌دهند. | ||
۶. حل تعارضات فقهی و اولویت‌بندی احکام: با معرفی مفهوم فقه اولویت‌ها، کتاب امکان حل تعارضات میان ادله و احکام را فراهم می‌آورد و معیار جدیدی برای ارزیابی فتاوی ارائه می‌دهد که بر اساس مصالح و مقاصد شریعت استوار است(ص۱۲۵-۱۴۶). | ۶. حل تعارضات فقهی و اولویت‌بندی احکام: با معرفی مفهوم فقه اولویت‌ها، کتاب امکان حل تعارضات میان ادله و احکام را فراهم می‌آورد و معیار جدیدی برای ارزیابی فتاوی ارائه می‌دهد که بر اساس مصالح و مقاصد شریعت استوار است (ص۱۲۵-۱۴۶). | ||
العلوانی روش‌شناسی خاصی برای فهم مقاصد شریعت ارائه می‌دهد که مبتنی بر مرجعیت قرآن است. او معتقد است باید ابعاد غیبی و ماورایی دین را به واقعیت مادی و محسوس پیوند زد تا تأثیرات غیب در عالم محسوس قابل درک شود. این رویکرد میان دو قرائت غیبی و تجربی وفاق ایجاد می‌کند و روش فعلی فقه را از بحران نجات می‌دهد. همچنین العلوانی بر ضرورت بازنگری و تجدیدنظر در میراث فقهی و فرهنگی اسلامی تأکید دارد و موانع فکری و فرهنگی این بازنگری را بررسی می‌کند. به نظر او، میراث فقهی باید پالایش و تصحیح شود تا با قرآن منطبق و قابلیت جهانی شدن و مشارکت در فرهنگ مشترک جهانی را پیدا کند. او علم مقاصد شریعت را نه فقط ابزاری فقهی، بلکه نظام معرفتی کلی می‌داند که می‌تواند در بازسازی فقه اکبر (کلام) و اصول فقه نقش فعال و کنشگر داشته باشد. | |||
در مجموع، کتاب «مقاصد الشریعة» دکتر طه جابر العلوانی رویکردی نوآورانه و انتقادی به علم مقاصد شریعت دارد که تلاش می‌کند این علم را به عنوان نظامی معرفتی و تمدنی در خدمت بازسازی فقه و فرهنگ اسلامی معاصر قرار دهد و از محدودیت‌ها و موانع فکری گذشته عبور کند. | |||
== مقدمه علیدوست == | |||
ابوالقاسم علیدوست، در مقدمه به اهمیت بحث مقاصد شریعت اشاره می‌کند و ضرورت توجه به این موضوع را در مواجهه با چالش‌های فقهی و اجتماعی معاصر بیان می‌دارد. وی توضیح می‌دهد که مقاصد شریعت، اهداف و غایات شارع در وضع احکام است که فهم آن برای اجتهاد پویا و پاسخگو به مسائل نوین حیاتی است. همچنین نسبت میان شریعت، فقه و مقاصد شریعت به تفصیل بررسی می‌شود و اهمیت بازخوانی این مباحث در شرایط کنونی برجسته می‌گردد (ص۱-۱۵). | ابوالقاسم علیدوست، در مقدمه به اهمیت بحث مقاصد شریعت اشاره می‌کند و ضرورت توجه به این موضوع را در مواجهه با چالش‌های فقهی و اجتماعی معاصر بیان می‌دارد. وی توضیح می‌دهد که مقاصد شریعت، اهداف و غایات شارع در وضع احکام است که فهم آن برای اجتهاد پویا و پاسخگو به مسائل نوین حیاتی است. همچنین نسبت میان شریعت، فقه و مقاصد شریعت به تفصیل بررسی می‌شود و اهمیت بازخوانی این مباحث در شرایط کنونی برجسته می‌گردد (ص۱-۱۵). | ||
علیدوست در مقدمه کتاب «مقصدهای شریعت العلوانی» به چند محور اصلی پرداخته است: | علیدوست در مقدمه کتاب «مقصدهای شریعت العلوانی» به چند محور اصلی پرداخته است: | ||
* نسبت شریعت و مقاصد: علیدوست به تبیین رابطه میان شریعت و اهداف کلان آن می‌پردازد و توضیح می‌دهد که شریعت دارای اهداف کلان و کلی است که به عنوان «مقاصد شریعت» شناخته می‌شوند و این اهداف کلان، چارچوب و جهت‌دهنده به احکام خاص و جزئی فقهی هستند. از منظر علیدوست چون خداوند حکیم است، در تشریع مقررات، مقصد یا مقاصدی را دنبال می کند (ص۱۳ و ۱۴). | |||
* توضیح مقاصد شریعت: او به تشریح مفهوم مقاصد شریعت می‌پردازد و تفاوت آن را با علل و حکمت‌های خاص احکام بیان می‌کند؛ مقاصد شریعت اهداف کلی و عقل‌محور هستند که بر همه احکام ناظرند و به عنوان پارادایم یا لباس کلی برای فهم احکام عمل می‌کنند. از نظر علیدوست در تفسیر مقاصد شریعت بایه به سه منبع و اصل معتبر یعنی درک عقل، تفسیر آیات و تفسیر احادیث وارده توجه کرد. علیدوست با تمسک به شماری از آیات، روایات و دیدگاه برخی فقها، درصدد توضیح مقاصد شریعت برآمده است (ص۱۴- ۱۹). | |||
* مقاصد شریعت و فقه: علیدوست به نقش مقاصد در فهم و استنباط فقهی اشاره می‌کند و اهمیت توجه به این مقاصد را در مواجهه با مسائل و نیازهای معاصر برجسته می‌سازد. و با تمسک به برخی آیات(بقره/ ۴۲ و ۴۳ و نیز نساء/۱۷۶) و همچنین تمسک به مستندات مقبول میان شیعه و اهل سنت، برای روشن شدن بهتر بحث با توجه به رابطه فقه و شریعت از یک سو ورابطه شریعت و مقاصد از سوی دیگر، پرسش هایی را مطرح می کند (ص۱۹-۲۲). | |||
علیدوست اهمیت توجه به مقاصد شریعت را به عنوان راهی برای پاسخگویی به چالش‌های روز و حفظ اصالت مبانی دینی در عین مواجهه با مسائل جدید بیان می‌کند (ص۲۳). | |||
علیدوست در مقدمه مفصل خود پنج اندیشه و روش فقهی در ارتباط با قاعده انگاشتن مقاصد یا سند انگاری ادله مبین مقاصد را اینگونه برشمرده است: | علیدوست در مقدمه مفصل خود پنج اندیشه و روش فقهی در ارتباط با قاعده انگاشتن مقاصد یا سند انگاری ادله مبین مقاصد را اینگونه برشمرده است: | ||
# نص بسند: دیدگاهی است که به طور مطلق و قاطع تنها به نصوص شرعی (متون دینی) به عنوان سند و دلیل قطعی احکام و فهم شریعت اتکا می‌کند و از پذیرش یا به‌کارگیری مقاصد شریعت به عنوان منبع یا راهنمای استنباط احکام خودداری می‌کند. علیدوست برای توضیح نص بسند، به روایات و دیدگاه برخی از فقها استناد کرده است (ص۲۴-۲۸). | |||
# نص محور با گرایش به مقاصد: از نظر علیدوست این مورد، رویکردی است که در آن فقیه در استنباط احکام، به نصوص شرعی (قرآن و سنت) به عنوان منبع اصلی و سند قطعی استناد می‌کند، اما در فهم و تفسیر این نصوص به مقاصد کلی و اهداف شریعت نیز توجه دارد. این دیدگاه میان دو رویکرد مطلقاً نص‌محور (که فقط به نصوص بدون توجه به مقاصد تکیه می‌کند) و رویکرد صرفاً مقصدمحور (که نصوص را در حاشیه قرار می‌دهد) قرار می‌گیرد. علیدوست با تمسک به شماری از فتاوای و دیدگاه های فقهای شیعه و اهل سنت به توضیح این مورد پرداخته است (ص۲۸-۳۲). | |||
# نص پذیر و مقاصد محور: صاحبان این اندیشه، با وجود پذیرش ادله و نصوص شرعی به عنوان اسناد اجتهاد، به مقاصد کلی شرع توجه بیشتری کرده و بر این باورند نصوص شرعی در استناد، متاخر از مقاصد است نه مفسر آن. سپس علیدوست برای اثبات مدعای خود به شماری از فتاوای فقهای فریقین استناد کرده است (ص۳۲-۳۴). | |||
# مقاصد بسند: علیدوست در توضیح بیان می کند در استنباط فقهی، مقاصد کلان و اهداف شریعت به عنوان سند و مبنای اصلی عمل می‌کنند و فقیه باید احکام شرعی را بر اساس این مقاصد بسند قرار دهد. یعنی مقاصد شریعت نه صرفاً به عنوان تفسیر یا ملاک فهم نصوص، بلکه به عنوان منبع و مبنای اصلی استنباط احکام شناخته می‌شوند. سپس علیدوست برای اثبات مدعای خود به بیان نمادها و نمونه هایی از جمله اقامه نماز جمعه در آمریکا که روز جمعه تعطیل نیست روی آورده است. در نگاه علیدوست قائلین به این رویه، ناآشنایان به اصول اجتهاد هستند (ص۳۴-۴۱). | |||
# نص بسند با توجه به مقاصد: این رویه به رویکردی در استنباط فقهی اشاره دارد که در آن فقیه محوریت و سندیت اصلی را به نصوص شرعی (قرآن و سنت) می‌دهد، اما این نصوص را با نظارت و توجه به مقاصد کلان شریعت تحلیل و تفسیر می‌کند (ص۴۳-۴۶). در پایان علیدوست اندیشه صحیح را اکتفا کردن به نصوص مبین حکم در اجتهاد و تمام پنج مورد فوق می داند که نصوص باید مستند فقیه قرار گیرند، هرچند توجه فقیه به مقاصد و تفسیر نصوص مبین حکم، در سایه مقاصد و فهم مجموعه دین و ادله مفید است (ص۴۶ و ۴۷). | |||
== مقایسه کتاب العلوانی با سایر نظریات مقاصد الشریعه == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ مقایسه کتاب العلوانی با سایر نظریات مقاصد الشریعه | |+ مقایسه کتاب العلوانی با سایر نظریات مقاصد الشریعه | ||
| خط ۸۸: | خط ۱۳۲: | ||
| روش‌شناسی || تلفیق غیب و واقعیت، وفاق بین قرائت‌های غیبی و تجربی || غالباً جدایی میان ابعاد غیبی و تجربی در فهم شریعت | | روش‌شناسی || تلفیق غیب و واقعیت، وفاق بین قرائت‌های غیبی و تجربی || غالباً جدایی میان ابعاد غیبی و تجربی در فهم شریعت | ||
|} | |} | ||
== فقه و میراث؛ برخی به سود وی و برخی در برابر وی == | |||
طه جابر در فصل اول به بررسی وضعیت میراث فقهی اسلام و موانع فکری و فرهنگی بازنگری در آن می‌پردازد و تأکید می‌کند برای تحول روشمند و مطلوب در فقه اسلامی، باید در میراث گذشته بازنگری کلی و همه‌جانبه صورت پذیرد(ص۸۶). او میان «وحی» و «میراث» تفاوت قائل می‌شود و روشن می‌سازد که منظور از بازاندیشی، فهم و تفسیر انسان‌های گذشته از دین و وحی است، نه خود وحی که امری ثابت و تغییرناپذیر است(ص۸۷ و ۸۸). | طه جابر در فصل اول به بررسی وضعیت میراث فقهی اسلام و موانع فکری و فرهنگی بازنگری در آن می‌پردازد و تأکید می‌کند برای تحول روشمند و مطلوب در فقه اسلامی، باید در میراث گذشته بازنگری کلی و همه‌جانبه صورت پذیرد(ص۸۶). او میان «وحی» و «میراث» تفاوت قائل می‌شود و روشن می‌سازد که منظور از بازاندیشی، فهم و تفسیر انسان‌های گذشته از دین و وحی است، نه خود وحی که امری ثابت و تغییرناپذیر است(ص۸۷ و ۸۸). | ||
| خط ۹۸: | خط ۱۴۰: | ||
از دیگر نکات مهم این فصل، تأکید بر این است که بازنگری در میراث فقهی باید با رعایت اصول و مبانی قرآنی و توجه به مقاصد عالی شریعت صورت گیرد تا فقه بتواند پاسخگوی نیازهای زمانه و مسائل جدید باشد. نویسنده معتقد است که بدون این بازنگری، فقه در برابر تحولات اجتماعی و فکری معاصر ناتوان خواهد ماند و این امر به عقلانیت دینی مسلمانان آسیب می‌رساند. در ادامه به موضوعاتی چون تاثیر اسرائیلیات بر تفکر فقهی(ص۹۸)، فقه و تدبیرها و حیله های شرعی(ص۱۰۴) و رهنمودهای آیات به روش قرآن پرداخته است(ص۱۱۲). | از دیگر نکات مهم این فصل، تأکید بر این است که بازنگری در میراث فقهی باید با رعایت اصول و مبانی قرآنی و توجه به مقاصد عالی شریعت صورت گیرد تا فقه بتواند پاسخگوی نیازهای زمانه و مسائل جدید باشد. نویسنده معتقد است که بدون این بازنگری، فقه در برابر تحولات اجتماعی و فکری معاصر ناتوان خواهد ماند و این امر به عقلانیت دینی مسلمانان آسیب می‌رساند. در ادامه به موضوعاتی چون تاثیر اسرائیلیات بر تفکر فقهی(ص۹۸)، فقه و تدبیرها و حیله های شرعی(ص۱۰۴) و رهنمودهای آیات به روش قرآن پرداخته است(ص۱۱۲). | ||
فقه اولویت‌ها یا دانش اولویت‌ها؟ | == فقه اولویت‌ها یا دانش اولویت‌ها؟ == | ||
العلوانی در این فصل به بررسی مفهوم «فقه اولویت‌ها» می‌پردازد. سؤال اصلی این است: آیا فقه اولویت‌ها علمی مستقل است یا بخشی از دانش فقه؟ نویسنده معتقد است در فرآیند استنباط احکام باید اولویت‌ها و مصالح شریعت به صورت نظام‌مند مدنظر قرار گیرند و اجتهاد باید بر اساس این اولویت‌ها انجام شود. نویسنده به نقد فقهی می‌پردازد که صرفاً به ظواهر نصوص توجه می‌کند و به اهمیت توجه به مصالح و مفاسد در اجتهاد تأکید دارد و موضوعاتی چون ماهیت موضوع، فقه اولویت ها، دانش اولویت ها، آثار بی اعتنایی به دانش اولویت ها و اقتصاد در فقه را بررسی کرده است (ص۱۲۵- ۱۴۶). | العلوانی در این فصل به بررسی مفهوم «فقه اولویت‌ها» می‌پردازد. سؤال اصلی این است: آیا فقه اولویت‌ها علمی مستقل است یا بخشی از دانش فقه؟ نویسنده معتقد است در فرآیند استنباط احکام باید اولویت‌ها و مصالح شریعت به صورت نظام‌مند مدنظر قرار گیرند و اجتهاد باید بر اساس این اولویت‌ها انجام شود. نویسنده به نقد فقهی می‌پردازد که صرفاً به ظواهر نصوص توجه می‌کند و به اهمیت توجه به مصالح و مفاسد در اجتهاد تأکید دارد و موضوعاتی چون ماهیت موضوع، فقه اولویت ها، دانش اولویت ها، آثار بی اعتنایی به دانش اولویت ها و اقتصاد در فقه را بررسی کرده است (ص۱۲۵- ۱۴۶). | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۴۸: | ||
در نگاه نویسنده بیشترین چیزی که در نقش دانش و مبانی شریعت در زمان ما رواج دارد، کتاب های دوره ششم ادوار فقه است. این مرحله با سقوط بغداد در سال ۶۵۶ آغاز و تا کنون ادامه دارد که مرحله تقلیدی محض می باشد(ص۱۵۰). | در نگاه نویسنده بیشترین چیزی که در نقش دانش و مبانی شریعت در زمان ما رواج دارد، کتاب های دوره ششم ادوار فقه است. این مرحله با سقوط بغداد در سال ۶۵۶ آغاز و تا کنون ادامه دارد که مرحله تقلیدی محض می باشد(ص۱۵۰). | ||
درآمدی بر فقه اقلیت‌ها؛ نظریاتی بنیادین | == درآمدی بر فقه اقلیت‌ها؛ نظریاتی بنیادین == | ||
العلوانی در فصل سوم موضوع «درآمدی بر فقه اقلیت‌ها؛ نظریاتی بنیادین» را مطرح و در مورد چگونگی استنباط احکام برای مسلمانانی که در جوامع غیرمسلمان زندگی می‌کنند می پردازد. وی چالش‌های فقهی، اجتماعی و سیاسی مرتبط با فقه اقلیت‌ها را بررسی می‌کند و ضرورت توسعه این حوزه فقهی را برای حفظ حقوق و مصالح اقلیت‌های مسلمان مطرح می‌سازد. این فصل شامل نظریات بنیادین و راهکارهای نوین برای پاسخ به مسائل اقلیت‌ها است که فقه باید انعطاف‌پذیر و متناسب با شرایط خاص اقلیت‌ها باشد و موضوعاتی چون فقه اقلیت ها، ضرورت اجتهاد، اصول فقه اقلیت ها و دادخواهی و عمل گرایی فعال و مثبت را مطرح کرده است (ص۱۵۵- ۱۷۸). | العلوانی در فصل سوم موضوع «درآمدی بر فقه اقلیت‌ها؛ نظریاتی بنیادین» را مطرح و در مورد چگونگی استنباط احکام برای مسلمانانی که در جوامع غیرمسلمان زندگی می‌کنند می پردازد. وی چالش‌های فقهی، اجتماعی و سیاسی مرتبط با فقه اقلیت‌ها را بررسی می‌کند و ضرورت توسعه این حوزه فقهی را برای حفظ حقوق و مصالح اقلیت‌های مسلمان مطرح می‌سازد. این فصل شامل نظریات بنیادین و راهکارهای نوین برای پاسخ به مسائل اقلیت‌ها است که فقه باید انعطاف‌پذیر و متناسب با شرایط خاص اقلیت‌ها باشد و موضوعاتی چون فقه اقلیت ها، ضرورت اجتهاد، اصول فقه اقلیت ها و دادخواهی و عمل گرایی فعال و مثبت را مطرح کرده است (ص۱۵۵- ۱۷۸). | ||
برنامه ریزی برای مسلمانان هر کشور، پرهیز فرزندان مسلمانان اقلیت از گرفتار شدن در بند اصطلاحات فقهی و تاریخی که ریشه در وحی ندارد مانند دار الاسلام و دار الکفر، بیان کردن حقایق زیبای اسلام توسط اقلیت های مسلمان از جمله نتایجی است که در این فصل بیان شده است(ص۱۷۸- ۱۸۱). | برنامه ریزی برای مسلمانان هر کشور، پرهیز فرزندان مسلمانان اقلیت از گرفتار شدن در بند اصطلاحات فقهی و تاریخی که ریشه در وحی ندارد مانند دار الاسلام و دار الکفر، بیان کردن حقایق زیبای اسلام توسط اقلیت های مسلمان از جمله نتایجی است که در این فصل بیان شده است(ص۱۷۸- ۱۸۱). | ||
بی‌توجهی به مقاصد و اولویت‌ها و تأثیر منفی بر عقل مسلمان | == بی‌توجهی به مقاصد و اولویت‌ها و تأثیر منفی بر عقل مسلمان == | ||
العلوانی در فصل چهارم، به پیامدهای منفی بی‌توجهی به مقاصد شریعت و اولویت‌ها در فقه می‌پردازد و توضیح می‌دهد که عدم توجه به این مقاصد، موجب سردرگمی، تعارض در فتاوی، کاهش کارآمدی فقه و تضعیف عقلانیت دینی می‌شود. همچنین تأثیر این بی‌توجهی بر فهم و درک مسلمانان از دین و شریعت مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل، موضوعاتی چون تبیین علت‌های احکام و اهداف اسلام، مقاصد شریعت، ترتیب اولویت‌های شرعی و آثار منفی غفلت از مقاصد و اولویت‌ها توسط نویسنده تشریح شده است (ص۱۸۳-۱۹۱). | العلوانی در فصل چهارم، به پیامدهای منفی بی‌توجهی به مقاصد شریعت و اولویت‌ها در فقه می‌پردازد و توضیح می‌دهد که عدم توجه به این مقاصد، موجب سردرگمی، تعارض در فتاوی، کاهش کارآمدی فقه و تضعیف عقلانیت دینی می‌شود. همچنین تأثیر این بی‌توجهی بر فهم و درک مسلمانان از دین و شریعت مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل، موضوعاتی چون تبیین علت‌های احکام و اهداف اسلام، مقاصد شریعت، ترتیب اولویت‌های شرعی و آثار منفی غفلت از مقاصد و اولویت‌ها توسط نویسنده تشریح شده است (ص۱۸۳-۱۹۱). | ||
مقاصد شرعی برتر و حاکم: یکتاپرستی، پاک‌سازی و آبادانی | == مقاصد شرعی برتر و حاکم: یکتاپرستی، پاک‌سازی و آبادانی == | ||
نویسنده در فصل پنجم به معرفی سه مقصد کلان و برتر شریعت پرداخته و آنها را محور تمام مقاصد عالی قرآنی می‌داند. وی معتقد است این سه مقصد کلان از طریق استقراء در متون قرآنی و روایی استخراج شده‌اند و باید محور تمام احکام و اجتهادات شرعی قرار گیرند (ص۱۹۳-۲۴۱). | نویسنده در فصل پنجم به معرفی سه مقصد کلان و برتر شریعت پرداخته و آنها را محور تمام مقاصد عالی قرآنی می‌داند. وی معتقد است این سه مقصد کلان از طریق استقراء در متون قرآنی و روایی استخراج شده‌اند و باید محور تمام احکام و اجتهادات شرعی قرار گیرند (ص۱۹۳-۲۴۱). | ||