بررسی فقهی عقد بیمه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات کتاب

| ترجمه به دیگر زبان‌ها =

|نسخه الکترونیکی=

== نگاهی گذرا به کتاب ==

=== ساختار کتاب ===

کتاب بررسی فقهی عقد بیمه برخلاف شیوه رایج، فصل مجزایی به پیشینه، روش، سوالات و فرضیات تحقیق اختصاص نداده بلکه در چهار بخش به تبیین موضوع عقد بیمه، اثبات صحت آن از نگاه فقهی و پاسخ به اشکالات وارد آمده بر آن پرداخته است. بخش نخست کتاب به کلیات اختصاص یافته و به مفهوم بیمه، سیر پیدایش و تحول آن، اقسام مختلف بیمه شامل تعاونی، اجتماعی، خصوصی و اتکایی، اصول بنیادی بیمه و همچنین ارکان و خصوصیات آن می‌پردازد.

بخش سوم کتاب، صحت عقد بیمه را از منظر انطباق آن با عقود خاص دیگر شامل عقود جُعاله هبه و اجاره، مورد بررسی قرار داده است. همچنین نویسنده با تبیین مساله ضمان و تقسیم آن به عقدی و واقعی، صحت قرارداد بیمه بعنوان نوعی ضمان قراردادی را دنبال نموده است. بخش چهارم کتاب نیز به موانع صحت عقد بیمه پرداخته و نگارنده لزوم ربا، غرر، قمار و تعلیق در عقد را بعنوان موانع صحت مورد بررسی قرار داده است.

== محتوای کتاب ==

محتوای کتاب بررسی فقهی عقد بیمه در یک مقدمه و چهار بخش جای گرفته است. نویسنده در مقدمه به جایگاه مهم نگاه فقهی و اهمیت عقد بیمه اشاره کرده و توضیح مختصری در خصوص ساختار کتاب ارائه نموده است.

نگارنده پس از نقل کلام فقها بیان می‌دارد که معنای وفای به عقد پایبندی به مقتضای آن است و همچنین لفظ العقود در این آیه شامل تمامی عهود می‌گردد. وی همچنین وی با بیان امضایی بودن احکام شارع در حیطه معاملات و تذکر این نکته که «ال» در العقود «ال» جنس است لزوم وفای به قراردادهای مرسوم در هر دوره -از جمله بیمه در عصر کنونی- را مدلول اوفوا دانسته و از این رهگذر صحت شرعی عقد بیمه را اثبات نموده است.(ص70) هرچند به نظر می‌رسد شمول و عدم شمول عام مورد بحث منوط به گستره معنایی «العقود» است و ارتباطی با دلالت «اوفوا» ندارد.

==== تجاره عن تراض ====

==== المومنون عند شروطهم ====

نویسنده دو روایت صحیحه و دو روایت موثقه شامل عبارت «المسلمون عند شروطهم»، ذکر نموده و بیان می‌دارد که اعتبار آن از شهرت عظیمه برخوردار است. وی همچنین پس از بیان آنکه واژه المومنون جمع محلی به «ال» و مفید عموم است، بیان می‌دارد که شرط به معنای الزام و التزام است؛ خواه در ضمن عقدی باشد و خواه نباشد. بنابراین هر چند مفاد مذکور در قالب گزاره خبری بیان شده اما از آنجا که در مقام بعث و انشای حکم صادر شده لزوم وفای به شرط را می‌رساند.

====تعلیق در عقد====

در قرارداد بیمه پرداخت خسارت قطعی نیست بلکه معلق بر وقوع حادثه در زمان توافق شده است. از این رو برخی عقد بیمه را معلق و باطل دانسته‌اند.(ص200) مولف در پاسخ از این اشکال بیان می‌دارد که تعلیقِ مضر به صحت عقد تعلیق تکوینی است به این معنا که تحقق ارکان عقد وابسته به تحقق امر تکوینی باشد در حالی که در عقد بیمه ارکان عقد در هنگام انعقاد قرارداد منجز و محقق است و تعلیق تنها در لوازم انشاء است که ضرری به صحت عقد نمی‌رساند.(ص201)