تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۴: | خط ۴: | ||
تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رسالهای سیاسی که توسط میرزا محمدحسین نائینی در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ق (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشته شد و در همان سال در بغداد به چاپ رسید. | تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رسالهای سیاسی که توسط میرزا محمدحسین نائینی در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ق (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشته شد و در همان سال در بغداد به چاپ رسید. | ||
=== جایگاه کتاب=== | === جایگاه کتاب=== | ||
این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت. | این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت. | ||
به دلیل حساس بودن موضوع و نظریه ابراز شده در این کتاب، از بدو نگارش آن تا امروز نظرهای متفاوتی درباره آن اظهار شده است، ولی حتی جدّیترین منتقدان، <ref>برای نمونه رجوع کنید به: تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ص۲۲۳ـ۲۲۴؛ ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، ج۱، ص۲۳۰</ref> نتوانسته‌اند عمق مباحث و دقت علمی آن را نادیده بگیرند و از ستایش و تحسین آن خودداری ورزند. | |||
[[آخوند ملامحمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] آن را «اجلّ از تمجید» دانسته <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ</ref> و [[ملا عبدالله مازندرانی]] ضمن تمجید از این اثر، تمام اصول و مبانی سیاسی آن را مأخوذ از [[دین اسلام|اسلام]] ذکر کرده است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ</ref> | |||
به نوشته [[سیدمحمود طالقانی]]، این کتاب «با حرارت و استدلال محکم» نوشته شده <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، مقدمه، ص۱۶</ref> و نظر نهایی و عالی اسلام و [[شیعه]] درباره حکومت با ارائه مدارک موثق، در آن بیان شده است و برای علما و [[مجتهدان]]، کتابی استدلالی و اجتهادی و برای عوام رسالهای [[تقلیدی|تقلید]] درباره وظایف اجتماعی است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، مقدمه، ص۱۵</ref> | |||
[[مرتضی مطهری]] <ref>بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر، ص۴۶</ref> این کتاب «ذی قیمت» را تفسیری دقیق از [[توحید]] عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام دانسته که با استدلالها و استشهادهای متقن، از [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]] توأم است. | |||
::«انصاف این است که تفسیر دقیق، از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام را هیچ کس به خوبی علامه بزرگ و [[مجتهد]] سترگ، میرزا محمدحسین نائینی - قدس‌سره - توأم با استدلالها و استشهادهای متقن، از قرآن و نهج‌البلاغه، در کتاب ذی‌قیمت تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله بیان نکرده است.»<ref>مرتضی مطهری، نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر، ص۴۲</ref> | |||
[[حمید عنایت]] آن را «از نوشته‌های معدود مربوط به دوره انقلاب مشروطه ایران، در توجیه نظام [[مشروطیت|مشروطه]] از دیدگاه مذهب شیعه» <ref>سیری در اندیشة سیاسی عرب، ۱۳۵۶ ش، ص۱۷۴، پانویس</ref> و تنها رساله منظم و منسجم شناخته شده می‌داند که «یک شخصیت مذهبی آن زمان، در دفاع از [[دموکراسی پارلمانی]]» نگاشته <ref>تفکر نوین سیاسی اسلام، ۱۳۶۲ ش، ص۱۷۹</ref> و معتقد است این کتاب بهترین شاهد بر پیوند نظریه فقهی و نگرش سیاسی علمای شیعه است.<ref>تفکر نوین سیاسی اسلام، ص۲۳۰</ref> | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|محمدحسین غروی نائینی}} | {{اصلی|محمدحسین غروی نائینی}} | ||