فقه معاصر:پیش‌نویس عباسعلی عمید زنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==اقتصاد سیاسی اسلام در میانه اقتصاد آزاد و دولتی (نظریه تعدیل)== | ==اقتصاد سیاسی اسلام در میانه اقتصاد آزاد و دولتی (نظریه تعدیل)== | ||
عمید زنجانی اقتصاد اسلامی را درون نظام سیاسی اسلام می‌بیند و معتقد است نظام امامت (مدیریت سیاسی اسلام) دربرگیرنده و حاکم بر مدیریت اقتصادی است و از این رو امام امت که مسئول اصلی نظام اسلامی است در مقررات اقتصادی نیز می‌تواند به مقتضای مصلحت عمل کند <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۱۳ و ۱۴.</ref> همچنین به نظر وی، دو نظام اقتصاد آزاد و دولتی در نظام اقتصادی اسلامی جایگاه ویژه ای دارند و پذیرش هیچ کدام به معنای نفی دیگری نیست و در حقیقت، اقتصاد اسلامی در میان اقتصاد آزاد و دولتی قرار دارد. وی نظریه لیبرالیزیم اقتصادی اسلامی (اقتصاد آزاد اسلامی) بر پایه شعار «الناس مسلطون علی اموالکم» و نیز نظریه سوسیالیزیم اسلامی را بر اساس شعار «مال الله» نقد و نظریه تعدیل را مطرح می‌کند و درباره گرایش به بازارهای آزاد و خصوصی سازی هشدار می‌دهد <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۱۹۰ تا ۲۰۰.</ref> وی در روش‌شناسی اقتصاد سیاسی اسلام، پرسش‌ها و چالش‌های پیش رو را تذکر می‌دهد؛ مانند: استفاده از استقرا و تجربه منطبق با عرف در احکام ما لا نص فیه، بهره گرفتن از قیاس در مسائل اقتصادی در فقه اهل سنت، مسئله تورم و هنجارهای و ارزش‌های اقتصاد اسلامی (مانند نفقه، اجرت عادلانه و صحت و حلیت ربا)، تأثیر مقتضیات زمان و مکان در ارزیابی متون و نصوص دینی و استنباط فقهی مفاهیمی چون فقر، غنا، عدالت، ظلم، حق و باطل، استضعاف و استکبار، میزان مقبولیت عقلانیت و مصالح و مفاسد احکام و تفاوت و گستردگی آن در مدل‌های اقتصاد اسلامی و غربی، نقش و حدود دخالت امامت در نظام اقتصاد سیاسی اسلام که به نظام سیاسی اسلام (امامت) وابسته است <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۲۰۱ تا ۲۳۱.</ref> | عمید زنجانی اقتصاد اسلامی را درون نظام سیاسی اسلام می‌بیند و معتقد است نظام امامت (مدیریت سیاسی اسلام) دربرگیرنده و حاکم بر مدیریت اقتصادی است و از این رو امام امت که مسئول اصلی نظام اسلامی است در مقررات اقتصادی نیز می‌تواند به مقتضای مصلحت عمل کند <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۱۳ و ۱۴.</ref> همچنین به نظر وی، دو نظام اقتصاد آزاد و دولتی در نظام اقتصادی اسلامی جایگاه ویژه ای دارند و پذیرش هیچ کدام به معنای نفی دیگری نیست و در حقیقت، اقتصاد اسلامی در میان اقتصاد آزاد و دولتی قرار دارد. وی نظریه لیبرالیزیم اقتصادی اسلامی (اقتصاد آزاد اسلامی) بر پایه شعار «الناس مسلطون علی اموالکم» و نیز نظریه سوسیالیزیم اسلامی را بر اساس شعار «مال الله» نقد و نظریه تعدیل را مطرح می‌کند و درباره گرایش به بازارهای آزاد و خصوصی سازی هشدار می‌دهد <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۱۹۰ تا ۲۰۰.</ref> وی در روش‌شناسی اقتصاد سیاسی اسلام، پرسش‌ها و چالش‌های پیش رو را تذکر می‌دهد؛ مانند: استفاده از استقرا و تجربه منطبق با عرف در احکام ما لا نص فیه، بهره گرفتن از قیاس در مسائل اقتصادی در فقه اهل سنت، مسئله تورم و هنجارهای و ارزش‌های اقتصاد اسلامی (مانند نفقه، اجرت عادلانه و صحت و حلیت ربا)، تأثیر مقتضیات زمان و مکان در ارزیابی متون و نصوص دینی و استنباط فقهی مفاهیمی چون فقر، غنا، عدالت، ظلم، حق و باطل، استضعاف و استکبار، میزان مقبولیت عقلانیت و مصالح و مفاسد احکام و تفاوت و گستردگی آن در مدل‌های اقتصاد اسلامی و غربی، نقش و حدود دخالت امامت در نظام اقتصاد سیاسی اسلام که به نظام سیاسی اسلام (امامت) وابسته است <ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۴، ص۲۰۱ تا ۲۳۱.</ref> | ||
==اصل همبستگی جهانی و تعاون بین المللی بشر== | |||
عمید زنجانی در مجموعه ده جلدی «فقه سیاسی» (جلدهای سوم، پنجم و ششم) و نیز در کتاب «حقوق معاهدات بین المللی و دیپلماسی در اسلام» (1379ش) به مسئله مهم حقوق بشر پرداخته است. علاوه بر این موارد در دهه هفتم عمرش نیز با پیشنهاد کمیته بین المللی صلیب سرخ در تهران، کتاب «حقوق بشر دوستانه بین المللی از منظر اسلام» را تألیف می کند(ص1: مقدمه). یکی از اصولی که وی از دیدگاه اسلام معتقد است و در این کتاب مطرح می کند اصل همبستگی جهانی ـ انسانی است. طبق این اصل، نگرش اسلام به بشر بر اساس برادری است و جدایی های خونی، نژادی و قومی، هیچ اهمیت یا اصالتی در مسیر انسانیت و اطاعت از خدا ندارد و هیچ تبعیض یا امتیازی برای کسی ایجاد نمی کند(ص71). | |||
اصل برابری یا مساوات، مانند اصل آزادی، مطلق است (ص73) و بر اساس آیات قرآن، بشر از یک زوج آفریده شده و همه انسان ها فزرند یک پدر و مادرند و امتیازی برای هیچ فرد یا خانواده ای وجود ندارد(ص74). اصل برابری همچنین از مؤلفه های اصل دعوت برای نیل به امت واحد جهانی است؛ چرا که خداوند اسلام را آخرین دین جهانیان و کل بشریت ومردم را یک واحد و یک امت در نظر گرفته است(ص83). در پرتو این اصل، تعاون بین المللی در حل مشکلات اقتصادی و سیاسی جهانی و نیز مبارزه با بیماری ها جسمی و روحی شکل خواهد گرفت(ص85). | |||
منبع: حقوق بشر دوستانه بین المللی از منظر اسلام، عباسعلی عمید زنجانی و حسین نوروزی، دانشگاه تهران، 1390ش. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||