کاربر:Bazeli/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
=== حسن و قبح عقلی === | === حسن و قبح عقلی === | ||
از مهم‌ترین مسائل کلامی است که برخی از مصادیق آن مبنای بعضی از مسائل فقهی و اصولی قرار گرفته است.(ص۳۱) نویسنده نخست پیشینه، معنا و ادله حسن و قبح عقلی را مطرح کرده و سپس به بررسی ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع و دلایل آن پرداخته است. | ضیائی‌فر حسن و قبح عقلی را از مهم‌ترین مسائل کلامی است که هم مبنای بسیاری از مسائل کلامی است و هم برخی از مصادیق آن مبنای بعضی از مسائل فقهی و اصولی قرار گرفته است.(ص۳۱) نویسنده نخست پیشینه، معنا و ادله حسن و قبح عقلی را مطرح کرده و سپس به بررسی ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع و دلایل آن پرداخته است.(ص۳۱) | ||
مسئله حسن و قبح به دو صورت در اصول و فقه اثرگذار است: | از نظر نویسنده، مسئله حسن و قبح به دو صورت در اصول و فقه اثرگذار است: | ||
الف: به صورت مستقیم: به این صورت که یکی از مقدمات قیاس قرار می‌گیرد و به واسطه آن حکم شرعی اثبات می‌شود؛ | الف: به صورت مستقیم: به این صورت که یکی از مقدمات قیاس قرار می‌گیرد و به واسطه آن حکم شرعی اثبات می‌شود؛ | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
ب: به صورت غیرمستقیم: این گزاره، کبرای گزاره‌های دیگری مانند قبح نقض غرض و قبح تکلیف بمالایطاق که مبانی گزاره‌های اصولی و فقهی هستند، قرار می‌گیرد.(ص۳۲) | ب: به صورت غیرمستقیم: این گزاره، کبرای گزاره‌های دیگری مانند قبح نقض غرض و قبح تکلیف بمالایطاق که مبانی گزاره‌های اصولی و فقهی هستند، قرار می‌گیرد.(ص۳۲) | ||
پس از اشاره به معانی حسن و قبح ذاتی و عقلی و دلایل مخالفان (اشاعره) و موافقان (عدلیه)(ر.ک:ص۳۸-۴۶)، به ملازمه حکم عقل به حسن و قبح و حکم شرعی پرداخته شده و نظر اخباریان (منکران ملازمه) و اصولیون (طرفداران ملازمه) و دلایل هر یک بیان شده است.(ص۴۷-۶۳) به گفته نویسنده، بسیاری از متکلمان و متفکران و فقیهان مسلمان، حسن و قبح عقلی و ملازمه آن با حکم شرعی را پذیرفته‌اند.(ص۵۵) | |||
نتایج و پیامدهایی که از پذیرش حسن و قبح عقلی در فقه و اصول به دست می‌آید، چنین بیان شده است: | |||
* لزوم اطاعت از خداوند: از مهم‌ترین نتایج پذیرش حسن و قبح عقلی، الزام به اطاعت از خداوند و دستورات اوست. وجوب عقلی توبه، حکم عقل به قبح اعانت بر معصیت و وجوب امر به معروف و نهی از منکر از مصادیق این بحث شمرده شده است.(ص۶۴ و ۶۵) | |||
* لزوم احتیاط | |||
* قبح عقاب بلابیان (برائت عقلی) | |||
* تصرف در ادله نقلی هنگام تعارض میان دلیل عقلی و شرعی | |||
* استکشاف حکم شرعی: حکم عقل کاشف از حکم شرعی است؛ | |||
* حرمت تفویت لازم الاستیفا | |||
* حجیت ظواهر | |||
* حرمت تشریع | |||
* حکم عقل به لزوم انتخاب حاکم در دوران غیبت.(ص۶۴-۷۲) | |||
=== حسن عدل و قبح ظلم === | |||
== تأثیر مبحث افعال و صفات الهی در اجتهاد == | == تأثیر مبحث افعال و صفات الهی در اجتهاد == | ||