فقه معاصر:پیش‌نویس بحوث فقهیة هامة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح متن تا حکم قربانی |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| ترجمه به دیگر زبان‌ها = | | ترجمه به دیگر زبان‌ها = | ||
| ناشر = مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب(ع) | | ناشر = مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب(ع) | ||
| محل نشر =قم | | محل نشر = قم | ||
| تاریخ نشر = ۱۴۲۲ق | | تاریخ نشر = ۱۴۲۲ق | ||
| نوبت چاپ = اول | | نوبت چاپ = اول | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
}} | }} | ||
* '''چکیده''' | * '''چکیده''' | ||
'''بحوثٌ فقهیةٌ | '''بحوثٌ فقهیةٌ هامّة''' اثر [[ناصر مکارم شیرازی]]، مجموعه‌ای استدلالی و اجتهادی به زبان عربی است که با هدف پاسخگویی به مسائل نوپدید و روزآمد فقهی تدوین شده است. این کتاب حاصل دروس خارج فقه و مکتوبات مکارم شیرازی است، و بر دو مبنای کلان استوار است: ۱. جامعیت و کمال شریعت که اسلام را دینی کامل و فاقد خلأ شرعی دانسته و وظیفه فقیه را صرفاً «کشف» حکم الهی می‌داند؛ ۲. ضرورت حکومت اسلامی برای اجرای احکام و استقرار نظم در جامعه. نویسنده با این رویکرد، به تعریف [[مسائل مستحدثه (منابع مطالعاتی)|مسائل مستحدثه]] پرداخته و با تأکید بر خاتمیت و جهان‌شمولی اسلام، لزوم پرداختن به این مسائل را تبیین می‌کند. او برای استنباط احکام، بر اصولی چون تکیه بر عمومات، نقش زمان و مکان و کاربرد عناوین ثانویه تأکید می‌ورزد. | ||
ساختار مباحث کتاب شامل سه دستهٔ اصلی است؛ احکام عبادات فردی، احکام اجتماعی، و مسائل نوپدید. در احکام عبادات فردی، نویسنده تکلیف قربانی حج در منیٰ را ساقط دانسته، و معتقد است بنابر احتیاط فرد می‌تواند قربانی را در وطن خود انجام دهد، و عبادت در مناطق قطبی را با رجوع به افق مناطق معتدله جایز می‌شمارد. در احکام اجتماعی، انشاء قراردادها با کتابت را مطلقاً جایز دانسته، تفاوت دیه زن و مرد را جبران خسارت اقتصادی می‌داند و ضمان عاقله را نوعی بیمه حمایتی معرفی می‌کند. در بخش مسائل نوپدید به احکام حیاتی پزشکی نظیر جواز [[سقط جنین]] در ضرورت حفظ جان مادر و [[پیوند اعضا (منابع مطالعاتی)|پیوند اعضا]] در موارد حیاتی می‌پردازد، و در [[اقتصاد اسلامی (منابع مطالعاتی)|اقتصاد]]، ارزش پول را اعتباری دانسته و ملاک ادای دیون بلندمدت را قدرت خرید می‌داند. همچنین در زمینه [[نظریه ولایت فقیه|ولایت فقیه]]، ضمن تبیین مناصب فقیه، بر عدم ولایت تشریعی و مقید بودن ولی فقیه به رعایت مصالح امت تأکید می‌ورزد. | |||
==ساختار و رویکرد== | |||
کتاب بحوثٌ فقهیةٌ هامّة اثر ناصر مکارم شیرازی، سال ۱۴۲۲ق (۱۳۸۰ش) در [[انتشارت مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب(ع)]] به زبان عربی به چاپ رسیده است. این کتاب مجموعه‌ای پراکنده از دروس خارج فقه و مکتوبات ناصر مکارم شیرازی است، و کوشیده تا برخی مسائل روزآمد که در عصر حاضر مورد ابتلا و توجه نظر فقهاست را مورد بررسی قرار دهد. | |||
کتاب دارای مقدمه، و ۱۰ مبحث اصلی است که می‌توان مباحث کتاب را ناظر به سه موضوع اصلی احکام عبادات فردی، احکام اجتماعی و مسائل نوپدید دسته‌بندی کرد. مباحث کتاب عبارتند از: | |||
مبنای دوم که بُعد اجرایی و اجتماعی این نگاه را تکمیل می‌کند، ضرورت حکومت اسلامی است؛ بدین معنا که حکومت برای اجرای احکام کشف‌شده اسلام و استقرار نظم در جامعه، امری اجتناب‌ناپذیر است ( | #حکم قربانی در عصر حاضر | ||
#احکام غنا | |||
#عبادت در مناطق قطبی | |||
#جواز انشاء با نوشتن در عقود و ایقاعات | |||
#حکم خمس در عصر غیبت | |||
#دلیل نصف‌بودن دیه زنان | |||
#حجیت علم قاضی | |||
#ضمان عاقله و فلسفه آن | |||
#ولایت فقیه و حدود آن | |||
#مسائل مستحدثه در فقه اسلامی | |||
::*مسئله تحدید نسل و کاهش موالید | |||
::*سقط جنین | |||
::*ضمان پزشک | |||
::*حکم تلقیح در شریعت اسلامی | |||
::*تلقیح و کاشت (باروری مصنوعی) | |||
::*احکام وصیت | |||
::*احکام معاملات بانکی | |||
::*احکام اسکناس | |||
نگاه نویسنده به مجموعه مباحث کتاب، بر دو مبنای کلان استوار است؛ نخست، جامعیت و کمال شریعت، که بر اساس آن، اسلام دینی کامل و بدون هیچ خلأ شرعی است و وظیفه فقیه، صرفاً «کشف» حکم الهی است (ص۲۷۰). این دیدگاه، رویکرد او را به [[مسائل مستحدثه (منابع مطالعاتی)|مسائل مستحدثه]] (موضوعاتی که سابقاً وجود نداشته‌اند یا ماهیتشان تغییر کرده است (ص۲۳۳)) شکل می‌دهد. وی با تأکید بر خاتمیت و جهان‌شمولی اسلام (ص۲۳۵)، پرداختن به این مسائل را ضروری دانسته و برای استنباط احکام بر اصولی چون تکیه بر عمومات برای «کشف» حکم (ص۲۴۶-۲۵۷)، توجه به نقش «زمان و مکان» در موضوعات (ص۲۴۸-۲۵۳) و کاربرد کلیدی «عناوین ثانویه» مانند ضرورت و حرج (ص۲۵۷-۲۵۸) تکیه می‌کند. | |||
مبنای دوم که بُعد اجرایی و اجتماعی این نگاه را تکمیل می‌کند، ضرورت حکومت اسلامی است؛ بدین معنا که حکومت برای اجرای احکام کشف‌شده اسلام و استقرار نظم در جامعه، امری اجتناب‌ناپذیر است (ص۴۴۴، ۴۴۸). این دو ستون فکری، یعنی شریعت کامل با سازوکار پاسخگویی به نیازهای نوظهور، و ضرورت وجود یک حاکمیت برای پیاده‌سازی آن، چارچوب اصلی تحلیل‌های نویسنده در سراسر کتاب است. | |||
==حکم قربانی حج در عصر حاضر== | ==حکم قربانی حج در عصر حاضر== | ||