فقه و عقل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح جعبه اطلاعات کتاب |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) افزودن لینک |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''کتاب فقه و عقل''' | '''کتاب فقه و عقل''' نوشته [[ابوالقاسم علیدوست]]، به زبان فارسی، تلاش کرده با ارائۀ ویژگی‌های عقل در شناخت احکام اسلامی، کاربرد عقل در استنباط احکام شرعی را توسعه بخشد. علیدوست بر خلاف برخی اصولیان معاصر، قاعدۀ ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع را پذیرفته است. | ||
به باور ابوالقاسم علیدوست، استاد دروس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم، عقل می‌تواند با رعایت چارچوب‌ها و ضوابط اجتهاد مرسوم حوزوی، مناط احکام شرع را تشخیص دهد و نیز با استفاده از قرآن و حدیث، مقاصد شریعت را کشف کند؛ در نتیجه این امکان وجود دارد که احکام در نظام و پیکره‌ای درک شود که اجزای آن با یکدیگر هماهنگ‌اند. کتاب در پی آن است که با ارتقای جایگاه مستقل عقل در استخراج احکام، پاسخگویی شریعت را به مسائل متنوع‌تری گسترش دهد و آن را در قالب نظامی منسجم بازخوانی کند. | به باور ابوالقاسم علیدوست، استاد دروس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم، عقل می‌تواند با رعایت چارچوب‌ها و ضوابط اجتهاد مرسوم حوزوی، مناط احکام شرع را تشخیص دهد و نیز با استفاده از قرآن و حدیث، [[مقاصد شریعت]] را کشف کند؛ در نتیجه این امکان وجود دارد که احکام در نظام و پیکره‌ای درک شود که اجزای آن با یکدیگر هماهنگ‌اند. کتاب در پی آن است که با ارتقای جایگاه مستقل عقل در استخراج احکام، پاسخگویی شریعت را به مسائل متنوع‌تری گسترش دهد و آن را در قالب نظامی منسجم بازخوانی کند. | ||
بر اساس کتاب فقه و عقل، گرچه مقاصد شریعت دارای نقش مستحکمی در استنباط احکام است، اما در این باره باید به‌صورت ضابطه‌مند از عقل استفاده کرد و با توجه به نصوصِ بیانگر مقاصد در کتاب و سنت، به چنین کاری دست زد. در همین باره علیدوست معتقد است بی‌توجهی به مقاصد شریعت در استنباط احکام موجب غیرشرعی شدن فتوا می‌شود. | بر اساس کتاب فقه و عقل، گرچه مقاصد شریعت دارای نقش مستحکمی در استنباط احکام است، اما در این باره باید به‌صورت ضابطه‌مند از عقل استفاده کرد و با توجه به نصوصِ بیانگر مقاصد در کتاب و سنت، به چنین کاری دست زد. در همین باره علیدوست معتقد است بی‌توجهی به مقاصد شریعت در استنباط احکام موجب غیرشرعی شدن فتوا می‌شود. | ||
ابوالقاسم علیدوست در کتاب فقه و عقل، بر ضرورت توجه | ابوالقاسم علیدوست در کتاب فقه و عقل، بر ضرورت توجه همزمان به هر دو کاربرد استقلالی و غیراستقلالی عقل در استنباط احکام تأکید می‌ورزد. وی همچنین با تبعیت همه احکام از مصالح و مفاسد واقعی مخالف است و تصریح می‌کند که گاه ممکن است تشریع حکم به‌دلیل مصلحت یا مفسده پیشینی نباشد و خود آن تشریع سبب ایجاد مصلحت پسینی شود. وی همچنین با تشریح مفصل قاعده ملازمه حکم عقل و حکم شرع و اشاره به مخالفت فقیهانی از جمله [[سید ابوالقاسم خویی]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] با این اصل، به مواردی از کاربست عقل در کشف مناط احکام از سوی آنان اشاره می‌کند تا نشان دهد که فقیهان مذکور در عین مخالفت نظری با قاعده ملازمه، اما در عمل بدان اتکا کرده‌اند. | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
[[ابوالقاسم علیدوست]] از اساتید درس خارج فقه (از سال ۱۳۸۲ش) و اصول فقه (از سال ۱۳۷۵ش) در حوزه علمیه قم است. برخی از کتاب‌های او عبارتند از: فقه و عقل، [[فقه و عرف (کتاب)|فقه و عرف]]، [[فقه و مصلحت (کتاب)|فقه و مصلحت]]، [[فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام قرآنی (کتاب)|فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام قرآنی]]، [[فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام روایی (کتاب)|فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام روایی]] و سلسبیل فی أصول التجزئة والإعراب. | [[ابوالقاسم علیدوست]] از اساتید درس خارج فقه (از سال ۱۳۸۲ش) و اصول فقه (از سال ۱۳۷۵ش) در حوزه علمیه قم است. برخی از کتاب‌های او عبارتند از: فقه و عقل، [[فقه و عرف (کتاب)|فقه و عرف]]، [[فقه و مصلحت (کتاب)|فقه و مصلحت]]، [[فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام قرآنی (کتاب)|فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام قرآنی]]، [[فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام روایی (کتاب)|فقه و حقوق قراردادها: ادلۀ عام روایی]] و سلسبیل فی أصول التجزئة والإعراب. | ||
کتاب فقه و مصلحت اثر برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۹ شناخته شد. او هم‌اکنون عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، رئیس انجمن علمی فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس کرسی علوم نقلی دبیرخانه حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره است. | [[فقه و مصلحت (کتاب)|کتاب فقه و مصلحت]] اثر برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۹ شناخته شد. او هم‌اکنون عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، رئیس انجمن علمی فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس کرسی علوم نقلی دبیرخانه حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره است. | ||
علیدوست در کنار تألیف آثاری که نشان می‌دهد به مسائل فقهی معاصر توجه می‌کند، حدود چهار سال است به تدریس فقه سیاسی و فقه قضا اشتغال دارد که به‌رغم اهمیت آن دو در فقه معاصر، کمتر در حوزه‌ها تدریس می‌شود.<ref>[http://a-alidoost.ir/persian/page/biography «زندگینامه آیت الله علیدوست»]، سایت ابوالقاسم علیدوست.</ref> | علیدوست در کنار تألیف آثاری که نشان می‌دهد به مسائل فقهی معاصر توجه می‌کند، حدود چهار سال است به تدریس فقه سیاسی و فقه قضا اشتغال دارد که به‌رغم اهمیت آن دو در فقه معاصر، کمتر در حوزه‌ها تدریس می‌شود.<ref>[http://a-alidoost.ir/persian/page/biography «زندگینامه آیت الله علیدوست»]، سایت ابوالقاسم علیدوست.</ref> | ||