محمدابراهیم جناتی شاهرودی: تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح پانویس‌ها |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح پانویس‌ها و منابع |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
===تألیف=== | ===تألیف=== | ||
جناتی در آثار تألیفی خود، توجهی ویژه به موضوع اجتهاد مطلوب داشته و بر نقش تحولات زمانی، مکانی و عرفی بر تحول اجتهاد تأکید می‌ورزد.<ref> | جناتی در آثار تألیفی خود، توجهی ویژه به موضوع اجتهاد مطلوب داشته و بر نقش تحولات زمانی، مکانی و عرفی بر تحول اجتهاد تأکید می‌ورزد.<ref>آرزومندی، «نگاهی به کتاب فقه و زمان...»، ص۲۱۳-۲۱۴.</ref> کتاب‌های «روش‌های كلى استنباط در فقه از نظر فقهاى اسلامى»، «النفحات العلميه فى اصول الفقه الامامية» و «سیر تطور فقه اجتهادی در بستر زمان» از آثار وی درباره اصول فقه است. وی همچنین در دو کتاب «ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامی» و «ادوار فقه و کیفیت بیان آن» به ادوار و تطورات دانش فقه و اصول فقه پرداخته است.<ref>[https://db.ketab.ir/BookList.aspx?Type=Authorid&Code=26792 «محمدابراهیم جناتی»]، سایت خانه کتاب.</ref> | ||
همچنین کتاب «فقه و زمان»، مشتمل بر مقالات «سن بلوغ دختران»، «موسیقی»، «حجاب»، «موقعیت زنان از نگاه مبانی اجتهادی»، «اجتهاد مطلوب»، «ارتداد از دیدگاه مذاهب اسلام» و «طهارت ذبایح اهل کتاب» و «طهارت ذاتی انسان»، از دیگر تألیفات محمدابراهیم جناتی است. | همچنین کتاب «فقه و زمان»، مشتمل بر مقالات «سن بلوغ دختران»، «موسیقی»، «حجاب»، «موقعیت زنان از نگاه مبانی اجتهادی»، «اجتهاد مطلوب»، «ارتداد از دیدگاه مذاهب اسلام» و «طهارت ذبایح اهل کتاب» و «طهارت ذاتی انسان»، از دیگر تألیفات محمدابراهیم جناتی است. وی مطالعاتی در زمینه فقه مقارن به عمل آورده و به بررسی تطبیقی فقه، اصول، علوم حديث و علوم قرآن، از ديدگاه ۲۲ مذهب<ref>اماميه، حنفيه، مالكيه، شافعيه، حنبليه، زيديه، اباضيه، ظاهريه، اوزاعيه، ثوريه، ليثيه، راهويه، نخعيه، تميميه، طبريه، جبيريه، كلبيه، شبرميه، ابن‌ابى‌ليلى، زهريه، عيينيه و جريحيه.</ref> پرداخته که آثاری از وی در همین باره انتشار یافته است؛ از جمله کتاب‌های منابع اجتهاد، ادوار اجتهاد و ادوار فقه. | ||
===فعالیت مطبوعاتی=== | ===فعالیت مطبوعاتی=== | ||
نوشته‌های مطبوعاتی محمدابراهیم جناتی بیشتر ناظر به نظریه اجتهاد پویا، شیوه استنباط و نیز اثبات توانمندی اسلام در حل بحران‌ها و ارتباط میان ملت‌ها و دولت‌های اسلامی بوده است. جناتی با مطبوعات ایرانی و غیرایرانی فراوانی ارتباط داشته و صدها مقاله فارسی و عربی از وی انتشار یافته است. برخی از مجلاتی که آثار وی در آنها منتشر شده، عبارتند از: العدل، صوت الاسلام، الثقافة الاسلامیه، الفکر الاسلام، التوحید و رسالة التقریب.<ref>پایگاه اطلاع‌رسانی | نوشته‌های مطبوعاتی محمدابراهیم جناتی بیشتر ناظر به نظریه اجتهاد پویا، شیوه استنباط و نیز اثبات توانمندی اسلام در حل بحران‌ها و ارتباط میان ملت‌ها و دولت‌های اسلامی بوده است. جناتی با مطبوعات ایرانی و غیرایرانی فراوانی ارتباط داشته و صدها مقاله فارسی و عربی از وی انتشار یافته است. برخی از مجلاتی که آثار وی در آنها منتشر شده، عبارتند از: العدل، صوت الاسلام، الثقافة الاسلامیه، الفکر الاسلام، التوحید و رسالة التقریب.<ref>[http://jannaati.com/far/?page=1 «زندگینامه»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> از این میان مقاله «أزمة الاحتیاط فی الفتاوی الدینیة» در مجله الثقافة الاسلامیه به چاپ رسیده که روش احتیاطی در افتاء در آن بررسی شده است. | ||
مقالات وی همچنین در مطبوعات ایرانی مانند جهان اسلام، زنان و سروش منتشر شده است.<ref>پایگاه اطلاع‌رسانی | مقالات وی همچنین در مطبوعات ایرانی مانند جهان اسلام، زنان و سروش منتشر شده است.<ref>[http://jannaati.com/far/?page=1 «زندگینامه»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> مقاله «عصر تکامل اجتهاد» در مجله کیهان اندیشه منتشر شده و به تبیین دوره تکامل اجتهاد، از دوره وحید بهبهانی تا شیخ انصاری پرداخته است.<ref>نگاه کنید به: جناتی، «عصر تکامل اجتهاد»، کیهان اندیشه، ش۴۷، ۱۳۷۱ش.</ref> | ||
==آراء فقهی== | ==آراء فقهی== | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
===طهارت ذاتی انسان=== | ===طهارت ذاتی انسان=== | ||
جناتی به طهارت ذاتی انسان، و در نتیجه حليت ذبايح اهل كتاب فتوا داده است. وی در «تئوری طهارت ذاتی مطلق انسان در راستای منابع اجتهاد» مراد از نجاست را نجاست ارزشی و روحی تلقی می‌کند، نه جسمی، و بر این اساس کافر را پاک می‌داند.<ref> | جناتی به طهارت ذاتی انسان، و در نتیجه حليت ذبايح اهل كتاب فتوا داده است. وی در «تئوری طهارت ذاتی مطلق انسان در راستای منابع اجتهاد» مراد از نجاست را نجاست ارزشی و روحی تلقی می‌کند، نه جسمی، و بر این اساس کافر را پاک می‌داند.<ref>جناتی، [http://ensani.ir/fa/article/99655/ «تئوری طهارت ذاتی مطلق انسان در راستای منابع اجتهاد»]، کیهان اندیشه.</ref> با این حال اکثر فقهای شیعه حکم به نجاست اهل کتاب کرده‌اند، چه برسد به غیرکتابی.<ref>نواب، «نقد و بررسی ادلۀ نقلی طهارت و نجاست اهل کتاب»، ص۴۹.</ref> | ||
جواز ازدواج مسلمان با زن کافر و نیز حلیت ذبایح اهل کتاب، از دیگر فتاوای جناتی در این رابطه است که در مقابل فتاوای اجماعی یا مشهور دیگر فقیهان درباره حرمت ازدواج با کافره<ref>جواهر | جواز ازدواج مسلمان با زن کافر و نیز حلیت ذبایح اهل کتاب، از دیگر فتاوای جناتی در این رابطه است که در مقابل فتاوای اجماعی یا مشهور دیگر فقیهان درباره حرمت ازدواج با کافره<ref>نجفی، جواهر الكلام، ج۳۰، ص۲۷.</ref> و حرمت ذبیحه کافر<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۷۴۵.</ref> قرار دارد. | ||
===جواز تصدى منصب قضاوت توسط زنان=== | ===جواز تصدى منصب قضاوت توسط زنان=== | ||
جواز تصدى منصب قضاوت توسط زنان، از دیگر آراء محمدابراهیم جناتی است که مخالفانی همچون حلبی و ابن‌ادریس از میان قدما و شیخ انصاری و میزای قمی از میان متأخران دارد.<ref> | جواز تصدى منصب قضاوت توسط زنان، از دیگر آراء محمدابراهیم جناتی است که مخالفانی همچون حلبی و ابن‌ادریس از میان قدما و شیخ انصاری و میزای قمی از میان متأخران دارد.<ref>سروش محلاتی، «درآمدی بر بررسی قضاوت زنان»، ص۵۴ و ۶۴.</ref> همچنین صاحب جواهر در شرط ذکوریت قاضی ادعای اجماع کرده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۱۲و۱۴.</ref> | ||
جناتی تصدى مقام مرجعيت توسط زنان را نیز جایز دانسته است که از آراء اختلافی است.<ref> | جناتی تصدى مقام مرجعيت توسط زنان را نیز جایز دانسته است که از آراء اختلافی است.<ref>امین، [http://ensani.ir/fa/article/112053/ «جنسیت و مرجعیت»]، مجله حوراء.</ref> | ||
===مخالفت با لزوم تقلید از اعلم=== | ===مخالفت با لزوم تقلید از اعلم=== | ||
جناتی با لزوم تقلید از اعلم مخالفت کرده است؛ در حالی که | جناتی با لزوم تقلید از اعلم مخالفت کرده است؛ در حالی که محقق کرکی بر تقلید از اعلم ادعای اجماع کرده است.<ref>بروجردى، نهایة الافکار، ج۴، ص۲۴۸.</ref> وی اعلمیت به‌معناى توانمندتر در استخراج حكم خدا را نه در مرحله ظاهر و اثبات قابل تصوير می‌داند و نه در مرحله ثبوت و واقع. جناتی همچنین اعلمیت به‌معناى ديگر، یعنی «خطای کمتر در بازگشت دادن فروع و مسائل جدید به اصول پایه» را اگرچه قابل تصوير می‌داند، ولى تشخيص اينكه كدام يک از دو مجتهد در مقام تفريع كمتر اشتباه می‌کند، بسيار مشكل می‌داند.<ref>[http://jannaati.com/far/index.php?page=6 «فتاوای منتخب»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> | ||
===حلیت مجسمه‌سازی=== | ===حلیت مجسمه‌سازی=== | ||
محمدابراهیم جناتی مجسمه‌سازی را از فنون و هنرهای ارزشمند دانسته و بر این نظر است که امروزه ملاک‌هایی مانند انگیزه‌های ناپسند و شرک‌آلود و قصد تشبه به خالق در مجسمه‌سازی وجود ندارد، پس عملی جایز به شمار می‌رود.<ref>«فتاوای | محمدابراهیم جناتی مجسمه‌سازی را از فنون و هنرهای ارزشمند دانسته و بر این نظر است که امروزه ملاک‌هایی مانند انگیزه‌های ناپسند و شرک‌آلود و قصد تشبه به خالق در مجسمه‌سازی وجود ندارد، پس عملی جایز به شمار می‌رود.<ref>[http://jannaati.com/far/index.php?page=6 «فتاوای منتخب»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> چنین نظری در حالی صادر شده است که شیخ انصاری درباره حرمت مجسمه‌سازی موجودات جاندار، ادعای اجماع کرده، گرچه حسینعلی منتظری، وجود اجماع در این باره را رد کرده است.<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۸.</ref> | ||
===ملاک نبودن سن در بلوغ دختران=== | ===ملاک نبودن سن در بلوغ دختران=== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
===عرفی نبودن تعریف غنا در موسیقی=== | ===عرفی نبودن تعریف غنا در موسیقی=== | ||
به‌باور جناتی، از راه عرف نمی‌توان به معنای مشخصی درباره غنا رسید، زیرا غنا در عرف خاص مطرح است و همواره با تغییر شرایط زمان و مکان، جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی و احوال انسان‌ها متفاوت می‌شود و همین باعث شده که فقیهان در مفهوم غنا اختلاف داشته باشند؛ ازاین‌رو نمی‌توان تعریفی جامع و مانع از راه عرف برای غنا به دست آورد.<ref>جناتی، | به‌باور جناتی، از راه عرف نمی‌توان به معنای مشخصی درباره غنا رسید، زیرا غنا در عرف خاص مطرح است و همواره با تغییر شرایط زمان و مکان، جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی و احوال انسان‌ها متفاوت می‌شود و همین باعث شده که فقیهان در مفهوم غنا اختلاف داشته باشند؛ ازاین‌رو نمی‌توان تعریفی جامع و مانع از راه عرف برای غنا به دست آورد.<ref>جناتی، [http://ensani.ir/fa/article/105806/ «هنر و زیبائی از نگاه مبانی فقه اجتهادی»]، کیهان اندیشه.</ref> در این مسئله اما مشهور فقیهان عرف را ملاک تشخیص موسیقی حرام از حلال می‌دانند.<ref>مکارم شیرازی، استفتاءات، ج۲، س۶۵۹؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، س۹۹۴ و ۱۰۱۸ و ۱۰۲۰؛ تبریزی، استفتاءات، س ۱۰۷۷ و ۱۰۵۰ و ۱۰۵۹؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ج۱، س۹۹۶؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س۱۱۵۴ و ۱۱۲۷؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج۲، مسئله ۲۰؛ نوری همدانی، استفتاءات، ج۱، س ۱۰۰۸؛ وحید خراسانی، منهاج الصالحین، ج۳، مسئله ۱۷.</ref> | ||
===مشروط نبودن ازدواج باکره به اذن ولی=== | ===مشروط نبودن ازدواج باکره به اذن ولی=== | ||
محمدابراهیم جناتی، همانند مشهور فقیهان شیعه،<ref>نجفی، جواهر الکلام، | محمدابراهیم جناتی، همانند مشهور فقیهان شیعه،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۱۷۵.</ref> اذن ولی را در ازدواج باکره رشیده شرط نمی‌داند. وی تصریح می‌کند که اذن پدر در ازدواج دخترى كه مصلحت و مفسده را درک میكند و تحت‌تأثير احساسات قرار نمیگيرد، شرط نيست و اختيار با خود او است.<ref>[http://jannaati.com/far/index.php?page=6 «فتاوای منتخب»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> با این حال بسیاری از فقیهان معاصر بر خلاف وی و مشهور فقیهان متقدم، اذن پدر یا جد پدری را در ازدواج باکره رشیده شرط می‌دانند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی ج۵، ص۶۱۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۳۸۷، م۲۳۷۶.</ref> | ||
===جواز جلوگیری از بارداری توسط زن=== | ===جواز جلوگیری از بارداری توسط زن=== | ||
جناتی بر آن است که زن بدون رضایت همسر می‌تواند از بارداری جلوگیری کند؛ فتوایی که موافقان<ref>خویی، منهاج الصالحین، ج۲، | جناتی بر آن است که زن بدون رضایت همسر می‌تواند از بارداری جلوگیری کند؛ فتوایی که موافقان<ref>خویی، منهاج الصالحین، ج۲، ص۲۸۴؛ وحید خراسانی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۳۱۸، م۱۳۷۸؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۱۱۶، م۳۸۵.</ref> و مخالفانی<ref>خمینی، استفتائات، ج۳، ص۲۸۳، س۷؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ص۳۰۰، س۱۲۵۹؛ مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۲، ص۶۰۹.</ref> در میان فقیهان شیعه دارد. | ||
علاوه بر موارد ذکر شده، الحاق كودک به صاحب اسپرم در فرض لقاح با اسپرم غيرهمسر، جواز رقص زنان براى زنان و مردان براى مردان در مجالس شادى، و بطلان عقد صوری دختربچه به‌شکل متداول امروزی، از دیگر نظرات فقهی محمدابراهیم جناتی است.<ref> | |||
علاوه بر موارد ذکر شده، الحاق كودک به صاحب اسپرم در فرض لقاح با اسپرم غيرهمسر، جواز رقص زنان براى زنان و مردان براى مردان در مجالس شادى، و بطلان عقد صوری دختربچه به‌شکل متداول امروزی، از دیگر نظرات فقهی محمدابراهیم جناتی است.<ref>[http://jannaati.com/far/index.php?page=6 «فتاوای منتخب»]، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله جناتی.</ref> | |||
==مبانی فکری== | ==مبانی فکری== | ||
رویکرد نوین به اجتهاد، اعتقاد به عدم کفایت اجتهاد مصطلح در حل مشکلات و پاسخگویی به مسائل مستحدثه، و تأکید بر درک عنصر زمان و مکان از ویژگی‌های اندیشه‌ای محمدابراهیم جناتی محسوب می‌شود.<ref> | رویکرد نوین به اجتهاد، اعتقاد به عدم کفایت اجتهاد مصطلح در حل مشکلات و پاسخگویی به مسائل مستحدثه، و تأکید بر درک عنصر زمان و مکان از ویژگی‌های اندیشه‌ای محمدابراهیم جناتی محسوب می‌شود.<ref>جناتی، «ضرورت تحول اجتهاد در عرصۀ استنباط»، ج۱، ص۳۹۹.</ref> به‌باور جناتی از راه تحول در اجتهاد مىتوان مشکل تطبیقِ شریعتِ ثابت را با متغیر زمان و شرایط آن حل کرد و مادامی که چنین اجتهادی در منابع و عناصر استنباط به کار گرفته نشود، هیچگاه نمی‌تواند در برابر رویدادهای گوناگون زندگی مادی و معنوی پاسخگو باشد.<ref>جناتی، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، ج۱، مقدمه، ص۱۹.</ref> | ||
===استخراج ملاکات=== | ===استخراج ملاکات=== | ||
توجه به موضوع‌شناسی، کشف مصادیق و دستیابی به ملاکات احکام در فرایند اجتهاد، از مبانی فقهی جناتی است. وی دستیابی به ملاکات احکام را میسر دانسته و در تفاوت میان مناط و علت، معتقد است که علت حکم مربوط به مقام ثبوت و واقع است، ولى مناط حکم مربوط به مقام اثبات و استظهار از دلیل است. | توجه به موضوع‌شناسی، کشف مصادیق و دستیابی به ملاکات احکام در فرایند اجتهاد، از مبانی فقهی جناتی است. وی دستیابی به ملاکات احکام را میسر دانسته و در تفاوت میان مناط و علت، معتقد است که علت حکم مربوط به مقام ثبوت و واقع است، ولى مناط حکم مربوط به مقام اثبات و استظهار از دلیل است. بر این اساس جناتی علت حکم را که همان مصلحت و مفسده واقعى است، قابل دستیابی نمی‌داند، ولى بر آن است که مناط حکم قابل دستیابى است، چون به مقام استظهار از دلیل دسترسى داریم.<ref>جناتی، «ضرورت تحول اجتهاد در عرصۀ استنباط»، ج۱، ص۴۰۹.</ref> به همین جهت، وی در راستای توسعه ملاکات احکام، به وجوب زکات در غیر موارد نه‌گانه نیز فتوا داده و تعیین زکات بر اسب از سوی امام علی(ع) را مورد استناد قرار داده است.<ref>جناتی، [http://ensani.ir/fa/article/102607/ «نقش زمان و مکان در اجتهاد»]، کیهان اندیشه.</ref> | ||
بر این اساس جناتی علت حکم را که همان مصلحت و مفسده واقعى است، قابل دستیابی نمی‌داند، ولى بر آن است که مناط حکم قابل دستیابى است، چون به مقام استظهار از دلیل دسترسى داریم.<ref> | |||
===توجه به روح شریعت=== | ===توجه به روح شریعت=== | ||
جناتی در اندیشه فقهی خود صفاتی مانند برخوردارى از جهانبینى گسترده و آگاهى از سیاستهاى روز را از جمله صفات لازم در مجتهد می‌داند و معتقد است مجتهد باید روح کلى شریعت را، که بر پایه گذشت و آسانگیرى استوار است، درک نماید.<ref> | جناتی در اندیشه فقهی خود صفاتی مانند برخوردارى از جهانبینى گسترده و آگاهى از سیاستهاى روز را از جمله صفات لازم در مجتهد می‌داند و معتقد است مجتهد باید روح کلى شریعت را، که بر پایه گذشت و آسانگیرى استوار است، درک نماید.<ref>جناتی، «ضرورت تحول اجتهاد در عرصۀ استنباط»، ج۱، ص۴۰۶.</ref> | ||
===دوری از افتاء احتیاطی=== | ===دوری از افتاء احتیاطی=== | ||
محمدابراهیم جناتی، روش افتاء احتیاطی در فقه را مردود می‌داند و حل مشکلات جامعه را با این روش ناممکن قلمداد می‌کند و معتقد است در افتاء باید صراحت به‌کار برده شود. وی با استناد بر اینکه فقه اسلامى داراى ادله قطعى است و نیز با استناد به آیات دال بر سمحه و سهله، از قبیل «یرید الله بکم الیسر | محمدابراهیم جناتی، روش افتاء احتیاطی در فقه را مردود می‌داند و حل مشکلات جامعه را با این روش ناممکن قلمداد می‌کند و معتقد است در افتاء باید صراحت به‌کار برده شود. وی با استناد بر اینکه فقه اسلامى داراى ادله قطعى است و نیز با استناد به آیات دال بر سمحه و سهله، از قبیل «یرید الله بکم الیسر ولا یرید بکم العسر»،<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref> روش احتیاطی را با روح شریعت ناسازگار می‌داند و معتقد است عکس‌العمل‌های نامطلوبی در جامعه در پى خواهد داشت<ref>جناتی، فقه و زمان، ص۱۰۴-۱۰۶ و ۱۰۸.</ref> و از پاسخگویی به مسائل فراوانی از جمله در باب پزشکی، هنر، پول‌های رایج، حدود و قصاص درمی‌ماند.<ref>جناتی، فقه و زمان، ص۹۳.</ref> | ||
===بی‌توجهی به شهرت فتوایی=== | ===بی‌توجهی به شهرت فتوایی=== | ||
بنابر آراء جناتی، گرچه کوشش‌های فقیهان و عالمان سلف | بنابر آراء جناتی، گرچه کوشش‌های فقیهان و عالمان سلف را باید قدر دانست، اما لزوم اطاعت از نظرات و فتاوای مشهور و عدم تخلف از آرا و نظریات پیشینیان، به‌معناى درک نکردن روح شریعت تلقی شده و در تضاد با تشریع اصل اجتهاد است.<ref>جناتی، فقه و زمان، ص۵۱-۵۲.</ref> | ||
==نقد== | ==نقد== | ||
مبانی فقهی-اصولی محمدابراهیم جناتی، ضمن برخورداری از نوگرایی و توجه به اصل تحول در اجتهاد، از فقدان نظریه‌پردازی بنیادین رنج می‌برد. | مبانی فقهی-اصولی محمدابراهیم جناتی، ضمن برخورداری از نوگرایی و توجه به اصل تحول در اجتهاد، از فقدان نظریه‌پردازی بنیادین رنج می‌برد. بر این اساس در میان آثار و تألیفات محمدابراهیم جناتی، نمی‌توان نظریه‌ای بنیادین با چنین شاخصه‌هایی یافت. از سوی دیگر، جناتی سخن از لزوم شکستن سدّ تقلید در مباحث اجتهادی و مسائل مستحدثه به میان می‌آورد و بر ضرورت اجتهاد در همه موضوعات از جمله مسائل مربوط به بانکداری و ارز و ربح و مضاربه، تأکید می‌ورزد،<ref>جناتی، [http://ensani.ir/fa/article/100567/ «فقه اجتهادی و اصلاح حوزه‌ها از دیدگاه امام خمینی»]، کیهان اندیشه.</ref> اما در عرصه نظریه‌پردازی‌های اقتصادی، اجتماعی، اثری علمی از این فقیه دیده نمی‌شود. | ||
به‌تصریح جناتی، اگر فقیهی اسلام را به‌عنوان نظام پذیرفت و احساس مسئولیت نمود، باید | به‌تصریح جناتی، اگر فقیهی اسلام را به‌عنوان نظام پذیرفت و احساس مسئولیت نمود، باید رسالهای مطابق پدیدههای جدید در بعد حقوقی، اقتصادی، قضائی، کیفری، سیاسی، حکومتی و روابط بین‌المللی تنظیم نماید،<ref>جناتی، [http://ensani.ir/fa/article/100567/ «فقه اجتهادی و اصلاح حوزه‌ها از دیدگاه امام خمینی»]، کیهان اندیشه.</ref> اما در عمل، خود چنین نکرده و در این موارد نظریه‌پردازی نکرده است. | ||
==پانویس‌ها== | ==پانویس‌ها== | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* قرآن کریم | * قرآن کریم | ||
* | * امین، مهدی، «جنسیت و مرجعیت»، حوراء، ش۳۴، ۱۳۸۸ش. | ||
* | * بروجردى، محمدتقى، نهایة الافکار: تقریرات درس آقا ضیاءالدین عراقى، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق. | ||
* سروش محلاتی، محمد، «درآمدی بر بررسی قضاوت زنان»، | * توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش. | ||
* جناتی شاهرودی، محمدابراهیم، فقه و زمان، قم، نشر احیاگران، ۱۳۸۵ش. | |||
* جناتی، محمدابراهیم، «ضرورت تحول اجتهاد در عرصۀ استنباط»، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی(س): نقش زمان و مکان در اجتهاد، ج۱. | |||
* جناتی، محمدابراهیم، «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، کیهان اندیشه، ش۵۰. | |||
* جناتی، محمدابراهیم، «هنر و زیبایی از نگاه مبانی فقه اجتهادی»، کیهان اندیشه، ش۶۸، ۱۳۷۵ش. | |||
* جناتی، محمدابراهيم، دروس في الفقه المقارن، قم: المرکز المنطقه الثانيه لمنظمه الاعلام الاسلامي، ۱۴۱۵ق. | |||
* جناتی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد: از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران، مؤسسه کیهان، ۱۳۷۰ش. | |||
* جناتی شاهرودی، «فقه اجتهادی و اصلاح حوزه‌ها از دیدگاه امام خمینی»، کیهان اندیشه، ش۲۹. | |||
* خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۵ق. | |||
* سروش محلاتی، محمد، «درآمدی بر بررسی قضاوت زنان»، فصلنامه فقه مقارن، ش۲، ۱۳۹۲ش. | |||
* شفیعی، علی، نظریه‌پردازی در فقه و اصول: گفتگو با ابوالقاسم علیدوست، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۹۵ش. | |||
* شهید ثانی، زین‌الدین بن علی عاملی، الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية، شرح سلطان‌العلماء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۱۲ق. | |||
* شیخ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، انتشارات باقری، ۱۴۱۵ق. | * شیخ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، انتشارات باقری، ۱۴۱۵ق. | ||
* | * طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی)، تحقیق احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق. | ||
* منتظری، حسینعلی، دراسات فی المکاسب المحرمة، قم، نشر تفکر، ۱۴۱۵ق. | * منتظری، حسینعلی، دراسات فی المکاسب المحرمة، قم، نشر تفکر، ۱۴۱۵ق. | ||
* | * مهریزی، مهدی، [http://ensani.ir/file/download/article/20120413182552-5176-2.pdf «رویکردهای مذهبی در تاریخ معاصر ایران به زن»]، مجله آینه پژوهش، ش۹۱. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | * نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | ||
* | * نواب، سید ابوالحسن، «نقد و بررسی ادلۀ نقلی طهارت و نجاست اهل کتاب»، پژوهش‌های فقهی، ش۴، زمستان ۱۳۹۲ش. | ||