کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
===معرفی اجمالی=== | ===معرفی اجمالی=== | ||
کتاب بورسبازی در نگاه شریعت در زمینه فقه اقتصادی و نوشته [[محمد توحیدی]] و [[سید عباس موسویان]] است. این کتاب در صدد است که ضمن بیان موضوع، تحلیل فقهی جامعی از ابعاد مختلف بورسبازی را ارائه دهد. نویسنده کتاب در کمتر موردی تحلیل شخصی ارائه کرده است. رویکرد غالب در این کتاب نقل نظریات و جمع آوری عناصر مشترک از میان کلمات صاحب نظران است. در بخش اول گستردگی ذکر اقوال ملال آور است و بخش عمده ای از مطالب به تبیین موضوع کمک نمی‌کند. در بخش دوم نیز مباحث فقهی به صورت مبسوط به ذکر ادله عقلی و شرعی و نظریات فقها پرداخته است. نیازی به این تفصیل نبود و تطبیق این قواعد بر بورسبازی مورد توجه قرار نگرفته است. کتاب از انسجام کافی برخوردار نیست و ارتباط بعضی از بخشهای آن با هم مفهوم نمی شود. | کتاب [[بورسبازی در نگاه شریعت]] در زمینه فقه اقتصادی و نوشته [[محمد توحیدی]] و [[سید عباس موسویان]] است. این کتاب در صدد است که ضمن بیان موضوع، تحلیل فقهی جامعی از ابعاد مختلف بورسبازی را ارائه دهد. نویسنده کتاب در کمتر موردی تحلیل شخصی ارائه کرده است. رویکرد غالب در این کتاب نقل نظریات و جمع آوری عناصر مشترک از میان کلمات صاحب نظران است. در بخش اول گستردگی ذکر اقوال ملال آور است و بخش عمده ای از مطالب به تبیین موضوع کمک نمی‌کند. در بخش دوم نیز مباحث فقهی به صورت مبسوط به ذکر ادله عقلی و شرعی و نظریات فقها پرداخته است. نیازی به این تفصیل نبود و تطبیق این قواعد بر بورسبازی مورد توجه قرار نگرفته است. کتاب از انسجام کافی برخوردار نیست و ارتباط بعضی از بخشهای آن با هم مفهوم نمی شود. | ||
===نویسندگان=== | ===نویسندگان=== | ||
*[[محمد توحیدی]] | *[[محمد توحیدی]] | ||
محمد توحیدی دانش آموخته [[دانشگاه امام صادق(علیه السلام)]] و دارای مدرک دکتری و کارشناسی ارشد مدیریت مالی می‌باشد. در حوزه‌های مدیریت مالی اسلامی، بازار سرمایه اسلامی، بانکداری اسلامی فعالیت تدریسی و پژوهشی دارد و کتب و مقالات متعددی از وی چاپ شده است. | محمد توحیدی دانش آموخته [[دانشگاه امام صادق(علیه السلام)]] و دارای مدرک دکتری و کارشناسی ارشد مدیریت مالی می‌باشد. در حوزه‌های مدیریت مالی اسلامی، بازار سرمایه اسلامی، [[بانکداری اسلامی]] فعالیت تدریسی و پژوهشی دارد و کتب و مقالات متعددی از وی چاپ شده است. | ||
*[[سید عباس موسویان]] | *[[سید عباس موسویان]] | ||
سید عباس موسویان ریاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی را بر عهده داشت و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار و عضو شواری فقهی مشورتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بود. | سید عباس موسویان ریاست [[پژوهشکده نظام‌های اسلامی]] را بر عهده داشت و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار و عضو شواری فقهی مشورتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بود. | ||
وی ده سال در دروس خارج فقه و اصول شرکت داشت. مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد نظری و دکترای تخصصی تفسیر و علوم قرآن از دانشگاه شهید بهشتی و مدرک دکترای فقه اقتصادی از حوزه علمیه قم را دریافت کرد. | وی ده سال در دروس خارج فقه و اصول شرکت داشت. مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد نظری و دکترای تخصصی تفسیر و علوم قرآن از دانشگاه شهید بهشتی و مدرک دکترای فقه اقتصادی از [[حوزه علمیه قم]] را دریافت کرد. | ||
موسویان اولین جایزه علوم انسانی اسلامی در دومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی را دریافت نمود. کتب و مقالات متعددی در حوزه مباحث اقتصادی نگاشته است. از جمله آثار علمی وی میتوان به [[بانک‌دارى اسلامى]] که در چندین جشنواره حائز رتبه شده است، کتاب [[پس‌انداز و سرمایه‌گذارى در اقتصاد اسلامى]]، [[کلیات نظام اقتصادى اسلام]]، [[ربا و مسائل عصر حاضر]]، [[پول و نظام‌هاى پولى]]، [[فلسفه اقتصاد اسلامى]] و [[بهره یا ربا]] اشاره کرد. | موسویان اولین جایزه علوم انسانی اسلامی در دومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی را دریافت نمود. کتب و مقالات متعددی در حوزه مباحث اقتصادی نگاشته است. از جمله آثار علمی وی میتوان به [[بانک‌دارى اسلامى]] که در چندین جشنواره حائز رتبه شده است، کتاب [[پس‌انداز و سرمایه‌گذارى در اقتصاد اسلامى]]، [[کلیات نظام اقتصادى اسلام]]، [[ربا و مسائل عصر حاضر]]، [[پول و نظام‌هاى پولى]]، [[فلسفه اقتصاد اسلامى]] و [[بهره یا ربا]] اشاره کرد. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
'''بخش اول: موضوع شناسی بورسبازی''' | '''بخش اول: موضوع شناسی بورسبازی''' | ||
* کلیات بورسبازی | *کلیات بورسبازی | ||
* بورسبازی و رفتارهای مخرب | *بورسبازی و رفتارهای مخرب | ||
*بورسبازی و عدم ثبات | *بورسبازی و عدم ثبات | ||
'''بخش دوم: فقه بورسبازی''' | '''بخش دوم: فقه بورسبازی''' | ||
* مبانی فقهی بورسبازی | *مبانی فقهی بورسبازی | ||
* فقه بورسبازی با فرض عدم رفتارهای مخرب | *فقه بورسبازی با فرض عدم رفتارهای مخرب | ||
*فقه بورسبازی با فرض دستکاری بازار | *فقه بورسبازی با فرض دستکاری بازار | ||
*فقه بورسبازی با فرض استفاده از اطلاعات نهانی | *فقه بورسبازی با فرض استفاده از اطلاعات نهانی | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
چند معیار برای تحقق بورسبازی: معامله در زمان کوتاه، معامله با ریسک زیاد، عدم قصد نگه‌داری، قصد کسب سود از نوسانات قیمتی، عدم آگاهی و اطمینان.(ص۳۳) | چند معیار برای تحقق بورسبازی: معامله در زمان کوتاه، معامله با ریسک زیاد، عدم قصد نگه‌داری، قصد کسب سود از نوسانات قیمتی، عدم آگاهی و اطمینان.(ص۳۳) | ||
سایر مفاهیم مالی همچون سرمایه گذاری، قمار بازی، | سایر مفاهیم مالی همچون سرمایه گذاری، قمار بازی، [[آٰبیتراژ]]، پوشش ریسک از طریق بازارهای مشتقه را توضیح داده و به مقایسه این مفاهیم با مفهوم بورسبازی پرداخته است.(ص۳۳-۴۹) | ||
بورسبازی را با توجه به ابزار تحلیل و مدت زمان معامله تقسیم بندی کرده و توضیحاتی در مورد بورسبازی آگاهانه و نا آگاهانه بیان کرده است. با ذکر مزایا و | بورسبازی را با توجه به ابزار تحلیل و مدت زمان معامله تقسیم بندی کرده و توضیحاتی در مورد بورسبازی آگاهانه و نا آگاهانه بیان کرده است. با ذکر مزایا و معایب آن این فصل را تمام کرده است.(ص۵۰-۷۳) | ||
'''نقد''' | '''نقد''' | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
====فصل سوم: بورسبازی و عدم ثبات==== | ====فصل سوم: بورسبازی و عدم ثبات==== | ||
فصل سوم واکنش بازار به فعالیت‌های بورس‌بازانه را مورد توجه قرار داده است. بر اساس فرضیه بازار کارا، | فصل سوم واکنش بازار به فعالیت‌های بورس‌بازانه را مورد توجه قرار داده است. بر اساس فرضیه بازار کارا، بورسبازی سبب ایجاد تثبیت در بازارهای مالی می شود. به این صورت که آربیتراژگران با مشاهده عدم تعادل قیمتی وارد عمل شده و اثر انحرافات شناختی و باورهای گمراه کننده ای را خنثی می کنند.(ص۱۰۱-۱۰۸) | ||
بورسبازی سبب وقوع نوسانات غیر طبیعی در بازارهای مالی می شود. عدم توان در کنترل هیجانات و رفتارهای گله‌ای علت اصلی نوسانات شدید است.(ص۱۰۹-۱۱۸) | بورسبازی سبب وقوع نوسانات غیر طبیعی در بازارهای مالی می شود. عدم توان در کنترل هیجانات و رفتارهای گله‌ای علت اصلی نوسانات شدید است.(ص۱۰۹-۱۱۸) | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
====فصل پنجم: فقه بورسبازی با فرض عدم رفتارهای مخرب==== | ====فصل پنجم: فقه بورسبازی با فرض عدم رفتارهای مخرب==== | ||
در این فصل به بیان حکم بورسبازی یعنی معاملات کوتاه مدت و عاری از رفتارهای مخرب، پرداخته شده است. مدعای نویسنده این است که | در این فصل به بیان حکم بورسبازی یعنی معاملات کوتاه مدت و عاری از رفتارهای مخرب، پرداخته شده است. مدعای نویسنده این است که بورسبازی از مصادیق خرید و فروش بوده بنابراین فی حد نفسه جایز است و اگر در چارچوب احکام و قوانین شریعت باشد منعی ندارد.(ص۲۲۷) | ||
=====ادله صحت | =====ادله صحت بورسبازی===== | ||
برای اثبات جواز | برای اثبات جواز بورسبازی به اطلاقات و عمومات آیات شریفه تمسک کرده است. از جمله به این آیات شریفه استناد کرده است احل الله البیع <ref>بقره / ۲۷۵</ref>، لا تأکلوا أموالکم بالباطل إلا أن تکون تجارة عن تراض منکم <ref>نساء / ۲۹، </ref> و لو کنت أعلم الغیب لاستکثرت من الخیر <ref>اعراف / ۱۸۸</ref>. در دو آیه ابتدایی هر گونه داد و ستدی اگر از روی رضایت طرفین باشد، حلال شمرده شده است که بورسبازی هم از همین قبیل معاملات است. اما نسبت به آیه سوم به دلالت ضمنی آیه استدلال کرده است. با تأکید بر کلمه خیر و تفسیر ابی حاتم و ابن جریج که خیر را به خرید هر آنچه در آن سود میکنند، تعریف کرده است. بورسبازی نیز خرید به قصد سود است پس با توجه به کلام خدا این عمل منعی ندارد. | ||
در ادامه به سه روایت در تأیید صحت داد و ستد کوتاه مدت استدلال کرده است.(ص۲۲۷-۲۳۲) | در ادامه به سه روایت در تأیید صحت داد و ستد کوتاه مدت استدلال کرده است.(ص۲۲۷-۲۳۲) | ||
=====اشکالات به | =====اشکالات به بورسبازی===== | ||
برخی از اشکالات را مطرح کرده و ضمن جواب به این اشکالات به فتاوای مراجع عظام تقلید نیز اشاره کرده است.(ص۲۳۳-۲۵۰) | برخی از اشکالات را مطرح کرده و ضمن جواب به این اشکالات به فتاوای مراجع عظام تقلید نیز اشاره کرده است.(ص۲۳۳-۲۵۰) | ||
* | * بورسبازی مصداق عدم کار مفید اقتصادی و اکل مال بالباطل است. | ||
جواب: در این معاملات سبب شرعی یعنی عقد بیع وجود دارد. همچنین عوض دارای ارزش است که در حقیقت بخشی از مالکیت یک شرکت را مبادله میکنند. | جواب: در این معاملات سبب شرعی یعنی عقد بیع وجود دارد. همچنین عوض دارای ارزش است که در حقیقت بخشی از مالکیت یک شرکت را مبادله میکنند. بورسبازی خدماتی همچون افزایش نقدشوندگی، افزایش ظرفیت تقبل ریسک و افزایش کارایی را به بازارهای مالی ارائه می شود. | ||
* | * بورسبازی مصداق معاملات صوری است. | ||
جواب: معاملات واقعی هستند و عوض دارای ارزش که در حقیقت بخشی از مالکیت یک شرکت است، مبادله میشود. | جواب: معاملات واقعی هستند و عوض دارای ارزش که در حقیقت بخشی از مالکیت یک شرکت است، مبادله میشود. | ||
* | * بورسبازی مصداق معاملات قماری است. | ||
جواب: اگر | جواب: اگر بورسبازی روی دارایی های واقعی انجام شود قمار نیست. اما اگر روی دارایی های انتزاعی مانند شاخص سهام که قابل قبض و اقبض نیست، به مثابه شرطبندی و قمار بوده و مصداق اکل مال بالباطل است. | ||
* | * بورسبازی مصداق معاملات غرری است. | ||
جواب:از بین چهار صورت غرر، تنها ابهام در در شرایط و اوضاف عوضین تصور دارد. اگر اطلاعات اساسی به صورت کامل منتظر و شفاف سازی نشود و در دسترس عموم نباشد، ابهام وجود دارد و مصداق معامله غرری خواهد بود. | جواب:از بین چهار صورت غرر، تنها ابهام در در شرایط و اوضاف عوضین تصور دارد. اگر اطلاعات اساسی به صورت کامل منتظر و شفاف سازی نشود و در دسترس عموم نباشد، ابهام وجود دارد و مصداق معامله غرری خواهد بود. | ||
* | * بورسبازی مصداق معاملات ضرری است. | ||
جواب: با تقسیم بندی | جواب: با تقسیم بندی بورسبازی به آگاه و عقلایی و نا اگاه و تقلیدی میتوان از ورود دسته دوم که موجب بروز ضرر در سطح کلان به بازارهای مالی میشود، جلوگیری کرد. | ||
نقد | نقد | ||
آیه خیر غلط است | آیه خیر غلط است | ||
باز تکلیف | باز تکلیف بورسبازی مشخص نشد | ||
برگرفته از مقالات است | برگرفته از مقالات است | ||
====فصل ششم: فقه بورسبازی با فرض دستکاری بازار==== | ====فصل ششم: فقه بورسبازی با فرض دستکاری بازار==== | ||
بورسبازی با دستکاری بازار رابطه عموم و خصوص من وجه دارد. در فصل قبلی گذشت که بورسبازی بخودی خود صحیح است. در این فصل به انواع دستکاری ها و حکم فقهی آن پرداخته است. تمرکز اصلی دستکاری بر فریب معامله گران می باشد. بنابر این عناوین تدلیس و غرور و نجش بر بسیاری از روشهای دستکاری منطبق می شود. روشهای دستکاری: همانند ایجاد رونق مصنوعی و ایجاد افزایش قیمت کاذب، قراردادن سفارش بدون قصد انجام معامله به قصد فریب فعالان بازار، نشر اخبار و اطلاعات کذب و گمراه کننده، جلوگیری از انتشار عمومی اطلاعات مهم و مؤثر بر قیمت.(ص۲۵۱-۲۶۰) | |||
نویسنده دستکاری بازار را با سایر عناوین فقهی تطبیق داده است و در نتیجه عدم جواز این عمل را ثابت می کند. تطبیق دستکاری بازار با غبن درمعامله، معاملات صوری، احتکار و انحصار، قاعده لاضرر، تبانی و قاعده اکل مال به باطل را مورد بررسی قرار داده است.(ص۲۶۱-۲۶۸) | نویسنده دستکاری بازار را با سایر عناوین فقهی تطبیق داده است و در نتیجه عدم جواز این عمل را ثابت می کند. تطبیق دستکاری بازار با غبن درمعامله، معاملات صوری، احتکار و انحصار، قاعده لاضرر، تبانی و قاعده اکل مال به باطل را مورد بررسی قرار داده است.(ص۲۶۱-۲۶۸) | ||