مالکیت انسان بر بدن (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی}} | {{منابع مطالعاتی}} | ||
[[مالکیت انسان بر بدن]] | [[مالکیت انسان بر بدن]] چالش‌های جدید فقه معاصر است. با توجه به عدم پیشرفت مسائل پزشکی در سده‌های گذشته، فایده معقولی برای بهره‌برداری از اعضاء بدن انسان نظیر پیوند اعضا، انتقال خون و کشف بیماری‌های واگیردار، متصور نبوده است. لذا فقها و حقوق‌دانان که مهمترین شرط برای بخشیدن عنوان مال به چیزی را، فایده حلال داشتن در نزد عرف و عقلا می‌دانند، مالیتی برای بدن انسان قائل نبودند. لکن امروزه با پیدایش فوائدی که بدن انسان دارد بحث مالیت و مالکیت بدن انسان مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. | ||
از پرسش‌هایی که تحت عنوان مالکیت و مالیت بدن انسان پیش می‌آید می‌توان به امور ذیل اشاره کرد: ارتباط انسان با اعضای بدن خویش به نحو ملکیت است یا امانت؟ آیا شناسایی نهاد مالکیت انسان بر بدن خویش یک ضرورت است؟ آیا دخل و تصرف در بدن، ضرر به عضو محسوب می‌شود؟ با توجه به عدم حرمت مال برخی اشخاص در فقه اسلامی، آیا استفاده اعضای بدن آنها بدون رضایتشان شرعا صحیح است؟ حکم اخذ اجرت پزشکی که این کار را انجام میدهد چیست؟ آیا شریعت اجازه هر گونه دخل و تصرف مالکانه نسبت به بدن را به انسان داده است؟ در صورت مالکیت انسان بر بدن خویش آیا خرید و فروش اعضای بدن به جهت پرداخت دین یا تامین معاش خانواده صحیح است؟ آیا مالکیت بدن مجوز خودزنی و آسیب رساندن شخص به بدن خود می‌شود؟ | از پرسش‌هایی که تحت عنوان مالکیت و مالیت بدن انسان پیش می‌آید می‌توان به امور ذیل اشاره کرد: ارتباط انسان با اعضای بدن خویش به نحو ملکیت است یا امانت؟ آیا شناسایی نهاد مالکیت انسان بر بدن خویش یک ضرورت است؟ آیا دخل و تصرف در بدن، ضرر به عضو محسوب می‌شود؟ با توجه به عدم حرمت مال برخی اشخاص در فقه اسلامی، آیا استفاده اعضای بدن آنها بدون رضایتشان شرعا صحیح است؟ حکم اخذ اجرت پزشکی که این کار را انجام میدهد چیست؟ آیا شریعت اجازه هر گونه دخل و تصرف مالکانه نسبت به بدن را به انسان داده است؟ در صورت مالکیت انسان بر بدن خویش آیا خرید و فروش اعضای بدن به جهت پرداخت دین یا تامین معاش خانواده صحیح است؟ آیا مالکیت بدن مجوز خودزنی و آسیب رساندن شخص به بدن خود می‌شود؟ | ||
برخی از نظریه پردازان غربی با استنباط از دریافت‌های عقلایی قائل به ایده‌ای موسوم به نظریه بدن برای بدن شده اند که طبق آن حق ملکیت انسان نسبت به بدن خویش خصوصا در حوزه سلامت امری معنادار و ضروری است. و صرفا در صورتی مجاز است که بدن انسان در خدمت بدن انسانی دیگر در امر درمان یا آموزش باشد و مقاصد دیگر هرچند محترم، مجوز تصرف در بدن نمی‌شود. در فقه شیعه بطور مجزا به بررسی مالیت داشتن و یا نداشتن بدن انسان پرداخته نشده است. اما فقیهان تحت استفتائاتی پیرامون انتقال خون، پیوند اعضاء، کالبد شکافی، کشف حقیقت در قضایای جنایی و مواردی دیگر به بررسی احکام فقهی مختص به این مسائل پرداخته‌اند و از مجموع فتاوی این مشهود است که قاعده اولی عدم مالکیت و حرمت دخل و تصرف در بدن است. | برخی از نظریه پردازان غربی با استنباط از دریافت‌های عقلایی قائل به ایده‌ای موسوم به نظریه بدن برای بدن شده اند که طبق آن حق ملکیت انسان نسبت به بدن خویش خصوصا در حوزه سلامت امری معنادار و ضروری است. و صرفا در صورتی مجاز است که بدن انسان در خدمت بدن انسانی دیگر در امر درمان یا آموزش باشد و مقاصد دیگر هرچند محترم، مجوز تصرف در بدن نمی‌شود. در فقه شیعه بطور مجزا به بررسی مالیت داشتن و یا نداشتن بدن انسان پرداخته نشده است. اما فقیهان تحت استفتائاتی پیرامون انتقال خون، پیوند اعضاء، کالبد شکافی، کشف حقیقت در قضایای جنایی و مواردی دیگر به بررسی احکام فقهی مختص به این مسائل پرداخته‌اند و از مجموع فتاوی این مشهود است که قاعده اولی عدم مالکیت و حرمت دخل و تصرف در بدن است. | ||
==مقاله== | ==مقاله == | ||
===فارسی=== | ===فارسی=== | ||
#واکاوی مفهوم حق، تسلط و مالکیت بر خویشتن و رابطه ی آن با خودکشی وامکان جرم انگاری آن، محمدحسین دانشفر و مسعود حیدری و محمود مالمیر و محمود اشرافی، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/?_action=xml&article=157282 مقاله را از اینجا بخوانید.] | # واکاوی مفهوم حق، تسلط و مالکیت بر خویشتن و رابطه ی آن با خودکشی وامکان جرم انگاری آن، محمدحسین دانشفر و مسعود حیدری و محمود مالمیر و محمود اشرافی، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/?_action=xml&article=157282 مقاله را از اینجا بخوانید.] | ||
#مبانی حق انسان بر بدن خویش؛ بیان نظریۀ کار و طرح نظریۀ بدن برای بدن، حسن بادینی و مجتبی بانشی، مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۵، شماره ۱۱۳، ۱۴۰۰ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/786578/BB30A740925A40725505200FE8DFE549.pdf?sequence=-1&isAllowed=y مقاله را از اینجا بخوانید.] | #مبانی حق انسان بر بدن خویش؛ بیان نظریۀ کار و طرح نظریۀ بدن برای بدن، حسن بادینی و مجتبی بانشی، مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۵، شماره ۱۱۳، ۱۴۰۰ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/786578/BB30A740925A40725505200FE8DFE549.pdf?sequence=-1&isAllowed=y مقاله را از اینجا بخوانید.] | ||
#بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن، معصومه مطلبی و احمد مرادخانی و سید محمد شفیعی مازندرانی، پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۶، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/419857 مقاله را از اینجا بخوانید.] | #بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت انسان بر بدن، معصومه مطلبی و احمد مرادخانی و سید محمد شفیعی مازندرانی، پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۶، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/419857 مقاله را از اینجا بخوانید.] | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
===عربی=== | ===عربی=== | ||
#الحق في ملكية الجسد البشري دراسة مقارنة، محمد محمد سادات، مجلة كلية الحقوق للبحوث القانونية و الاقتصادية، العدد ۲، ۲۰۱۸م. | # الحق في ملكية الجسد البشري دراسة مقارنة، محمد محمد سادات، مجلة كلية الحقوق للبحوث القانونية و الاقتصادية، العدد ۲، ۲۰۱۸م. | ||
#تحلیل علاقة الانسان بأعضاء جسده فقهیا و قانونیا، مجلة فقه اهل البیت ، العدد ۷۱ و ۷۲، ۱۴۳۴ق. | #تحلیل علاقة الانسان بأعضاء جسده فقهیا و قانونیا، مجلة فقه اهل البیت ، العدد ۷۱ و ۷۲، ۱۴۳۴ق. | ||
==پایان‌نامه== | == پایان‌نامه== | ||
===فارسی=== | ===فارسی=== | ||
#حق سلطنت زن بر بدن خود و تزاحم با حقوق زوج، منیره سادات بدری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ad72e08179b01975952dd68362664449/search/2c1a72058d9a0599f1df700e31b4d128 پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.] | #حق سلطنت زن بر بدن خود و تزاحم با حقوق زوج، منیره سادات بدری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ad72e08179b01975952dd68362664449/search/2c1a72058d9a0599f1df700e31b4d128 پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.] | ||