کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== ماهیت فقهی معاملات فارکس == | == ماهیت فقهی معاملات فارکس == | ||
چند صورت برای ماهیت معاملات فارکس قابل تصور است. ۱. معاملات فارکس صوری و در حقیقت نوعی شرط‌بندی است <ref>صافی، استفتای سایت اسلام کوئست، [https://www.islamquest.net/fa/archive/fa7782 از اینجا ببینید]</ref> ۲. معاملات واقعی است ولی در کیفیت آن اختلاف نظر است که آیا بیع است یا مبادله و ثمراتی بر آن بار کرده‌اند. ۳. ماهیت معاملات بیع است ولی مال مبادله نمی‌شود بلکه بیع ارزش مال است. ۴.اساسا معاملات فارکس عقد جدیدی است. | |||
با توجه به توضیحات مذکور در شیوه معاملات، مشخص شد که معاملات در بازار فارکس متفاوت است و حکم کلی در مورد ماهیت این معاملات درست نیست. اکثر معاملات فارکس ماهیت جدیدی ندارد و حقیقتش بیع مال است. در مورد شاخص‌های اقتصادی هم پیشبینی و شرط‌بندی است. | با توجه به توضیحات مذکور در شیوه معاملات، مشخص شد که معاملات در بازار فارکس متفاوت است و حکم کلی در مورد ماهیت این معاملات درست نیست. اکثر معاملات فارکس ماهیت جدیدی ندارد و حقیقتش بیع مال است. در مورد شاخص‌های اقتصادی هم پیشبینی و شرط‌بندی است. | ||
== عدم مشروعیت و دلایل آن == | == عدم مشروعیت و دلایل آن == | ||
در صحت معاملات فارکس اختلاف نظر وجود دارد. برخی فقها در این زمینه اظهار نظر فقهی نکرده‌اند و به دیگر فقها ارجاع داده‌اند.<ref>سیستانی، استفتا اینترنتی، شماره استفتا: ۱۱۵۵۸۷۸.</ref> اکثر فقهای معاصر معاملات فارکس را مشروع نمی‌دانند و ادله مختلفی | در صحت معاملات فارکس اختلاف نظر وجود دارد. برخی فقها در این زمینه اظهار نظر فقهی نکرده‌اند و به دیگر فقها ارجاع داده‌اند.<ref>سیستانی، استفتا اینترنتی، شماره استفتا: ۱۱۵۵۸۷۸.</ref> اکثر فقهای معاصر معاملات فارکس را مشروع نمی‌دانند و ادله مختلفی بر عدم مشروعیت آن اقامه کرده‌اند. این ادله در دو دسته حکم اولیه و حکم ثانویه قابل دسته‌بندی است. | ||
=== بررسی حکم اولیه === | === بررسی حکم اولیه === | ||
* '''خریدوفروشِ ارزش مال''' | * '''خریدوفروشِ ارزش مال''' | ||
معاملات فارکس خرید و فروشِ ارزش مال است نه خود مال و از همین جهت صحیح | معاملات فارکس خرید و فروشِ ارزش مال است نه خود مال و از همین جهت صحیح نیست؛ زیرا بیع، مبادله مال با مال است.<ref>شبیری زنجانی،استفتا اینترنتی، شماره استفتا: ۹۱۳۰۵.</ref> این نوع معامله در حقیقت نوعی [[قرارداد ما به التفاوت]] یا CFD است که طرفین بدون اینکه مالک ارز یا سهم یا کالایی باشند، اقدام به خرید و فروش آن می‌کنند. در واقع به جای خرید و فروش عین مال مورد معامله، ارزش آن را مبادله می‌کنند و امکان تحویل ارز یا کالا وجود ندارد. | ||
این ادا قابل اثبات | به نظر می‌رسد این ادا قابل اثبات نیست؛ چراکه مبادله ارزش مال، مبادله‌ای عقلایی است و علاوه بر آنکه منعی درباره آن وارد نشده، عقلائی بودن معامله برای صحت آن کافی است. | ||
* '''ربوی بودن''' | * '''ربوی بودن''' | ||
اعتباری که کارگزار به معامله‌گر می‌دهد که بر مبنای آن خرید و فروش انجام شود، در | اعتباری که کارگزار به معامله‌گر می‌دهد که بر مبنای آن خرید و فروش انجام شود، در حقیقت قرض از طرف کارگزار است و از آنجا که بعد از بسته شدن معالمه کارمزد خود را برداشت می‌کند، پس قرض به شرط دریافت کارمزد بوده است و ربای قرضی است. | ||
این شبهه قابل دفع | این شبهه قابل دفع است؛ چراکه بسیاری از کارگزاران کارمزد دریافت نمی‌کنند و تنها از اختلاف قیمت بین خرید و فروش یا اسپرد انتفاع می‌برد. همچنین بر فرض دریافت کارمزد، شرط دریافت کارمزد در قرض نشده است؛ بلکه در فرض انجام معامله باید کارمزد پرداخت شود. معامله‌گر مختار است که معامله نکند و کارمزدی هم نپردازد. | ||
* '''قمار''' | * '''قمار''' | ||
معاملات فارکس خرید و فروش واقعی نیست و در واقع نوعی شرط‌بندی است. در فارکس هیچ ارزی خرید و فروش نمی‌شود، بلکه | معاملات فارکس خرید و فروش واقعی نیست و در واقع نوعی شرط‌بندی است. در فارکس هیچ ارزی خرید و فروش نمی‌شود، بلکه معامله‌گر فقط نرخ ارز را حدس می‌زند و شرط‌بندی می‌کند که نرخ تبدیل، افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. وقتی کارگزار (بروکر) در سایت یا پلتفرم معاملاتی‌اش قیمت‌ها را می‌گذارد، در واقع این نرخ‌ها را از بازار اسپات به عنوان مرجع بازخوانی می‌کند. | ||
این ادعا قابل اثبات نیست و فرایندی که در معاملات فارکس صورت می‌گیرد چیزی جز خرید و فروش نیست و خریدار و فروشنده واقعی در هر معامله وجود دارد. الا اینکه کالا قابل تحویل نیست و حتماً باید تسویه شود. بلی در برخی بروکرها که اصطلاحاً به مارکت میکر معروفند خریدار و فروشنده واقعی وجود ندارد، ولی در این صورت هم خود بروکر، یکی از طرفین معامله است در نتیجه قمار و پیشبینی نیست. | این ادعا نیز قابل اثبات نیست و فرایندی که در معاملات فارکس صورت می‌گیرد چیزی جز خرید و فروش نیست و خریدار و فروشنده واقعی در هر معامله وجود دارد. الا اینکه کالا قابل تحویل نیست و حتماً باید تسویه شود. بلی در برخی بروکرها که اصطلاحاً به مارکت میکر معروفند خریدار و فروشنده واقعی وجود ندارد، ولی در این صورت هم خود بروکر، یکی از طرفین معامله است در نتیجه قمار و پیشبینی نیست. | ||
* '''عدم امکان تحویل کالا''' | * '''عدم امکان تحویل کالا''' | ||
امکان تحویل کالا وجود ندارد و از همن جهت معامله باطل است.<ref>مکارم شیرازی، استفتا اینترنتی، کد رهگیری: ۱۴۰۰۰۲۲۷۰۱۲۸.</ref> | امکان تحویل کالا وجود ندارد و از همن جهت معامله باطل است.<ref>مکارم شیرازی، استفتا اینترنتی، کد رهگیری: ۱۴۰۰۰۲۲۷۰۱۲۸.</ref> این اشکال هم وارد نیست. شرط عدم دریافت کالا مخل به حقیقت عقد نیست. | ||
این اشکال هم وارد نیست. شرط عدم دریافت کالا مخل به حقیقت عقد نیست. | |||
=== بررسی حکم ثانویه === | === بررسی حکم ثانویه === | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۱: | ||
از آنجا که معاملات فارکس سبب ضرر اکثر افراد است با استناد به قاعده لاضرر عدم مشروعیت معاملات فارکس ثابت می‌شود. | از آنجا که معاملات فارکس سبب ضرر اکثر افراد است با استناد به قاعده لاضرر عدم مشروعیت معاملات فارکس ثابت می‌شود. | ||
در این استدلال صغری ناتمام است و اینکه اکثر افراد متضرر می‌شوند صحیح نیست. نحوه کارکرد در بازار | در این استدلال صغری ناتمام است و اینکه اکثر افراد متضرر می‌شوند صحیح نیست. نحوه کارکرد در بازار فارکس به این صورت است که هر کسی به هر میزان که ضرر می‌کند طرف مقابل به همان میران سود خواهد کرد. پس سود و ضرر در این بازار یکسان است پس اساساً این معاملات ضرری نیست. | ||
* '''قاعده غرور''' | * '''قاعده غرور''' | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۶: | ||
به‌طورکلی، صحت معاملات در این‌گونه بازارها متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است. بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران این‌گونه بازار دو دسته‌اند: دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته‌اند، صرفاً یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می‌دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می‌شود؛ بنابراین، معاملات انجام‌شده غیرواقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی‌شود. دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خریدوفروش ارز می‌کنند که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی فی‌نفسه اشکال ندارد، ولی باید به نکات زیر توجه شود: | به‌طورکلی، صحت معاملات در این‌گونه بازارها متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است. بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران این‌گونه بازار دو دسته‌اند: دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته‌اند، صرفاً یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می‌دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می‌شود؛ بنابراین، معاملات انجام‌شده غیرواقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی‌شود. دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خریدوفروش ارز می‌کنند که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی فی‌نفسه اشکال ندارد، ولی باید به نکات زیر توجه شود: | ||
# معاملات باید به‌صورت واقعی و خریدوفروش ارز باشد؛ بنابراین اگر کسب درآمد بر اساس پیشبینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. | # معاملات باید به‌صورت واقعی و خریدوفروش ارز باشد؛ بنابراین اگر کسب درآمد بر اساس پیشبینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. | ||
# معاملات اهرمی که با اعتبارگرفتن از کارگزار انجام می‌شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود | # معاملات اهرمی که با اعتبارگرفتن از کارگزار انجام می‌شود، اگر ماهیت قرض همراه با دریافت سود باشد، ربا و حرام است. | ||
== منابع مطالعاتی == | == منابع مطالعاتی == | ||