کاربر:Rezashams/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←منابع |
|||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==بررسی و حل تعارض میان اسلام سنتی و مدرنیته== | ==بررسی و حل تعارض میان اسلام سنتی و مدرنیته== | ||
به باور کدیور | به باور کدیور مدل اسلام غایت‌مدار یا معنوی که از ناحیه روشنفکران دینی ارائه شده است تنها رویکرد کارآمدی است که در حل ناسازگاری اسلام و مدرنیته قابل ارائه است. وی تلقی رایج و مشهور از احکام اسلام را سنتی و تاریخی می‌داند و با ناکارآمد دانستن نظریاتی که در راستای توجیه سازگاری بین این دو آمده بود؛ نظیر رویکرد ثابت و متغیر به مدرنیته که حاصل سه تقریر مختلف از [[محمدحسین طباطبایی]]، [[محمدحسین غروی نائینی|میرزای نایینی]] و [[محمدباقر صدر]]، و همچنین مدل فقه حکومتی از [[امام خمینی(ره)]]، مدل سومی را به‌عنوان اسلام معنوی یا اسلام غایت‌انگار از ناحیه روشنفکران دینی ارائه می‌دهد. | ||
مسلمان معاصر در متن دین دو اندیشه را در کنار هم مشاهده می‌کند اول اندیشه سازگار با حقوق بشر که شامل گزاره‌هایی است که به صراحت دلالت بر حقوق ذاتی انسان از آن جهت که انسان است دارند. این گزاره‌ها در قالب عمومات، اطلاقات، و سیره اولیای دین است. و دوم اندیشه ناسازگار با حقوق بشر و صریح در تبعیض حقوقی بین انسان‌ها. اسلام سنتی در مواجهه با دو اندیشه فوق دلالت دسته دوم را قوی‌تر می‌داند و با آن به تخصیص و تقیید و تبیین گزاره‌های دسته اول می‌پردازد.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص ۱۷-۳۴.</ref> | |||
===تبیین نظریه اسلام غایت‌مدار=== | ===تبیین نظریه اسلام غایت‌مدار=== | ||
محسن کدیور باور دارد همانگونه که احکام دین در زمان نزول عقلایی و عادلانه بوده است امروز نیز احکامی که به دین نسبت داده می‌شود باید مطابق عرف امروز، عقلایی و عادلانه محسوب شود و همان گونه که کتاب و سنت می‌توانند ناسخ احکام پیشین باشند عقل نیز شأن ناسخیت دارد. البته لازم به ذکر است این احکام به هیچ وجه به دین نسبت داده نمی‌شود. بنابراین کماکان تشریع به دست شارع باقی می‌ماند.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۳۲.</ref> او مجموعه تعالیم اسلام را چهار بخش می‌داند: ۱.امور ایمانی و اعتقادی ۲.امور اخلاقی ۳.امور عبادی ۴.احکام شرعی غیر عبادی که به آن فقه معاملات می‌گویند. بیش از ۹۸ درصد آیات قرآن به تبیین سه بخش اول اختصاص داده شده است. لکن در اسلام سنتی دو درصد باقیمانده اهمیت زیادی یافته تا آنجا که سایر اجزا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کدیور معتقد است احکام شرعی غیرعبادی در عصر نزول سه ویژگی داشتند: ۱.مطابق عرف آن روز عقلایی، ۲.عادلانه، ۳.برترین راه‌حل نسبت به سایر مکاتب و ادیان بودند.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۳۸-۱۴۰.</ref> | محسن کدیور باور دارد همانگونه که احکام دین در زمان نزول عقلایی و عادلانه بوده است امروز نیز احکامی که به دین نسبت داده می‌شود باید مطابق عرف امروز، عقلایی و عادلانه محسوب شود و همان گونه که کتاب و سنت می‌توانند ناسخ احکام پیشین باشند عقل نیز شأن ناسخیت دارد. البته لازم به ذکر است این احکام به هیچ وجه به دین نسبت داده نمی‌شود. بنابراین کماکان تشریع به دست شارع باقی می‌ماند.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۳۲.</ref> او مجموعه تعالیم اسلام را چهار بخش می‌داند: ۱.امور ایمانی و اعتقادی ۲.امور اخلاقی ۳.امور عبادی ۴.احکام شرعی غیر عبادی که به آن فقه معاملات می‌گویند. بیش از ۹۸ درصد آیات قرآن به تبیین سه بخش اول اختصاص داده شده است. لکن در اسلام سنتی دو درصد باقیمانده اهمیت زیادی یافته تا آنجا که سایر اجزا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کدیور معتقد است احکام شرعی غیرعبادی در عصر نزول سه ویژگی داشتند: ۱.مطابق عرف آن روز عقلایی، ۲.عادلانه، ۳.برترین راه‌حل نسبت به سایر مکاتب و ادیان بودند.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۳۸-۱۴۰.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۹: | ||
نویسنده معتقد است در مبانی معرفتی، دین شناختی و انسان‌شناختیِ اسلام سنتی اولین بنیاد نبود بحثی از حقوق واقعی انسان‌ها است چرا که این حقوق فراتر از درک انسانی است. لذا صرفا آنچه در دسترس است احکام شرعی است که گرچه عادلانه تلقی می‌شود اما نسبت به دین، جنسیت، حریت و فقاهت بین انسان‌ها تفاوت است. نکته دوم ناتوانی درک عقل انسانی از امور است. سومین مسئله به‌مثابه قانون ثابت بودن تمام یا بیشتر احکام شرعی است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۲۰و۱۲۱.</ref> | نویسنده معتقد است در مبانی معرفتی، دین شناختی و انسان‌شناختیِ اسلام سنتی اولین بنیاد نبود بحثی از حقوق واقعی انسان‌ها است چرا که این حقوق فراتر از درک انسانی است. لذا صرفا آنچه در دسترس است احکام شرعی است که گرچه عادلانه تلقی می‌شود اما نسبت به دین، جنسیت، حریت و فقاهت بین انسان‌ها تفاوت است. نکته دوم ناتوانی درک عقل انسانی از امور است. سومین مسئله به‌مثابه قانون ثابت بودن تمام یا بیشتر احکام شرعی است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۲۰و۱۲۱.</ref> | ||
==تطبیق نظریه اسلام غایت‌مدار بر موارد تعارض== | ==تطبیق نظریه اسلام غایت‌مدار بر موارد تعارض (شواهد تعارض و حل آن)== | ||
محسن کدیور احکام شرعی از دیدگاه اسلام سنتی را مطابق آرای مشهور فقیهان<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۱۵.</ref> و مستند به قرآن و احادیث معتبر می‌داند. او ناسازگاری با حقوق بشر را در چند محور پیش‌رو می‌بیند: ۱.عدم تساوی حقوقی غیر مسلمانان با مسلمانان ۲.عدم تساوی حقوقی زنان با مردان ۳.عدم تساوی حقوق بردگان با انسان‌های آزاد ۴.عدم تساوی عوام با فقیهان در حوزه امور عمومی ۵.آزادی عقیده و مذهب و مجازات ارتداد ۶.مجازات‌های خودسرانه، مجازات‌های خشن و شکنجه<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۹۶-۱۱۴.</ref> در ادامه برخی از موارد را بررسی خواهیم کرد: | محسن کدیور احکام شرعی از دیدگاه اسلام سنتی را مطابق آرای مشهور فقیهان<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۱۵.</ref> و مستند به قرآن و احادیث معتبر می‌داند. او ناسازگاری با حقوق بشر را در چند محور پیش‌رو می‌بیند: ۱.عدم تساوی حقوقی غیر مسلمانان با مسلمانان ۲.عدم تساوی حقوقی زنان با مردان ۳.عدم تساوی حقوق بردگان با انسان‌های آزاد ۴.عدم تساوی عوام با فقیهان در حوزه امور عمومی ۵.آزادی عقیده و مذهب و مجازات ارتداد ۶.مجازات‌های خودسرانه، مجازات‌های خشن و شکنجه<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۹۶-۱۱۴.</ref> در ادامه برخی از موارد را بررسی خواهیم کرد: | ||