فقه اقتصاد (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۰

فقه اقتصاد شاخه‌ای از دانش فقه اسلامی است که به تحلیل و تنظیم احکام شرعی مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازد. این حوزه به بررسی مشروعیت و حرمت افعال اقتصادی مانند تولید، مصرف، تجارت، و سرمایه‌گذاری اختصاص دارد و هدف آن، ارائه راهکارهایی برای مدیریت فعالیت‌های اقتصادی فردی و اجتماعی در چارچوب شریعت اسلامی است. فقه اقتصاد با بهره‌گیری از منابع اصلی اسلام، یعنی قرآن، سنت، اجماع و عقل، چارچوب‌هایی را برای تحقق عدالت اجتماعی، کاهش فقر، و رفع نابرابری‌ها ارائه می‌دهد. ابزارهایی مانند زکات، خمس، و صدقه، از جمله احکام مالی هستند که به توزیع عادلانه ثروت در جامعه کمک می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های کلیدی فقه اقتصاد، انعطاف آن در پاسخ به مسائل نوظهور اقتصادی است. این دانش به چالش‌هایی مانند بانکداری اسلامی، ارزهای دیجیتال، ابزارهای مالی مدرن و قراردادهای جدید اقتصادی می‌پردازد و از طریق اجتهاد پویا، تلاش می‌کند احکام متناسبی با نیازهای معاصر استنباط کند. علاوه بر این، فقه اقتصاد در طراحی نظام‌های مالی جایگزین، مانند بانکداری بدون ربا و بیمه اسلامی، نقش بسزایی ایفا کرده و سعی دارد جایگزین‌هایی برای نظام‌های ربوی و غیرشرعی ارائه دهد.

اهمیت فقه اقتصاد در این است که مسلمانان را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های اقتصادی خود را با اصول شرعی و اخلاقی منطبق کنند و از تأثیرات منفی مکاتب اقتصادی غیراسلامی رهایی یابند. این دانش، نظام اقتصادی‌ای را ترویج می‌کند که در آن عدالت، رفاه عمومی، و تعادل میان تولید و مصرف محقق شود. همچنین، اصول اخلاقی مانند پرهیز از اسراف، حمایت از تولید عادلانه، و رعایت عدالت در قراردادهای اقتصادی، از مؤلفه‌های جدایی‌ناپذیر فقه اقتصاد هستند.

چالش‌های فقه اقتصاد عمدتاً ناشی از تحولات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناوری است. انطباق اصول ثابت شریعت با این تحولات، نیازمند اجتهاد خلاقانه و جامع‌نگری است. تعامل با نظام اقتصاد جهانی نیز یکی از دغدغه‌های اصلی این حوزه است، به‌گونه‌ای که هویت اسلامی حفظ شود و منافع امت اسلامی تأمین گردد. در نهایت، فقه اقتصاد با تکیه بر اصول شریعت و اهداف والای اسلامی، تلاش می‌کند نظامی پایدار، عادلانه، و هماهنگ با محیط‌زیست ارائه دهد که پاسخگوی نیازهای جوامع اسلامی در عصر حاضر باشد.

کتاب‌ها

فارسی

آشنایی با فقه اقتصادی، محمود عیسوی، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
فقه و اقتصاد، اصغر قنبری‌محلی، مؤلف، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
فقه اقتصاد اسلامی، سید محمد محمودی گلپایگانی، نشر گلستان کوثر، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

مقاله‌ها

فارسی

تعامل فقه و تربیت اقتصادی، سید انور علوی، دوفصلنامه فقه تربیتی، شماره ۱، مرداد ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
مدیریت توسعه پایدار در کشورها از منظر حقوق بین الملل با تحلیلی بر فقه اقتصادی، علی شجاعی فرد و سارا رستمی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، سال ۵، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
فقه اقتصادی و اقتصاد اسلامی، سید حسین میرمعزی، اقتصاد اسلامی، دوره ۱۵، شماره ۵۹، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مصالح فرد و جامعه در اقتصاد، احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی، دوره ۸، شماره ۲۹، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
اقتصاد دینی و اقتصاد دین، محمدتقی گیلک حکیم‌آبادی، اقتصاد اسلامی، دوره ۲، شماره ۸، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تعامل علم اقتصاد و مکتب اقتصاد اسلامی، سید کاظم صدر، دوفصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره ۵ و ۶، ۱۳۸۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پیوند فقه و اقتصاد، اسماعیل اولیائی، اقتصاد اسلامی، دوره ۲، شماره ۸، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
دین و اقتصاد، سیدعباس موسویان، اقتصاد اسلامی، دوره ۲، شماره ۸، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
انتظار بشر از دین در عرصه اقتصاد، عبدالحسین خسروپناه، اقتصاد اسلامی، دوره ۲، شماره ۸، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
فقه و پایه‌ریزی اقتصاد سالم، حوزه، دوره ۵، شماره ۲۵، ۱۳۶۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

پایان‌نامه‌ها

فارسی

امکان‌سنجی فقه نظام اقتصاد، مصطفی غفوری، دکتری، دانشگاه تهران، پردیس‌های منطقه‌ای - پردیس البرز، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
نقش اجتهاد در پیشرفت اقتصادی از دیدگاه فقه امامیه، کارشناسی ارشد، سمانه هوشمندی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی مسائل فقه اقتصادی علامه طباطبایی در المیزان، محمد قربانی مقدم ، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید

@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 # نقش اجتهاد در پیشرفت اقتصادی از دیدگاه فقه امامیه، کارشناسی ارشد، سمانه هوشمندی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # بررسی مسائل فقه اقتصادی علامه طباطبایی در المیزان، محمد قربانی مقدم ، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8de49d72369ee3ab55252ec14a4cf736 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
+[[رده:بروزرسانی ۱۴۰۳]]