فقه معاصر:پیش‌نویس عزاداری‌های نا متعارف (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 نویسنده پژوهش خود را در دو بخش تنظیم نموده است. در بخش اول ذیل عنوان مفاهیم و مبانی فقهی عزاداری‌های نامتعارف ابتدا به معناشناسی، انواع و تاریخچه عزاداری‌های نامتعارف پرداخته (ص۳-۲۶) و سپس ادله موافقان و مخالفان و مبانی مورد اتکا آنان مورد بررسی قرار گرفته شده است (ص۲۷-۷۰)؛ نویسنده بخش دوم را به تبیین کیفری و جرم‌شناختی عزاداری‌های نامتعارف اختصاص داده است. در این بخش نگارنده ابتدا به تبیین کیفری عزاداری‌های نامتعارف در پرتو اصول و قواعد فقهی پرداخته (ص۷۱-۱۰۳) و در ادامه به جرم‌شناسی عزاداری‌های نامتعارف مورد بررسی قرار گرفته شده است (ص۱۰۳-۱۵۴). در پایان نیز نویسنده به نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات پرداخته است (ص۱۵۵-۱۶۸).
-مفاهیم
+== شرایط ابداع عزاداری‌های نوین ==
+به گفته نویسنده، شعائر حسینی آن دسته از آداب و رسومی ازجمله گریه‌کردن، سیاه‌پوشیدن، روضه‌خوانی، شبیه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی است که به‌مناسبت شهادت امام حسین(ع) با هدف ابراز حزن انجام می‌شود (ص۷). نگارنده دو شرط را برای اینکه بتوان عمل و شیوه خاصی را در زمره شعائرحسینی قرار داد، لازم می‌داند: ۱) اینکه عرف جامعه آن را نشانه و نماد عزا بداند و ۲) اینکه این رفتارها مشروع و حلال باشند. با در نظر گرفتن این دوشرط می‌توان گفت، ابداع شعائر جدید به عنوان شعائرحسینی امری نیکو و پسندیده است (ص۸).
-به نظر نویسنده شعائرحسینی به آن دسته از آداب، رسوم و اعمالی گفته می‌شود که به مناسبت شهادت امام حسین (ع) انجام می‌شود و هدف از انجام این‌گونه اعمال عزاداری و ابراز حزن و اندوه برای آن امام مظلوم است. شعائرحسینی اَشکال و انواع مختلفی دارد و گریه‌کردن، سیاه‌پوشیدن، روضه‌خوانی، شبیه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی از آن جمله است (ص۷).
+نویسنده با توجه به تعریف و محدوده شعائرحسینی به بیان این پرششی می‌پردازد که آیا قمه‌زنی و رفتارهای مشابه آن در بین شعائر حسینی جایگاهی دارند؟ و در مقام پاسخ  معتقد است که اول باید دانسته شود آیا قمه‌زنی و امثال آن در عزاداری‌ها جایز است یا خیر (ص۱۱)؟ بر اساس گزارش نویسنده، برخی از صاحب نظران معتقدند که قمه‌زنی اصلا عزاداری محسوب نمی‌شود تا چه رسد، به این که آن را در زمره شعائر حسینی بدانیم؛ در واقع گفته شده است، [[عرف معیار]]، هیچ‌گاه عمل قمه‌زنی را عزاداری نمی‌داند و هیچ کس در سوگ عزیزان خود این چنین عزاداری نمی‌کند (ص۱۱). البته در نقد این سخن گفته شده که ملاک عرفی بودن یک رفتار، جامعه و مردمی هستند که در آن جامعه زندگی می‌کنند؛ نه این که افراد جامعه دیگری نسبت به رفتار آنان اظهار نظر کنند. مردم وقتی در یک زمان و مکان خاص، مانند روز عاشورا و در حسینه‌ای عده‌ای از افراد را می‌بینند که کفن بر تن کرده و گریه‌کنان قمه بر سر می‌زنند، بدون تردید اولین چیزی که متبادر به ذهن آنها است، همان عزاداری نمودن آن مردم است (ص۱۱-۱۲)؛ اما اگر گفته شود عمل قمه‌زنی نزد عموم مردم مقبولیت لازم و کافی را ندارد، سخن قابل قبولی است (ص۱۲).
-به‌طور کلّی برای این که بتوان عمل و شیوه خاصی که از شیوه‌های نوین و یا سنتی عزاداری می‌باشد، را در زمره شعائرحسینی قرار داد. دوشرط لازم است، نخست این که عرفا نشانه و نماد عزای امام حسین باشد و عرف مردم این رفتارها را عزاداری بدانند و دوم این که این رفتارها مشروع و حلال باشند. با در نظر گرفتن این دوشرط می‌توان گفت، ابداع شعائر جدید به عنوان شعائرحسینی امری نیکو و پسندیده می‌باشد (ص۸).
+عزاداری‌های نامتعارف نوین، به باور نویسنده، عزاداری‌هایی هستند که در عصر حاضر یا گذشته نه چندان دور توسط برخی از مردم انجام گرفته و از مقبولیت عرفی برخوردار نیست؛ ازجمله قمه‌زنی، تیغ‌زنی، غلطیدن روی خرده‌شیشه و راه رفتن بر روی آتش (ص۱۳-۲۲). به گفته نگارنده بر اساس برخی از تحقیقات، آغازگر این‌گونه اعمال نامتعارف ازجمله قمه‌زنی، حکومت صفویه بوده‌اند؛ البته در مقابل عده‌ای معتقدند که اَشکال نامتعارف عزاداری‌ها در دوره‌قاجاریه ابداع شده و گسترش یافته است. گروه دیگری از محققان نیز بر این باورند که این‌گونه عزاداری‌ها وارداتی از کشورهای‌ غربی بوده است. به باور نویسنده کشورهای‌غربی زمینه را برای این‌گونه عزاداری‌ها فراهم کرده و مغرضانه به‌دنبال ترویج این رفتارها، با هدف تضعیف مذهب و خرافی جلوه دادن دین بوده‌اند (ص۲۳-۲۶).
-با توجه به تعریف و محدوده شعائرحسینی این‌جا پرششی پیش می‌آید که آیا قمه‌زنی و رفتارهای مشابه آن در بین شعائرحسینی جایگاهی دارند؟ پاسخ  این است که اول باید دانسته شود که قمه‌زنی و امثال آن در عزاداری‌ها جایز است یا خیر (ص۱۱)؟
+== مبانی و ادلّه فقهی موافقان عزاداری‌های نامتعارف ==
+پژوهشگر کتاب بیان می‌کند متعارف یا غیرمتعارف بودن یک رفتار تعیین‌کننده شرعی و غیرشرعی بودن آن رفتار نیست؛ چه بسا یک رفتار نادر ممکن است مشروع باشد، ولی رفتار عده‌ّ کثیری مشروع نباشد؛ بنابراین مشروع یا نامشروع بودن عزاداری‌های نامتعارف نیازمند بررسی فقهی است (ص۲۷).
-برخی از صاحب نظران معتقدند که قمه‌زنی اصلا عزاداری محسوب نمی‌شود تا چه رسد، به این که آن را در زمره شعائرحسینی بدانیم؛ در واقع گفته شده است، عرف معیار تشخیص عزاداری می‌باشد و عرف هیچ‌گاه عمل قمه‌زنی را عزاداری نمی‌داند و به درستی هیچ کس در سوگ عزیزان خود این چنین عزاداری نمی‌کند (ص۱۱).
+بر اساس گزارش نویسنده، موافقان و حامیان عمل قمه‌زنی و تیغ‌زنی و سایر عزاداری‌های نامتعارف که در طول آن، عزاداران لطمه و آسیب به بدن خود وارد می‌کنند، برای توجیه و مشروع جلوه دادن عمل خود، به روایات و فتاوای برخی از فقها و حتی به داستان‌های تاریخی استناد می‌کنند (ص۲۷).
-در نقد سخن این دسته از افراد باید گفت، ملاک عرفی بودن یک رفتار، جامعه و مردمی هستند که در آن جامعه زندگی می‌کنند؛ نه این که افراد جامعه دیگری نسبت به رفتار آنان اظهار نظر کنند. مردم وقتی در یک زمان و مکان خاص، مانند روز عاشورا و در حسینه‌ای عده‌ای از افراد را می‌بینند که کفن بر تن کرده و گریه‌کنان قمه بر سر می‌زنند، بدون تردید اولین چیزی که متبادر به ذهن آنها است، همان عزاداری نمودن آن مردم است (ص۱۱ و۱۲).
+* '''روایت امام صادق(ع)'''
-اما اگر گفته شود این عمل قمه‌زنی متداول و معمول نمی‌باشد، سخن قابل قبولی است و گزافه نیست، اگر بگوییم این عمل نزد عموم مردم مقبولیت لازم و کافی را ندارد. اما سخن گفتن در جایز بودن یا نبودن این موضوع، بررسی دقیقی لازم دارد که به آن پرداخته می‌شود (ص۱۲).
+ازجمله استناد به روایت خالد بن سدیر از امام صادق(ع)، که در آن آمده است: «لطمه زدن دست بر صورت کفاره‌ای جز استغفار و توبه ندارد، البته دختران فاطمه در سوگ امام حسین گریبان‌های خود را پاره کردند و بر صورت خود سیلی زدند، لیکن جا دارد که در مثل چنین مصیبتی سیلی به صورت زده شود و گریبان‌ها پاره گردد» (ص۲۸). آنان با تمسک به این فراز از حدیث «و علی مثله تلطم الخدود و تشقّ الجیوب» اظهار می‌دارند که امام صادق در این روایت به صراحت عزا و مصیبت امام حسین(ع) را از سایر مصیبت‌ها متمایز کرده و حکم حرمت ایراد لطمه به سر و صورت در عزای او را مستثنی کرده است (ص۲۹).
-== عزاداری‌های نامتعارف نوین ==
+درباره این روایت علاوه بر ضعف سندش و اعراض فقها از آن گفته شده که کلمه «لطمه» به معنای ضربه زدن با کف دست و سیلی زدن است، نه وارد کردن خراش به صورت؛ بنابراین نمی‌توان از این روایت جواز قمه‌زنی و سایر رفتارهای نامتعارف را استخراج کرد. بعلاوه در صورت اثبات لطمه‌زنی توسط زنان فاطمی و همچنین اثبات این که امام سجاد ناظر این اعمال بودند و در برابر آنها سکوت کردند، بازهم نمی‌توان حکم جواز آن را مشمول دیگران دانست. چون ممکن است این حکم فقط اختصاص به زنان فاطمی داشته باشد که در آن شرایط حضور داشتند و دارای رابطه خویشاوندی با آن حضرت بودند (ص۲۹-۳۰).
-قمه‌زنی
-به عقیده نگارنده رایج‌ترین شیوه‌ی عزاداری نامتعارف، قمه‌زنی می‌باشد؛ این شیوه‌ی عزاداری امروزه در میان برخی از شیعیان رواج یافته است. به این صورت که صبح روز عاشورا یا در برخی از ایام خاصّ دیگر با پوشیدن لباس سفید مانند کفن، به صورت دسته‌جمعی در حسنیه‌ها یا خانوادگی در خانه‌های خود، با ضربه زدن توسط «قمه» بر سر خود، باعث ایجاد جراحت و خون‌ریزی می‌شوند. قمه‌زنان در شب قبل از روز عاشورا، قمه خود را تیز کرده و در مراسمی به نام «مشق قمه» شرکت می‌کنند و فردای آن شب قبل از طلوع آفتاب، قمه به‌دست گرد هم می‌آیند، تا با ذکر «حیدر حیدر» مراسم قمه زنی را شروع کنند (ص۱۳).
+* '''روایت امام رضا(ع)'''
-نکته‌ای که قابل توجه است، این که معمولا در هیئت‌های قمه‌زنی چند نفر که استاد قمه‌زنی می‌باشند، حاضر هستند و قمه را از دست افراد گرفته و دو- سه ضربه با قسمت تیزی قمه بر سر افراد عزادار وارد می‌کنند و پس از آن، قمه را در دست خود افراد می‌دهند، تا با طرف پهنای قمه، بر روی زخم و جراحت خود بزنند، تا این که خون‌های سرشان پخش شود؛ البته برخی از قمه‌زنان این کار را به اساتید قمه‌زن محوّل نمی‌کنند (ص۱۳).
+روایت مورد استناد دیگر در موافقت با عزاداری‌های نامتعارف، روایت امام رضا است که در آن می‌گوید: «همانا روز حسین مژه‌های ما را از شدت گریستن مجروح ساخت و اشک‌های ما را جاری نمود و عزیز ما را در سرزمین گرفتاری مبتلا کرد و ما را تا روز مرگ میراث دار گرفتاری و بلا نمود، پس بر مثل حسین گریه‌کنندگان باید گریه کنند» (ص۳۱). برخی از طرفداران رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها برای مشروع خواندن رفتارهای خود به این روایت استناد کرده و می‌گویند، عزاداری برای سالار شهیدان از چنان اهمیتی برخوردار است که امام رضا(ع) در ماتم ایشان به نحوی گریستند که مژه‌های آن حضرت مجروح شدند و روشن است که این نحوه گریستن، مصداق بارز صدمه و آسیب زدن به جسم خود می‌باشد (ص۳۱).
-قمه‌زنان اعتقاد دارند در روز عاشورا زمین کربلا از خون جوانان بنی‌هاشم رنگین گشته و مصیبت بزرگی بر اهل‌بیت (ع) وارد شده است؛ از این رو آنان برای ابراز هم‌دردی و مواسات با شهیدان کربلا، خون خود را در این روز با قمه‌زدن جاری می‌کنند، تا بگویند اگر در کربلا بودند، جان خود را نثار می‌کردند. در میان قمه‌زنان افرادی دیده می‌شوند که جهت مواسات و هم‌دردی با کودک شش ماهه امام حسین، قمه را بر سر اطفال و کودکان خود نیز می‌زنند (ص۱۴).
+درباره این روایت نیز گفته شده اهمیت عزاداری امام حسین بر کسی پوشیده نیست، اما سخن معصوم در این‌باره بیانگر شدت حزن و ماتم است و بعید است که منظور امام مجروح شدن واقعی مژه‌ه‌ای چشمانشان باشد. چنانچه بپذیریم که امام رضا به این شکل گریسته و مژه‌هایشان آسیب دیده است، باز هم از امام معصوم هیچ رفتار و فعلی جز گریه‌کردن صادر نشده است و چه بسا مداوم و شدید گریه‌کردن منجر به آسیب چشم بشود که این امر اتفاقی و موردی است و هیچ ربطی به لطمه و صدمه وارد کردن به بدن ندارد. به این ترتیب این روایت نیز از اثبات جواز رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها از قبیل قمه‌زنی و تیغ‌زنی ناتوان است (ص۳۲).
-قفل‌زنی
+* '''فتاوای فقها'''
-بر اساس یافته‌های مولّف یکی دیگر از انواع عزاداری‌های نامتعارف قفل‌زنی می‌باشد؛ در این شیوه عزاداران قسمتی از بدن خود را سوراخ کرده و از لابلای این سوراخها، خنجر و وسایل فلزی دیگری را عبور می‌دهند و در جلوی دسته‌عزاداری خود را برهنه و عریان در معرض دید عموم می‌گذارند. این افراد ابتداء اندامی را که می‌خواهند سوراخ کنند و قفل بزنند، بی‌حسّ و کرخت می‌کنند، تا کمتر درد آن را احساس کنند (ص۱۵).
+به گزارش نویسنده یکی از فتاوایی که طرفداران قمه‌زنی فراوان به آن  استناد می‌کنند، فتوای [[میرزای نائینی]] است که گفته است «هیچ اشکالی نیست در جایز بودن سینه زدن یا با دست به صورت زدن، بلکه اقوی جواز زنجیر زدن است، بر شانه و پشت به حدّی که به بیرون آمدن کم خون منجر گردد؛ اما بیرون آمدن خون از پیشانی در اثر شمشیر و قمه‌زدن در صورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است؛ لکن احوط و سزاوار است، کسانی که عارف به زدن‌شمشیر و قمه نیستند خودداری کنند، خصوصا جوانانی که دلهایشان پر از محبت امام حسین است و از عشق آن حضرت بی‌اختیار می‌گردند و در موقع قمه‌زدن توجه ندارند که ممکن است، پس از آن زیان ببیند» (ص۳۴ و ۳۵).
-زنجیرهای تیغ دار
+به باور نویسنده، طرفداران لطمه‌زنی و قمه‌زنی همواره در تلاشند، تا با تمسّک به این سخن میرزای‌نایینی به تجویز بی‌قیدوشرط لطمه‌زنی و قمه‌زنی بپردازنند، اما با بررسی این فتوا به چند نکته مهم می‌توان رسید (ص۳۵):
-زنجیرزنی یکی از سنّت‌های عزاداری در ایران است و در پاکستان و هند نیز این شیوه عزاداری رواج دارد. اما عدّه‌ای از عزاداران این سنت را به این صورت تغییر داده‌اند که تیغ‌های فلزی بر روی این زنجیرها نصب می‌کنند و در حالی که بدنشان عریان می‌باشد، اقدام به زنجیرزنی بر پشت خود می‌کنند و در اثر برخورد تیغ به بدنشان خون از پشت آنها جاری می‌شود (ص۱۵ و ۱۶).
+* اولا مرحوم‌نایینی در این فتوا به وضوح نوشته‌اند «در صورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است» پس ایشان مطلق عمل قمه‌زنی را اجازه نداده‌اند، هرچند از نظر ایشان آسیب جزئی ضرر محسوب نمی‌شود.
+* ثانیا این‌که در این‌جا، مبنای حکم، فقط اضرار است و جهت وهن مذهب بودن این عمل توسط نائینی بررسی نشده است.
+* ثالثا حدود یک قرن از صدور این فتوا می‌گذرد و اکنون کسی مقلّد مرحوم نائینی نیست (ص۳۵-۳۶).
-غلطیدن روی خرده شیشه
+در مورد جریان سر به محمل کوبیدن حضرت زینب(س) هم که مورد استناد طرفداران قمه‌زنی قرار گرفته، باید گفت اولا این روایت مرسله است و اعتبار ماخذ نزد اهل فنّ مخدوش است و ثانیا صدور این عمل از حضرت زینب که اسوه صبر و استقامت است نوعی تعارض در پی دارد و در نهایت این که در لهوف نقل شده است که اصلا شتران محمل و هودج نداشته‌اند (ص۳۹-۴۰).
-یکی دیگر از شیوه‌های نوین عزاداری‌های نامتعارف، غلطیدن روی خرده شیشه می‌باشد؛ در این نوع از عزاداری‌ها در یک مکان خرده‌شیشه‌هایی را می‌ریزنند و جهت عزاداری روی زمین می‌خوابند و روی شیشه‌ها غلط می‌خورند، تا این‌که شیشه‌ها بر روی بدنشان جراحات  و بریدگی‌هایی ایجاد کنند و خون از بدنشان جاری شود و به این شکل ابراز مواسات با امام حسین داشته باشند (ص۱۶).
+== مبانی و ادلّه مخالفین رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها ==
-از شیوه‌های دیگر عزاداری‌های نامتعارف نوین، قراردادن شمع‌روشن بر روی بدن عریان است که با قصد همدردی با اسراء کربلا صورت می‌گیرد. همچنین قلاده به گردن آویختن و تقلید صدای سگ و خود را «کلب‌الحسین» خواندن و نیز بدن خود را در معرض سمّ‌اسبان قرار دادن با نیت مواسات با شهدای کربلا از جمله آن شیوه‌ها است (ص۱۷).
-عزاداری‌های نامتعارف سنّتی
-با استناد به گزارش نویسنده برخی از عزاداری‌های نامتعارفی که امروزه در گوشه و کنار شاهد آنها هستیم، سابقه نسبتا طولانی دارند و ساخته و ابداع شده عصر حاضر نیستند (ص۱۸).
-مالیدن گل به سر و صورت
-یکی از شیوه‌های عزاداری سنتی که از قدیم‌الایام وجود داشته، مالیدن گل به سر و صورت و پریشان کردن چهره به نشانه حزن و اندوه می‌باشد. در واقع عزاداران با این عمل می‌خواهند بگویند که بخاطر این مصیبت بزرگ اندوهگین شده‌اند و نهایت اندوه و ماتم خود را با این حرکت بیان می‌کنند (ص۱۸).
-راه رفتن بر روی تیغ و خار
-از آنجا که بعد از واقعه عاشورا زنان و کودکان حرم به اسارت رفتند و کودکان امام حسین در راه شام با پای‌برهنه بر روی خارها راه رفتند، بنابراین عزاداران جهت مواسات و همدردی با این کودکان و اسراء، بر روی تیغ‌ها و خارها راه می‌روند تا خود را در موقعیت آنان قرار دهند (ص۱۹).
-راه رفتن بر روی آتش
-گروهی از افراد در تکیه‌ها و هیئت‌های عزاداری گردهم می‌آیند و کسانی که خود را عاشق امام حسین می‌دانند، در حالت سینه‌زنان  و فریادکشان بر روی ذغال‌های گداخته راه می‌روند. این نوع عزاداری در قدیم در بعضی از شهرهای ایران و کربلاء تا حدودی متداول بوده است و البته در هند سابقه طولانی دارد (ص۲۰).
-عوامل عزداری‌های نامتعارف
-برخی از محقّقان و مورّخان بر این عقیده اند که مبدع و آغازگر این‌گونه اعمال نامتعارف از جمله قمه‌زنی، حکومت صفویه بوده است. در مقابل عده‌ای از آنان معتقدند که برخی از اَشکال نامتعارف عزاداری‌ها در دوره‌قاجاریه ابداع شده و گسترش یافته است. اما گروه دیگری از محققان بر این باورند که این‌گونه عزاداری‌ها وارداتی از کشورهای‌غرب بوده است. باید در نظر داشت که کشورهای‌غربی زمینه را برای این‌گونه عزاداری‌ها فراهم کرده و مغرضانه به‌دنبال ترویج این رفتارها، با هدف تضعیف مذهب و خرافی جلوه دادن دین بوده‌اند (ص۲۳-۲۶).
-== مبانی فقهی عزاداری‌های نامتعارف ==
-پژوهشگر بیان می‌کند متعارف یا غیرمتعارف بودن یک رفتار تعیین‌کننده شرعی و غیرشرعی بودن آن رفتار نمی‌باشد. چه بسا یک رفتار نادر ممکن است مشروع باشد، ولی رفتار عده‌ّ کثیری مشروع نباشد. بنابراین مشروع یا نامشروع بودن عزاداری‌های نامتعارف نیازمند بررسی فقهی است (ص۲۷).
-ادلّه موافقان عزاداری‌های نامتعارف
-با استناد به پژوهش حاضر موافقان و حامیان عمل قمه‌زنی و تیغ‌زنی و سایر عزاداری‌های نامتعارف که در طول آن عزاداران لطمه و آسیب به بدن خود وارد می‌کنند، برای توجیه و مشروع جلوه دادن عمل خود، به روایات و فتاوای برخی از فقها و حتی به داستان‌های تاریخی استناد می‌کنند (ص۲۷).
-روایات
-خالد بن سدیر می‌گوید از مام صادق شنیدم که فرمودند: «لطمه و زدن دست بر صورت کفاره‌ای جز استغفار و توبه ندارد، البته دختران فاطمه در سوگ امام حسین گریبان‌های خود را پاره کردند و بر صورت خود سیلی زدند، لیکن جا دارد که در مثل چنین مصیبتی سیلی به صورت زده شود و گریبان‌ها پاره گردد» (ص۲۸).
-موافقان و طرفداران قمه‌زنی و سایر عزاداری‌های غیرمتعارفی که عزاداران در آن اقدام به ایراد لطمه و صدمه به خود می‌کنند، به این فراز حدیث «و علی مثله تلطم الخدود و تشقّ الجیوب» استناد می‌کنند و اظهار می‌دارند که امام صادق در این روایت به صراحت عزا و مصیبت امام حسین را از سایر مصیبت‌ها متمایز کرده و حکم حرمت ایراد لطمه و ضربه به سر و صورت در عزای امام حسین را مستثنی نموده است (ص۲۹).
-اشکال:
-کلمه «لطمه» به معنای ضربه زدن با کف دست و سیلی زدن می‌باشد، نه وارد کردن خراش به صورت؛ بنابراین نمی‌توان از این روایت جواز قمه‌زنی و سایر رفتارهای نامتعارف را از آن استخراج نمود. بعلاوه در صورت اثبات لطمه‌زنی توسط زنان فاطمی و همچنین اثبات این که امام سجاد ناظر این اعمال بودند و در برابر آنها سکوت نمودند، بازهم نمی‌توان حکم جواز آن را مشمول دیگران دانست. چون ممکن است این حکم فقط اختصاص به زنان فاطمی داشته باشد که در آن شرایط حضور داشتند و دارای رابطه خویشاوندی با آن حضرت بودند (ص۲۹ و ۳۰).
-روایت دیگری که در این زمینه مورد استناد می‌باشد، روایت وارد شده از امام رضا است «همانا روز حسین مژه‌های ما را از شدت گریستن مجروح ساخت و اشک‌های ما را جاری نمود و عزیز ما را در سرزمین گرفتاری مبتلا کرد و ما را تا روز مرگ میراث دار گرفتاری و بلا نمود، پس بر مثل حسین گریه‌کنندگان باید گریه کنند» (ص۳۱).
-برخی از طرفداران عمل قمه‌زنی و سایر رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها برای مشروع خواندن رفتارهای خود به این روایت استناد کرده و می‌گویند، عزاداری برای سالار شهیدان از چنان اهمیتی برخوردار است که امام رضا در ماتم ایشان به نحوی گریستند که مژه‌های آن حضرت مجروح شدند و روشن است که این نحوه گریستن، مصداق بارز صدمه و آسیب زدن به جسم خود می‌باشد (ص۳۱).
-اشکال:
-اهمیت عزاداری امام حسین بر کسی پوشیده نیست، اما سخن معصوم در این‌باره بیانگر شدت حزن و ماتم می‌باشد و بعید است که منظور امام مجروح شدن واقعی مژه‌ه‌ای چشمانشان باشد. چنانچه بپذیریم که امام رضا به این شکل گریسته و مژه‌هایشان آسیب دیده است، باز هم از امام معصوم هیچ رفتار و فعلی جز گریه‌کردن صادر نشده است و چه بسا مداوم و شدید گریه‌کردن منجر به آسیب چشم بشود که این امر اتفاقی و موردی می‌باشد و هیچ ربطی به لطمه و صدمه وارد کردن به بدن ندارد. به این ترتیب این روایت نیز از اثبات جواز رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها از قبیل قمه‌زنی و تیغ‌زنی ناتوان است (ص۳۲).
-فتاوای فقها
-از نظر نویسنده یکی از فتاوایی که طرفداران قمه‌زنی فراوان به آن  استناد می‌کنند، فتوای میرزای‌نایینی می‌باشد که گفته است «هیچ اشکالی نیست در جایز بودن سینه زدن یا با دست به صورت زدن، بلکه اقوی جواز زنجیر زدن است، بر شانه و پشت به حدّی که به بیرون آمدن کم خون منجر گردد؛ اما بیرون آمدن خون از پیشانی در اثر شمشیر و قمه‌زدن در صورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است؛ لکن احوط و سزاوار است، کسانی که عارف به زدن‌شمشیر و قمه نیستند خودداری کنند، خصوصا جوانانی که دلهایشان پر از محبت امام حسین است و از عشق آن حضرت بی‌اختیار می‌گردند و در موقع قمه‌زدن توجه ندارند که ممکن است، پس از آن زیان ببیند» (ص۳۴ و ۳۵).
-اشکال:
-طرفداران لطمه‌زنی و قمه‌زنی همواره در تلاش هستند، تا با تمسّک به این سخن میرزای‌نایینی به تجویز بی‌قیدوشرط لطمه‌زنی و قمه‌زنی بپردازنند، اما بررسی دقیق این فتوا نکات مهمی را که مورد غفلت واقع گردیده آشکار می‌سازد (ص۳۵).
-اولا مرحوم‌نایینی در این فتوا به وضوح نوشته‌اند « در صورتی که از ضرر آن محفوظ باشد جایز است» پس ایشان مطلق عمل قمه‌زنی را اجازه نداده‌اند، هر چند از نظر ایشان آسیب جزئی ضرر محسوب نمی‌شود. نکته بعد این‌که در این‌جا مبنای حکم، فقط اضرار است و جهت وهن مذهب بودن این عمل قابل بررسی می‌باشد و مطلب مهم دیگر این است که از عمر این فتوا حدود یک قرن می‌گذرد و اکنون کسی مقلّد مرحوم‌نایینی نیست (ص۳۵ و ۳۶).
-در مورد جریان سر به محمل کوبیدن حضرت زینب هم که مورد استناد طرفداران قمه‌زنی قرار گرفته است، باید گفت اولا این روایت مرسله است که اعتبار ماخذ آن بر اهل فنّ پوشیده نیست و ثانیا صدور این عمل از حضرت زینب که اسوه صبر و استقامت می‌باشد نوعی تعارض است و در نهایت این که در لهوف نقل شده است که اصلا شتران محمل و هودج نداشته‌اند (ص۳۹ و ۴۰).
-== ادلّه مخالفین رفتارهای نامتعارف در عزاداری‌ها ==
 با تکیه بر بیان این تحقیق برخی از بزرگان عرصه فقاهت با بعضی از شیوه‌های عزاداری مخالف می‌باشند و رای به عدم جواز شرعی آن داده‌اند؛ این گروه معتقدند ما نمی‌توانیم، با هدف عزاداری به هر شیوه و وسیله متوسل شویم (ص۴۶).