فقه معاصر:پیش‌نویس فقه زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۷۱: / خط ۷۱: @@
 پس از انقلاب اسلامی همچنان رسانه در این خصوص موثر بوده است، برای مثال «مجله زنان» با برگزاری میزگرد و انتشار مصاحبه، فضایی برای طرح مسائل زنان ایجاد کرد و زمینه را برای ورود نواندیشان فراهم نمود ‏(<ref>زیبایی نژاد و خزائی، «مضامین اساسی در رویکرد نواندیشی دینی به مسائل زنان»، ص۱۹.</ref>
-امروزه رسانه‌ها و فناوری‌های نوین، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، به ابزارهایی قدرتمند برای برجسته‌سازی مسائل زنان تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها به زنان امکان داده‌اند تا با فراتر رفتن از محدودیت‌های سنتی، صدای خود را به گوش جهانیان برسانند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و شبکه‌های حمایتی گسترده‌ای تشکیل دهند. علاوه بر این، فناوری‌های نوین در حوزه آگاهی‌رسانی نقش بسزایی ایفا کرده‌اند. پلتفرم‌های آموزشی آنلاین، اپلیکیشن‌های موبایلی و وب‌سایت‌های تخصصی، دسترسی به اطلاعات در مورد مسائل زنان را تسهیل نموده‌اند. در نهایت، هوش مصنوعی با قابلیت‌هایی مختلف گامی مهم در جهت ارتقاء مسائل زنان برداشته است ‏(<ref>شجریان، «فناوری‌های نوین و گسترش مطالبات عدالت جنسیتی؛ چالش‌ها و راهکارها»، ص۷-۱۰.</ref>
+امروزه رسانه‌ها و فناوری‌های نوین، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، به ابزارهایی قدرتمند برای برجسته‌سازی مسائل زنان تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها به زنان امکان داده‌اند تا با فراتر رفتن از محدودیت‌های سنتی، صدای خود را به گوش جهانیان برسانند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و شبکه‌های حمایتی گسترده‌ای تشکیل دهند. علاوه بر این، فناوری‌های نوین در حوزه آگاهی‌رسانی نقش بسزایی ایفا کرده‌اند. پلتفرم‌های آموزشی آنلاین، اپلیکیشن‌های موبایلی و وب‌سایت‌های تخصصی، دسترسی به اطلاعات در مورد مسائل زنان را تسهیل نموده‌اند. در نهایت، هوش مصنوعی با قابلیت‌هایی مختلف گامی مهم در جهت ارتقاء مسائل زنان برداشته است.<ref>شجریان، «فناوری‌های نوین و گسترش مطالبات عدالت جنسیتی؛ چالش‌ها و راهکارها»، ص۷-۱۰.</ref>
-۳. گستره فقه زنان
+== ۳. گستره فقه زنان ==
 فروعی که در فقه زنان با رویکرد فردی مطرح می‌شدند، فروعی گسترده در اکثریت ابواب فقهی بودند. کتاب‌هایی که با این رویکرد نگاشته شده‌اند این نکته را روشن می‌سازند. در این کتاب‌ها مسائل فقهی زنان از ابواب طهارت تا ابواب قصاص و دیات مورد بررسی قرار می‌گرفته است.
-اما در فقه زنان با رویکرد اجتماعی گستره مسائل متفاوت شده است. از سویی برخی موضوعات و مسائل چنانچه گذشت کاملا نوین هستند و در فقه سنتی و فردی سابقه ندارند و از سویی دیگر برخی مسائل مطرح در فقه فردی، مسئله اجتماعی در رویکرد جدید محسوب نمی‌شوند. در همین راستا علوی تبار مشخصاً بخش‌های عبادی را مستثنا کرده و مسائل زنان را در بخش‌های مربوط به مجازات، تصدی مشاغل اجتماعی ـ سیاسی و حقوق خانوادگی محل بحث می‌شمارد ‏(<ref>علوی تبار، «نوانديشي ديني و فقه زنان»، ص۳۶.</ref>
+اما در فقه زنان با رویکرد اجتماعی گستره مسائل متفاوت شده است. از سویی برخی موضوعات و مسائل چنانچه گذشت کاملا نوین هستند و در فقه سنتی و فردی سابقه ندارند و از سویی دیگر برخی مسائل مطرح در فقه فردی، مسئله اجتماعی در رویکرد جدید محسوب نمی‌شوند. در همین راستا علوی تبار مشخصاً بخش‌های عبادی را مستثنا کرده و مسائل زنان را در بخش‌های مربوط به مجازات، تصدی مشاغل اجتماعی ـ سیاسی و حقوق خانوادگی محل بحث می‌شمارد.<ref>علوی تبار، «نوانديشي ديني و فقه زنان»، ص۳۶.</ref>
-آنچه گذشت به این معنا نیست که احکام عبادی زنان در رویکرد جدید کاملاً کنارگذاشته شده است. احکام عبادی که جنبه‌های اجتماعی دارند و در جهان معاصر چالش‌های فکری ایجاد کرده‌اند محل بحث واقع می‌شوند. در همین راستا شفیعی و همکاران او رویکرد سنتی مبنی بر پرهیز از عبادات جمعی به دلیل مطلوبیت پرهیز زنان از حضور در اجتماعات را نقد می‌کنند. استدلال می‌شود که این عبادات جمعی در جهان معاصر کارکردهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز دارند و محروم کردن زنان از این ظرفیت، نوعی «محرومیت مضاعف» است ‏(<ref>شفیعی و دیگران، «خوانش انتقادی رویکرد فقه ‌سنتی به حقوق ‌زنان (مبانی و چالش‌ها)»، ص۱۳۹.</ref> آنان به شدت ممنوعیت امامت زنان برای مردان را نیز به چالش می‌کشند و با استناد به نظر برخی فقهای معاصر ‏(منتظری، دراسات في ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج۱، ص۳۶۱) بیان می‌کنند که دلیل معتبر روایی برای این منع وجود ندارد (<ref>شفیعی و دیگران، «خوانش انتقادی رویکرد فقه ‌سنتی به حقوق ‌زنان (مبانی و چالش‌ها)»، ص۱۴۰.</ref>
+آنچه گذشت به این معنا نیست که احکام عبادی زنان در رویکرد جدید کاملاً کنارگذاشته شده است. احکام عبادی که جنبه‌های اجتماعی دارند و در جهان معاصر چالش‌های فکری ایجاد کرده‌اند محل بحث واقع می‌شوند. در همین راستا شفیعی و همکاران او رویکرد سنتی مبنی بر پرهیز از عبادات جمعی به دلیل مطلوبیت پرهیز زنان از حضور در اجتماعات را نقد می‌کنند. استدلال می‌شود که این عبادات جمعی در جهان معاصر کارکردهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز دارند و محروم کردن زنان از این ظرفیت، نوعی «محرومیت مضاعف» است<ref>شفیعی و دیگران، «خوانش انتقادی رویکرد فقه ‌سنتی به حقوق ‌زنان (مبانی و چالش‌ها)»، ص۱۳۹.</ref> آنان به شدت ممنوعیت امامت زنان برای مردان را نیز به چالش می‌کشند و با استناد به نظر برخی فقهای معاصر<ref>منتظری، دراسات في ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، ج۱، ص۳۶۱.</ref> بیان می‌کنند که دلیل معتبر روایی برای این منع وجود ندارد.<ref>شفیعی و دیگران، «خوانش انتقادی رویکرد فقه ‌سنتی به حقوق ‌زنان (مبانی و چالش‌ها)»، ص۱۴۰.</ref>
 ==۴. رویکردهای فقهی در حوزه مسائل زنان==
 در مواجهه با مسائل زنان چه رویکردهای فقهی قابل شناسایی است؟ در ادامه در مقام پاسخ به این سوال، دو الگوی مطرح شده تبیین خواهد شد.