کاربر:Reyhani/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
=== تعریف بیمه و تاریخچه آن === | === تعریف بیمه و تاریخچه آن === | ||
بخش اول کتاب دارای سه فصل است و به تعریف، سیر تحول، اقسام و اصول بیمه اختصاص دارد. | بخش اول کتاب دارای سه فصل است و به تعریف، سیر تحول، اقسام و اصول بیمه اختصاص دارد. نویسنده پس از اشاره به تبار واژه بیمه در زبان هندی یا اردو آن را از حیث لغوی به نقل از فرهنگستان زبان فارسی چنین تعریف می‌کند: عملی که اشخاص با پرداخت پول مسئولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را بعهده دیگری می‌گذارند و بیمه کننده در هنگام زیان باید مقدار زیان را بپردازد. وی در گام بعد اصطلاح بیمه را بر اساس نگاه حقوقی چنین تعریف می‌کند: بیمه عقدی است که در آن بیمه گر برای بیمه گذار، در صورت تحقق شرایط یا فرارسیدن زمان مشخص ادای آنچه که بر آن اتفاق افتاده را در مقابل مبلغ معینی ملتزم می‌شود. در گام بعد نگارنده پس از بیان حفظ کرامت انسانی، حفظ امنیت و آرامش، نوع دوستی و آینده نگری بعنوان منشأ پیدایش بیمه، ضمن مجهول دانستن تاریخ دقیق پیدایش بیمه صورت‌های اولیه آن را در ملت‌های چین مصر و مدیترانه شرقی بیان نموده و ثبت اولین بیمه نامه رسمی را قرن شانزدهم میلادی در انگلستان دانسته است. در ادامه پیدایش مفهوم بیمه در ایران دوران سلطنت قاجار بیان شده و در بیان تاریخچه اسلامی نیز به پیمانی با نام حلف الفصول بعنوان نوعی بیمه تعاونی در دوران صدر اسلام اشاره شده است. | ||
=== اقسام بیمه === | === اقسام بیمه === | ||
فصل دوم | در فصل دوم به ترتیب بیمه‌های تعاونی، اجتماعی، خصوصی و اتکایی در قالب چهار گفتار تبیین شده‌اند. بیمه تعاونی همانگونه که از نامش پیداست مبتنی بر همکاری و تعاون (و نه سودآوری) است. همچنین عضویت بیمه گذار و بیمه گر در یک تعاونی، متغیر بودن حق بیمه و مسئولیت همه اعضای تعاونی نسبت به عضو خسارت دیده از ویژگی‌های بیمه تعاونی دانسته شده است. نویسنده در توضیح بیمه اجتماعی بیان می‌دارد که این نوع از بیمه تأمین کننده مصالح اجتماعی (در مقابل مصالح فردی و خصوصی) است و تعیین حق بیمه مشخص برای همه، مشارکت دولت یا کارفرما در پرداخت حق بیمه و تبعیت از قانون (در مقابل قرداد خصوصی) از ویژگی‌های بیمه اجتماعی بیان شده است. در گفتار بعد بیمه خصوصی بعنوان قراردادی خصوصی که تابع اراده اشخاص است تبیین و به سه قسم بیمه اموال، مسئولیت و اشخاص تقسیم شده است؛ این سه قسم به ترتیب خسارت وارده بر اموال فرد، خسارات ناشی از مسئولیت خانوادگی یا شغلی فرد و خسارات ناشی از آسیب به اشخاص را جبران می‌کنند. گفتار چهارم عهده‌دار تبیین بیمه اتکایی است؛ این بیمه در واقع نوعی بیمه باواسطه و غیرمستقیم است که می‌تواند در مورد اقسام سابق اعمال شود به عبارت دیگر هر گاه بیمه گر تعهد خود را به شخص حقوقی یا حقیقی دیگر بعنوان بیمه گر دوم انتقال دهد قرار داد بیمه، اتکایی محسوب می‌گردد. این نوع بیمه زمانی منعقد می‌گردد که مبلغ تعهد شده در قرارداد بیمه بسیار زیاد باشد و توزیع خطر، تضمین بالاتر ظرفیت بیشتر و تعدیل در سود و زیان از مزایای آن است. | ||
=== اصول، ارکان و ویژگی‌ها === | === اصول، ارکان و ویژگی‌ها === | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
گفتار سوم به بررسی حجیت سیره عقلا پرداخته و به این سوال پاسخ می دهد آیا سیره عقلا برای حجیت نیاز به امضای شارع دارد یا سیره های عقلایی بدون امضای شارع نیز از حجیت برخوردار است. نویسنده دیدگاه در خصوص مساله مذکور مطرح می نماید؛ مطابق دیدگاه اول حجیت سیره عقلا مانند حجیت عقل ذاتی است و نیازی به امضای شارع ندارد. در مقابل دیدگاه دوم بیان می دارد که سیره عقلا به خودی خود حجت نیست بلکه از آن جهت که شارع نیز در زمره عقلا بشمار می رود تا زمانی سیره عقلا مورد ردع و نهی شارع قرار نگرفته باشد حجت است اما در صورت وقوع ردع و نهی شارع، سیره عقلا از حجیت برخوردار نیست. دیدگاه سوم پا را فراتر نهاده و بر آن است که عدم ردع و نهی شارع از سیره عقلا برای حجیت آن کافی نیست بلکه باید امضا و رضایت شارع نسبت سیره نیز احراز گردد. | گفتار سوم به بررسی حجیت سیره عقلا پرداخته و به این سوال پاسخ می دهد آیا سیره عقلا برای حجیت نیاز به امضای شارع دارد یا سیره های عقلایی بدون امضای شارع نیز از حجیت برخوردار است. نویسنده دیدگاه در خصوص مساله مذکور مطرح می نماید؛ مطابق دیدگاه اول حجیت سیره عقلا مانند حجیت عقل ذاتی است و نیازی به امضای شارع ندارد. در مقابل دیدگاه دوم بیان می دارد که سیره عقلا به خودی خود حجت نیست بلکه از آن جهت که شارع نیز در زمره عقلا بشمار می رود تا زمانی سیره عقلا مورد ردع و نهی شارع قرار نگرفته باشد حجت است اما در صورت وقوع ردع و نهی شارع، سیره عقلا از حجیت برخوردار نیست. دیدگاه سوم پا را فراتر نهاده و بر آن است که عدم ردع و نهی شارع از سیره عقلا برای حجیت آن کافی نیست بلکه باید امضا و رضایت شارع نسبت سیره نیز احراز گردد. | ||
گفتار چهارم گفتار پایانی این فصل است و استدلال به سیره عقلا برای اثبات صحت عقد بیمه را توضیح می دهد. مولف در این گفتار بیان داشته که اگر دیدگاه نخست در مورد حجیت سیره عقلا را بپذیریم، عقد بیمه از آن جهت که یک قرارداد عقلایی و رایج میان عقلا است، از صحت شرعی نیز برخوردار است. وی در مقام نقد این استدلال بیان می دارد که دیدگاه اول بعنوان مبنای این استدلال مبنای صحیحی نیست چراکه شارع در عمل از برخی سیره های رایج میان عقلا مانند قرض یا بیع ربوی نهی و ردع نموده است بنابراین نمی توان به حجیت ذاتی سیره عقلا قائل شد. بنابراین برای صحت عقد بیمه می بایست دیدگاه دوم یا سوم را بعنوان مبنای استدلال اتخاذ نمود. صحت عقد بیمه بنابر دیدگاه دوم چنین تقریرمی شود که قرارداد بیمه بعنوان یک قراردادعقلایی مورد ردع و نهی شارع قرار نگرفته و از حجیت برخوردار است. همچنین مطابق دیدگاه سوم هرچند عقد بیمه در عصر معصومین(ع) رواج نداشته اما از امضای شارع نسبت به معاملات عرفی و عقلایی می توان رضایت شارع نسبت به تمام قراردادهای عرفی و عقلایی را احراز نمود. بنابراین عقد بیمه مانند دیگر عقود عقلایی از لحاظ فقهی صحیح و نافذ است. | گفتار چهارم گفتار پایانی این فصل است و استدلال به سیره عقلا برای اثبات صحت عقد بیمه را توضیح می دهد. مولف در این گفتار بیان داشته که اگر دیدگاه نخست در مورد حجیت سیره عقلا را بپذیریم، عقد بیمه از آن جهت که یک قرارداد عقلایی و رایج میان عقلا است، از صحت شرعی نیز برخوردار است. وی در مقام نقد این استدلال بیان می دارد که دیدگاه اول بعنوان مبنای این استدلال مبنای صحیحی نیست چراکه شارع در عمل از برخی سیره های رایج میان عقلا مانند قرض یا بیع ربوی نهی و ردع نموده است بنابراین نمی توان به حجیت ذاتی سیره عقلا قائل شد. بنابراین برای صحت عقد بیمه می بایست دیدگاه دوم یا سوم را بعنوان مبنای استدلال اتخاذ نمود. صحت عقد بیمه بنابر دیدگاه دوم چنین تقریرمی شود که قرارداد بیمه بعنوان یک قراردادعقلایی مورد ردع و نهی شارع قرار نگرفته و از حجیت برخوردار است. همچنین مطابق دیدگاه سوم هرچند عقد بیمه در عصر معصومین(ع) رواج نداشته اما از امضای شارع نسبت به معاملات عرفی و عقلایی می توان رضایت شارع نسبت به تمام قراردادهای عرفی و عقلایی را احراز نمود. بنابراین عقد بیمه مانند دیگر عقود عقلایی از لحاظ فقهی صحیح و نافذ است. | ||
===صحت بیمه بر مبنای ادله خاص=== | |||
سومین بخش کتاب به بررسی صحت عقد بیمه از منظر ادله خاص فقهی و تطبیق بیمه بر عقود خاص پرداخته و شامل چهار فصل است؛در فصل اول نویسنده بر آن است تا با انطباق عقد جعاله بر بیمه صحت شرعی آن را اثبات نماید. در این فصل نگارنده ابتدا به تبیین معنای لغوی و اصطلاحی عقد جعاله پرداخته و آن را در لغت بمعنای تعیین اجرت برای عمل دانسته و معنای اصطلاحی آن را به نقل از امام خمینی انشای تعهد به پرداخت عوض معین برای عمل معین معرفی نموده است. در گام بعد پس از بیان ارکان جعاله شامل صیغه جعاله، جاعل، عمل و جُعل، خصوصیات جعاله تبیین شده و عقد بیمه با آن انطباق داده شده است. | |||