کاربر:S.bahrami/صفحه تمرین۲
چکیده
نویسنده کتاب با معرفی دفاع مشروع در خارج از مرزها و بررسی مبانی فقهی و حقوقی و بیان تاریخچه مسئله، قلمرو دفاع مشروع به صورت تطبیقی در اسلام و حقوق بین‌لملل و دفاع در خارج از مرزها در سه فصل مورد بررسی قرار گرفته است؛ دفاع از دیگران، دفاع از خود و دفاع فرامرزی در جنگ‌های نوین (جنگ اقتصادی، جنگ سایبری و جنگ نرم) (مقدمه) کتاب «دفاع مشروع در خارج از مرزها» در سال ۱۳۹۹ش به چاپ رسید. سید هادی رمضانی کریمی با مدارک تحصیلی پیرامون مبانی و حقوق اسلامی و تجربه قضاوت در دادگستری جمهوری اسلامی ایران این کتاب را با روشی تطبیقی در مبانی اسلامی و اصول و قواعد بین‌الملل به رشته تحریر در آورده است.
کلیات
نویسنده با طرح بیان مسئله، پیشینه، اهمیت و ضرورت تحقیق پیشرو و بیان نحوه و طریقه پژوهش خود پیرامون دفاع مشروع به تبیین مفاهیمی همچون دفاع، مشروع، جنگ، جاوز، قصاص، کشور و حقوق بین‌الملل پرداخته است. (ص۷-۲۰) در این بخش به تبیین مفهوم جهاد و اقسام آن از دیدگاه اسلام پرداخته شده و با استناد به آیات ۳۹ و ۴۰ سوره حج و ادله لزوم ایستادگی در برابر ظلم به مشروعیت جهاد دفاع پرداخته است. (ص۲۰-۲۳)
مبانی و شرایط دفاع مشروع
در این بخش بعد از آنکه نویسنده دفاع در برابر متجاوز امری فطری و غریزی دانسته؛ دیدگاه‌های مختلف در تبیین مشروعیت را بیان کرده و نظریه‌هایی همچون نظریه حقوق طبیعی، نقض قراراد اجتماعی، اجرای حق و انجام تکلیف (عدالت مطلق)، نظریه اجبار معنوی، تعارض دو حق و نظریه رعایت مصلحت اجتماعی را مطرح کرده و نسبت به برخی از آن‌ها ایراداتی را وارد دانسته است.(ص۲۷-۳۳)
مبانی دفاع مشروع در اسلام
نویسنده در این بخش از کتاب به مهم‌ترین دلایل حق دفاع مشروع از دیدگاه اسلامی اشلاره کرده است:
فطرت
فطرت به معنای سرشت خاص و آفرینش ویژه انسان است که توسط نویسنده از جمله مبانی دفاع مشروع در اسلام معرفی شده و به آیاتی همچون ۲۴۶ و ۱۹۰ سوره بقره، ۱۳توبه و ۴۵ مائده استدلال کرده است. (ص۳۳-۳۵)
عقل
دفاع درر برابر تهدید و تجاوز یک ضرورت عقلی دانسته شده و نویسنده کتاب ما حصل عبارات فقیهان شیعه در استدلال به عقل را در سه موضوع مورد بررسی قرار داده است:
- وجوب دفع ضرر از نفس: با توجه به اینکه وجوب دفع ضرر محتمل یک حکم عقلی بوده، محدود به مسائل شرعی و اخروی نبوده و شامل احتمال ضرر دنیوی نیز می‌شود؛ نویسنده با استدلال به آیه ۱۲۳سوره توبه در صدد تحقق این استدلال عقلی برآمده است. (۳۶-۳۷)
- سیره عقلاء: نویسنده با استناد به استدلال گفتار عالمانی همچون علامه سبزواری و صاحب جواهر، دفاع در برابر تجاوز دشمن را مشترک بین همه ملت‌ها و مرتکز در نفوس همه عقلاء دانسته است. (ص۳۸-۳۹)
- حسن و قبح عقلی: هر آنچه عقل به حسن آن و یا قبح آن ادراک کند شارع به عنوان خالق عقلاء نیز به آن حکم کرده است لذا وقتی دفاع در برابر خطر از محسنات عقلی به شمار می‌رود به استناد قاعده ملازمه شرع نیز به لزوم دفاع حکم خواهد کرد. نویسنده در این باب به آیه ۷۵ سوره نساء اشاره کرده است. (ص۳۹-۴۰)
قرآن کریم
نویسنده بر این باور است که آیات فراوانی در زمینه جهاد و فلسفه و احکام آن وارد شده و این آیات را به چند دسته کلی تقسیم کرده که دفاع در برابر هر گونه ظلم و ستم، دفاع از مظلوم در برابر ظلم، دفاع در برابر فتنه‌انگیزی، تشویق به جهاد در راه خدا و دفاع از مرز از جمله آن‌هاست. (ص۴۰-۴۸)
روایات
نویسنده با بیان روایاتی که دفاع در برابر ظلم و تعدی را مشروع دانسته و دستور به حفاظت از مال و جان و عرض در برابر دشمن داده است؛ روایات این باب را به چند دسته تقسیم کرده است: وجوب دفاع از نفس، وجوب و جواز دفاع از اموال، وجوب دفاع از عرض (در این مسئله، استنباط فقیهان شیعه متفاوت بوده ولی مورد اتفاق زمانی است که دفاع از عرض باعث کشته شدن مدافع شده و در عین حال به عرض وی نیز در نهایت تعدی شود، حفظ نفس ارجحیت دارد.)، دفاع از مرزهای اسلامی و دفاع از کیان اسلامی و دین. (ص۵۰-۶۲)