کاربر:Ms.sadeghi/صفحه تمرین
| قصاص مادر در قتل فرزند از منظر فقه فریقین | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | مریم قانعی |
| سبک | گزارشی- تحلیلی، فقه استدلالی |
| زبان | فارسی |
| تعداد صفحات | ۱۴۳ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | بیکران دانش |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۶شمسی |
| نوبت چاپ | اول |
- چکیده
قصاص مادر در قتل فرزند از منظر فقه فریقین
معرفی و ساختار کتاب
کتاب «قصاص مادر در قتل فرزند از منظر فقه فریقین» نوشته مریم قانعی در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات بیکران دانش منتشر شد. این کتاب در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول به بررسی مفاهیمی همچون قتل عمد (ص۷)، قتل شبه‌عمد، قتل خطایی (ص۸)، قصاص (ص۹)، مادر و فرزند اختصاص دارد. به گفته نویسنده، منظور از فرزند در موضوع قصاص مادر، فرزند نسبی حاصل از ازدواج مشروع است (ص۱۷) و مادر نیز زنی است که فرزند از او متولد شده باشد (ص۱۶). فصل دوم شامل بررسی دلایل نقلی مانند آیات، روایات و اجماع (ص۲۱-۲۳) و همچنین دلایل عقلی نظیر قیاس (ص۳۵)، استحسان (ص۳۸) و تنقیح مناط (ص۴۰) است. فصل سوم به دیدگاه فقهای شیعه درباره قصاص مادر در قتل فرزند اختصاص دارد و در آن دلایل موافقان (ص۵۱) و مخالفان (ص۷۵) مورد تحلیل قرار گرفته است. در فصل چهارم نیز نظرات علمای اهل سنت در این زمینه ارائه شده و دلایل مخالفان (ص۹۵) و موافقان (ص۱۱۹) بیان شده است.
دیدگاه شیعه در قصاص مادر به جهت قتل فرزند
قانعی در فصل سوم، دیدگاه فقهای شیعی درباره قصاص مادر در قتل فرزند و دلایل آن را بیان می‌کند.
قائلین قصاص مادر
به گفته مولف، دیدگاه مشهور فقها درباره مجازات قتل، قصاص است (ص۴۹) حتی در قصاص مادری که فرزندش را به قتل رسانده باشد؛ گرچه برخی، قصاص نشدن مادر را پذیرفته‌اند. (ص۵۰) فقهای شیعه برای قصاص مادر، دلایلی ذکر کرده‌اند که عبارتند از:
- آیات قرآن
به گفته مولف، مهمترین دلیل فقها آیات قرآن است. این آیات در تمام مواردی که قتلی اتفاق افتاده، قصاص را تشریع کرده است. (ص۵۱) وی آیاتی همچون آیه ۱۷۸ سوره بقره (ص۵۲)، آیه ۱۷۹ سوره بقره (ص۵۳)، آیه ۴۵ سوره مائده (ص۵۵)، آیه ۳۳ سوره اسراء (ص۵۷) و آیه ۹۳ سوره نساء را ذکر کرده که مورد استناد فقها قرار گرفته‌اند. به گزارش نویسنده، پنج آیه‌ای که ذکر شد اطلاق دارند و همه قاتلین باید قصاص شوند جز پدر که با برخی روایات، استثناء شده است (ص۶۰).
- روایات
درباره قصاص مادر به خاطر قتل فرزندش، دو دیدگاه مطرح شده است: برخی معتقدند با بررسی روایات اهل بیت(ع)، فقط پدر از حکم عمومی قصاص استثنا شده است و نمی‌توان با این روایات، مادر را نیز استثنا کرد. (ص۶۱) مولف با ذکر هشت روایت (ص۶۱-۶۳) می‌نویسد فقهای شیعه از این روایات، فقط پدر را استثنا کرده‌اند (ص۶۳). به تصریح برخی فقها همچون شهید ثانی و علامه حلی، مشهور است مادر و اجداد مادری به خاطر قتل فرزند، قصاص می‌شوند (ص۶۴).
- دلیل عقلی
به حکم عقل، مادر چون سبب به وجود آمدن فرزند نیست، به جهت قتل فرزندش قصاص می‌شود؛ ولی پدر چون سبب ایجاد فرزند است، رعایت حرمت او لازم است لذا از حکم عمومی قصاص استثنا شده است. فقهایی همچون شهید ثانی و فیض کاشانی به این دلیل استناد کرده و قائل به قصاص مادر شده‌اند (ص۶۴-۶۵).
- اجماع فقها
از دیگر ادله‌ای که برای قصاص مادر، ارائه شده، اجماع فقهاست. (ص۶۵)