فقه معاصر:پیش‌نویس جایگاه فقهی و حقوقی ارزهای دیجیتال (کتاب)
مباحث فقهی
ارزهای مجازی پدیده‌ای نوظهور با ابعاد فنی، حقوقی، فقهی، اقتصادی و سیاسی هستند که می‌توانند فرصت یا تهدید باشند. در صورت عدم سیاست‌گذاری مناسب، این فناوری بر نظام مالی و اقتصادی تحمیل‌شده و به ابزاری برای قدرت یا تهدید تبدیل می‌شود. ازاین‌رو، بررسی آن نیازمند اجتهاد میان‌رشته‌ای است تا امکان مواجهه اصولی فراهم شود.(ص۲۱۵)
با رشد سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، پرسش از مشروعیت فقهی آن‌ها میان مسلمانان افزایش‌یافته است. نظام اسلامی برای هدایت جامعه باید بر این پدیده اشراف داشته و با استنباط فقهی، حکم شرعی آن را مشخص کند. این فصل به بررسی ابعاد فقهی و حقوقی ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، می‌پردازد. اولین بار محقق اندونزیایی مقاله نوشته است ...
موافقین
اصل بر جواز است(ص۲۳۲)
برخی از فقها معتقدند که بیت‌کوین از نظر فقهی در اصل مشمول جواز است. این دیدگاه بر قاعده فقهی «الأصل في المعاملات الإباحه» استوار است که بیان می‌دارد تمام معاملات مالی و اقتصادی در شریعت اسلام جایز تلقی می‌شوند، مگر آنکه دلیل شرعی بر حرمت آن وجود داشته باشد. از منظر فقهی، چنانچه بیت‌کوین دارای ویژگی‌های مالیت و معیارهای پول باشد و در مبادلات مورد پذیرش واقع شود، می‌توان آن را معتبر دانست. بنابراین، در صورتی که بیت‌کوین با اصول کلی شریعت ازجمله عدم غرر، عدم ربا و رعایت عدالت در معاملات تطابق داشته باشد، اصل بر جواز آن است.
مخالفین
دیدگاه علمایی که معتقد به حرام بودن بیت کویین(ص۲۲۴)
الف) بیت کوین یک پول رایج قانونی نیست.
ب) صادر کننده بیت کوین ناشناس است.
ج) بیت کوین زیر نظر قدرت مرکزی با پشتوانه دولت نیست. د) بیت کوین نوسانات زیادی دارد و پایدار نیست.
ه) بیت کوین را می توان به راحتی برای پولشویی و اهداف غیر قانونی مورد استفاده قرار دارد
نظر مراجع
دیدگاه فقها درباره حکم شرعی بیت‌کوین(ص۲۳۴)
مقام معظم رهبری، آیت‌الله خامنه‌ای: دفتر معظم‌له در این زمینه اظهار نظری نداشته‌اند. بنابراین، مقلدین ایشان باید به دلیل شبهه حکمیه احتیاط کرده و وارد معامله نشوند، مگر اینکه با رعایت قاعده الاعلم فالاعلم به مجتهد دیگری رجوع کنند. همچنین رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم‌الاجرا است.
آیت‌الله سیستانی: ورود به معاملات بیت‌کوین را جایز ندانسته و آن را حرام اعلام کرده‌اند.
آیت‌الله شبیری زنجانی: در صورت وجود مفسده اقتصادی یا مخالفت با قوانین کشور، خرید و فروش آن اشکال دارد. اگر اعتبار دریافتی در برابر کار حلال باشد و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد.
آیت‌الله مکارم شیرازی: به دلیل ابهامات فراوان، معامله بیت‌کوین اشکال دارد.
آیت‌الله وحید خراسانی: معامله با پول‌های مجازی باطل است.
آیت‌الله نوری همدانی: ورود به معامله ارزهای دیجیتال از نظر شرعی اشکال دارد.
آیت‌الله صافی گلپایگانی: معامله بیت‌کوین حرام و اکل مال به باطل است.
آیت‌الله علوی گرگانی: استفاده از بیت‌کوین منوط به حفظ استقلال کشور و نظر مقام معظم رهبری است.
آیت‌الله یوسف صانعی: اگر به‌عنوان پول معتبر شناخته شود، استفاده از آن مانعی ندارد.
آیت‌الله محمدباقر موحدی نجفی: اگر در میان عقلا و بازار معاملات اعتبار داشته باشد، معامله آن اشکالی ندارد.
آیت‌الله محمدعلی گرامی: اگر پشتوانه و اعتبار داشته باشد، اشکالی ندارد؛ اما چون فاقد پشتوانه دولتی یا بین‌المللی است، قابل قیاس با ارزهای رسمی مانند یورو نیست.