بررسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری (کتاب)
بررسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری، کتاب معصومه موثق در حوزه فقه خانواده و فقه اجتماعی است. بر خلاف عنوان کتاب، مباحث تربیتی کتاب بر مباحث فقهی آن غلبه دارد. نویسنده درباره بلوغ، محدوده سنی ذکرشده در روایات را اماره بلوغ می‌داند و معتقد است، معیار اصلی سن بلوغ شکل‌گیری شخصیت، پذیرش مسئولیت و نیز رشد و تکامل جسمی و جنسی فرد است. او در بخش دیگری از کتاب، انواع، علل و راه‌های پیشیگری از کودک‌آزاری را توضیح داده است.
| بررسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری (کتاب) | |
|---|---|
.jpg) | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | معصومه موثق |
| موضوع | فقه خانواده و فقه اجتماعی |
| سبک | تحلیلی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۱۶۶ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | قانون یار |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۹ش |
- چکیده
معرفی و ساختار
بررسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری، کتابی در حوزه فقه خانواده و فقه اجتماعی، حاصل پژوهش معصومه موثق، کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی است. زبان این کتاب فارسی است و انتشارات قانون یار آن را در سال ۱۳۹۹ش در ۱۶۶ صفحه منتشر کرده است. بر خلاف عنوان کتاب، در این اثر مباحث فقهی اندکی مطرح گردیده و بیشتر بر مباحث تربیتی تکیه شده است.
این کتاب با فهرست مطالب و مقدمه‌ای از ناشر و نویسنده آغاز، و با نتیجه‌گیری و فهرست منابع پایان می‌یابد. مباحث اصلی کتاب در سه فصل تنظیم شده است. فصل نخست به مفاهیم مرتبط با کودک‌آزاری از نگاه فقه و حقوق اختصاص دارد. در فصل دوم حقوق کودکان در فقه و قوانین، مانند حق تعلیم، تربیت و تنبیه کودک بررسی می‌شود. نویسنده در فصل سوم به بررسی انواع کودک‌آزاری، ادله حرمت و علل پیدایش کودک‌آزاری می‌پردازد.
سن بلوغ
بر اساس دیدگاه مشهور فقیهان، کودک به فرد نابالغ شرعی (ممیز یا غیرممیز) اطلاق می‌شود (ص۲۷)؛ اما در اصطلاح حقوقی، کودکی به معنای عدم بلوغ جسمی و روحی برای زندگی اجتماعی است (ص۳۰). نویسنده با بررسی آیات و روایات مربوط به سن بلوغ، محدوده سنی ذکرشده در روایات (۱۳ تا ۱۶ سالگی برای پسران، و ۹ تا ۱۳ سالگی برای دختران) را اماره بلوغ تلقی کرده است و معیار اصلی سن بلوغ را شکل‌گیری شخصیت، پذیرش مسئولیت در زمینه‌های مختلف، و نیز رشد و تکامل جسمی و جنسی پسران و دختران معرفی می‌کند (ص۳۴). همچنین تحول قانونی سن رشد در ایران از ۱۸ به ۱۵ سال (ص۳۶) و تعاریف مربوط به کنوانسیون حقوق کودک و کودک بزه‌دیده از دیگر مباحث این فصل است (ص۵۱).
حقوق کودکان در فقه
در فصل دوم معصومه موثق پس از اشاره به حقوق کودکان در دنیای معاصر، به حقوق کودکان در اسلام می‌پردازد. وی با اشاره به آیاتی مانند آیه ۱۵۱ سوره انعام و احادیثی مانند رسالة الحقوق امام سجاد(ع) برخی از حقوق کودکان را چنین برشمرده است (ص۵۳-۶۱):
- حق کرامت؛ نگارنده روایت‌های متعددی را در اثبات این حق برای کودکان ذکر کرده است (ص۶۱-۶۳).
- حقوق مالی؛ به گفته نویسنده، دین اسلام با احکامی مانند ارث‌بودن جنین، بر حقوق مالی کودک، حتی پیش از تولد تأکید کرده است (ص۶۴).
- حق حضانت؛ مؤلف در این بخش به ترتیب اولویت حضانت والدین یا اشخاص دیگر اشاره کرده است (ص۶۵).
- حق تعلیم و تربیت؛ معصومه موثق در توضیح این حق روایات متعددی را ذکر کرد است (ص۶۷-۷۱). وی در ادامه این بحث، مسائل مربوط به تأدیب کودکان را از نظر تربیتی توضیح داده، میزان مجازات کامل را منوط به سن بلوغ می‌داند (ص۷۵).
نویسنده در فصل سوم، پس اشاره به آیات و روایات مربوط به حرمت کودک‌آزاری (ص۹۰-۹۲)، انواع کودک‌آزاری (مانند کودک‌آزاری جسمی، جنسی، عاطفی و اقتصادی) و علل پیدایش و راه‌های پیشیگری از آن را بررسی کرده است (ص۹۳-۱۴۹).