فقه معاصر:پیش‌نویس مقصدهای شریعت (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

Alikhani (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Alikhani (بحث | مشارکت‌ها)
اهمیت و جایگاه: اصلاح نشانی وب
خط ۴۲: خط ۴۲:
| مترجم = سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا)
| مترجم = سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا)
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
| نسخه الکترونیکی =  
| نسخه الکترونیکی = https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-book/مقاصد-الشريعة/
| جلدهای دیگر =  
| جلدهای دیگر =  
}}
}}
خط ۷۶: خط ۷۶:


== اهمیت و جایگاه ==
== اهمیت و جایگاه ==
کتاب «مقصدهای شریعت» نوشته دکتر طه جابر العلوانی، یکی از آثار برجسته و تأثیرگذار در حوزه فلسفه فقه و نظریه مقاصد شریعت است که جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در مطالعات معاصر فقهی و اصولی دارد. این کتاب با رویکردی نوین و تحلیلی، تلاش می‌کند تا فهم سنتی و ایستا از فقه و شریعت را به سمت رویکردی مقاصدی، پویا و منطبق با مقتضیات زمان و مکان هدایت کند، از جمله اموری که بر اهمیت و جایگاه کتاب می افزاید عبارتند از:
این کتاب با رویکردی نوین و تحلیلی، تلاش می‌کند تا فهم سنتی و ایستا از فقه و شریعت را به سمت رویکردی مقاصدی، پویا و منطبق با مقتضیات زمان و مکان هدایت کند، از جمله اموری که بر اهمیت و جایگاه کتاب می افزاید عبارتند از:


۱. بازخوانی و بازسازی فلسفه فقه و مقاصد شریعت: طه جابر العلوانی در این کتاب، فلسفه فقه را از منظر مقاصد شریعت بازخوانی می‌کند و نشان می‌دهد که فهم دقیق اهداف و غایات شارع، کلید حل بسیاری از مشکلات فقه معاصر است. این اثر یکی از نخستین تلاش‌های منسجم برای بازسازی نظریه مقاصد شریعت به صورت نظام‌مند در جهان اسلام معاصر است.
پیشگامی در نظریه مقاصد شریعت با رویکرد سه‌گانه: برخلاف رویکردهای سنتی که مقاصد شریعت را در پنج یا چند مورد محدود می‌دانستند، العلوانی سه مقصد کلان و بنیادین «توحید (یکتاپرستی)، تزکیه (پاک‌سازی) و عمران (آبادانی)» را به عنوان محور تمام مقاصد معرفی می‌کند.  


۲. پیشگامی در نظریه مقاصد شریعت با رویکرد سه‌گانه: برخلاف رویکردهای سنتی که مقاصد شریعت را در پنج یا چند مورد محدود می‌دانستند، العلوانی سه مقصد کلان و بنیادین «توحید (یکتاپرستی)، تزکیه (پاک‌سازی) و عمران (آبادانی)» را به عنوان محور تمام مقاصد معرفی می‌کند. این رویکرد نوآورانه، چارچوبی جامع، ساده و قابل تعمیم برای فهم شریعت فراهم می‌آورد که با تمامی زمان‌ها و مکان‌ها سازگار است (ص۱۹۳- ۲۳۸).
مبانی عقلی و نقلی مستحکم: نویسنده با استناد به ادله عقلی و نقلی، اثبات می‌کند که شریعت مبتنی بر مقاصد است.


۳. تأثیرگذاری بر اجتهاد معاصر و فقه مقاصدی: العلوانی با تأکید بر «فقه اولویت‌ها» و ضرورت توجه به مصالح و مفاسد در استنباط احکام، مسیر اجتهاد را از ایستایی و صرفاً نص‌محوری به سمت اجتهادی پویا و مقاصدی هدایت می‌کند. این رویکرد، امکان پاسخگویی بهتر به مسائل نوین اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را فراهم می‌آورد و به توسعه فقه اقلیت‌ها نیز توجه ویژه دارد (ص۱۲۵- ۱۴۶).
با معرفی مفهوم فقه اولویت‌ها، کتاب امکان حل تعارضات میان ادله و احکام را فراهم می‌آورد و معیار جدیدی برای ارزیابی فتاوی ارائه می‌دهد که بر اساس مصالح و مقاصد شریعت استوار است (ص۱۲۵-۱۴۶).
 
۴. پاسخ به نیازهای روز و تعامل شریعت با زمانه: العلوانی با نقد میراث فقهی و موانع تحول آن، ضرورت بازنگری روشمند و علمی در مبانی فقه و اصول را مطرح می‌کند تا فقه بتواند نقش مؤثر خود را در اداره جامعه و تحقق عدالت ایفا کند. این کتاب به عنوان پلی میان سنت و نوآوری، به ویژه در شرایط پیچیده جهان معاصر، اهمیت فراوان دارد.
 
۵. مبانی عقلی و نقلی مستحکم: نویسنده با استناد به ادله عقلی و نقلی، اثبات می‌کند که شریعت مبتنی بر مقاصد است و این مقاصد نه فقط تحلیل‌های نظری، بلکه اصولی عملی و راهنمای اجتهاد و قانون‌گذاری را شکل می‌دهند.
 
۶. حل تعارضات فقهی و اولویت‌بندی احکام: با معرفی مفهوم فقه اولویت‌ها، کتاب امکان حل تعارضات میان ادله و احکام را فراهم می‌آورد و معیار جدیدی برای ارزیابی فتاوی ارائه می‌دهد که بر اساس مصالح و مقاصد شریعت استوار است (ص۱۲۵-۱۴۶).


العلوانی روش‌شناسی خاصی برای فهم مقاصد شریعت ارائه می‌دهد که مبتنی بر مرجعیت قرآن است. او معتقد است باید ابعاد غیبی و ماورایی دین را به واقعیت مادی و محسوس پیوند زد تا تأثیرات غیب در عالم محسوس قابل درک شود. این رویکرد میان دو قرائت غیبی و تجربی وفاق ایجاد می‌کند و روش فعلی فقه را از بحران نجات می‌دهد. همچنین العلوانی بر ضرورت بازنگری و تجدیدنظر در میراث فقهی و فرهنگی اسلامی تأکید دارد و موانع فکری و فرهنگی این بازنگری را بررسی می‌کند. به نظر او، میراث فقهی باید پالایش و تصحیح شود تا با قرآن منطبق و قابلیت جهانی شدن و مشارکت در فرهنگ مشترک جهانی را پیدا کند. او علم مقاصد شریعت را نه فقط ابزاری فقهی، بلکه نظام معرفتی کلی می‌داند که می‌تواند در بازسازی فقه اکبر (کلام) و اصول فقه نقش فعال و کنشگر داشته باشد.
العلوانی روش‌شناسی خاصی برای فهم مقاصد شریعت ارائه می‌دهد که مبتنی بر مرجعیت قرآن است. او معتقد است باید ابعاد غیبی و ماورایی دین را به واقعیت مادی و محسوس پیوند زد تا تأثیرات غیب در عالم محسوس قابل درک شود. این رویکرد میان دو قرائت غیبی و تجربی وفاق ایجاد می‌کند و روش فعلی فقه را از بحران نجات می‌دهد. همچنین العلوانی بر ضرورت بازنگری و تجدیدنظر در میراث فقهی و فرهنگی اسلامی تأکید دارد و موانع فکری و فرهنگی این بازنگری را بررسی می‌کند. به نظر او، میراث فقهی باید پالایش و تصحیح شود تا با قرآن منطبق و قابلیت جهانی شدن و مشارکت در فرهنگ مشترک جهانی را پیدا کند. او علم مقاصد شریعت را نه فقط ابزاری فقهی، بلکه نظام معرفتی کلی می‌داند که می‌تواند در بازسازی فقه اکبر (کلام) و اصول فقه نقش فعال و کنشگر داشته باشد.