هنر از دیدگاه فقه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها)
Alikhani (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱۲۸: خط ۱۲۸:


=== کذب و خلاف واقع‌نمایی ===
=== کذب و خلاف واقع‌نمایی ===
نویسنده ماهیت کذب را «عدم تطابق خبر با واقعیت» و حرمت آن را از ضروریات دین دانسته است. او برای بررسی این سؤال که: اگر یک بازیگر در فیلم سخنی خلاف واقع بگوید و همه بدانند که قصد او از آن سخن جدی نیست، آیا این جمله دروغ به‌شمار می‌آید یا نه؟ پاسخ به این سؤال را مبتنی بر دو نظریۀ '''تئوری اعتبار''' و '''تئوری تعهد''' می‌داند:
مسئله‌ خلاف واقع‌نمایی در سینما، از جمله مباحث نیازمند به بررسی فقهی است. نویسنده ماهیت کذب را «عدم تطابق خبر با واقعیت» و حرمت آن را از ضروریات دین دانسته است. او برای بررسی این سؤال که: اگر یک بازیگر در فیلم سخنی خلاف واقع بگوید و همه بدانند که قصد او از آن سخن جدی نیست، آیا این جمله دروغ به‌شمار می‌آید یا نه؟ پاسخ به این سؤال را مبتنی بر دو نظریۀ '''تئوری اعتبار''' و '''تئوری تعهد''' می‌داند:


* طبق '''تئوری اعتبار'''، هم گفتار دروغ است و هم گوینده دروغگو؛ چون الفاظ و اجزای کلام، بدون در نظر گرفتن گویندۀ آنها، بر معنای خود دلالت دارند. این دیدگاه مورد تأیید [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[محمدباقر صدر]] است.
* طبق '''تئوری اعتبار'''، هم گفتار دروغ است و هم گوینده دروغگو؛ چون الفاظ و اجزای کلام، بدون در نظر گرفتن گویندۀ آنها، بر معنای خود دلالت دارند. این دیدگاه مورد تأیید [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[محمدباقر صدر]] است.
خط ۱۳۴: خط ۱۳۴:


=== تشبّه به جنس مخالف ===
=== تشبّه به جنس مخالف ===
به گفته نزهت، برخی فقیهان تشبّه به جنس مخالف (گریم یا پوشیدن لباس جنس مخالف) را حرام و برخی دیگر آن را جایز دانسته‌اند. روایاتی که از همانندی زنان به مردان و بالعکس نهی کرده، و نیز روایاتی که از پوشیدن لباس جنس مخالف منع کرده، از ادله حرمت است. نگارنده کتاب، پس از بررسی ادله، این روایات را ناتمام می‌داند. به نظر او برخی از این روایات از نظر سندی، ضعیف‌اند. همچنین او معتقد است، روایاتی که از همانندی مردان به زنان و زنان به مردان نهی کرده، منصرف به تشابه در طبیعت جنس مخالف است نه هرگونه همانندی. با فقدان دلیل معتبر، مقتضای اصل برائت جایزبودن تشبّه مردان به زنان و بالعکس خواهد بود، به‌ویژه اگر این امر برای یک هدف مقدس و عقلایی انجام شود (ص۲۴۷-۲۶۷).  
شبیه‌شدن افراد به جنس مخالف از مسائل موجود در سینما است که نویسنده آن را بررسی می‌کند. به گفته نزهت، برخی فقیهان تشبّه به جنس مخالف (گریم یا پوشیدن لباس جنس مخالف) را حرام و برخی دیگر آن را جایز دانسته‌اند. روایاتی که از همانندی زنان به مردان و بالعکس نهی کرده، و نیز روایاتی که از پوشیدن لباس جنس مخالف منع کرده، از ادله حرمت است. نگارنده کتاب، پس از بررسی ادله، این روایات را ناتمام می‌داند. به نظر او برخی از این روایات از نظر سندی، ضعیف‌اند. همچنین او معتقد است، روایاتی که از همانندی مردان به زنان و زنان به مردان نهی کرده، منصرف به تشابه در طبیعت جنس مخالف است نه هرگونه همانندی. با فقدان دلیل معتبر، مقتضای اصل برائت جایزبودن تشبّه مردان به زنان و بالعکس خواهد بود، به‌ویژه اگر این امر برای یک هدف مقدس و عقلایی انجام شود (ص۲۴۷-۲۶۷).  


=== رابطه زنان و مردان در نمایش ===
=== رابطه زنان و مردان در نمایش ===
نگارنده در مورد رابطه زنان و مردان در نمایش از جمله معاشرت، گفت‌وگو و ابراز احساسات زنان و مردان بیگانه، با بررسی بعضی از روایات و سیره مسلمانان، این موضوعات را به خودی خود بدون اشکال دانسته، معتقد است، با توجه به هدف با ارزشی که در ساخت فیلم دنبال می‌شود، در صورت رعایت موازین شرعی، انجام این کارها جواز است. البته به گفته نزهت، فقیهان در حرام‌بودن تماس بدنی زنان و مردان بیگانه، اتفاق نظر دارند، مگر اینکه از روی لباس و بدون قصد ریبه باشد (ص۲۶۹-۲۷۷).
رایج‌بودن رابطه زنان و مردان در آثار نمایشی، نویسنده را بر آن داشته تا این مسئله را از نگاه فقهی تحلیل کند. نگارنده در مورد رابطه زنان و مردان در نمایش از جمله معاشرت، گفت‌وگو و ابراز احساسات زنان و مردان بیگانه، با بررسی بعضی از روایات و سیره مسلمانان، این موضوعات را به خودی خود بدون اشکال دانسته، معتقد است، با توجه به هدف با ارزشی که در ساخت فیلم دنبال می‌شود، در صورت رعایت موازین شرعی، انجام این کارها جواز است. البته به گفته نزهت، فقیهان در حرام‌بودن تماس بدنی زنان و مردان بیگانه، اتفاق نظر دارند، مگر اینکه از روی لباس و بدون قصد ریبه باشد (ص۲۶۹-۲۷۷).


=== بازی‌کردن نقش امامان(ع) ===
=== بازی‌کردن نقش امامان(ع) ===
نویسنده در پایان به بازی‌کردن نقش امامان در نمایش‌های مذهبی پرداخته است. او با استناد به دلایلی مانند تأکید بر حفظ حماسۀ عاشورا، عموم آیۀ «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌» و اصل اباحه، این کار را جایز می‌داند. وی در ادامه به برخی شبهات، مانند بدعت‌بودن این کار، پاسخ داده و این شبهه را نشأت گرفته از نگاه افراطی به مفهوم بدعت در دین دانسته است (ص۲۷۷-۲۸۴).
نویسنده در پایان به بازی‌کردن نقش امامان در نمایش‌های مذهبی پرداخته و حکم شرعی آن را بیان می‌کند. او با استناد به دلایلی مانند تأکید بر حفظ حماسۀ عاشورا، عموم آیۀ «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌» و اصل اباحه، این کار را جایز می‌داند. وی در ادامه به برخی شبهات، مانند بدعت‌بودن این کار، پاسخ داده و این شبهه را نشأت گرفته از نگاه افراطی به مفهوم بدعت در دین دانسته است (ص۲۷۷-۲۸۴).


[[رده:کتاب‌های ابراهیم نزهت]]
[[رده:کتاب‌های ابراهیم نزهت]]