اصلاح ژنتیک جنین (منابع مطالعاتی)
اصلاح ژنتیک جنین، به معنای دستکاری ژن‌ها برای درمان بیماری‌های ارثی یا اصلاح نواقص جسمانی است. ازآنجاکه در متون فقهی تغییر در مخلوقات الهی ممنوع شمرده شده، برخی آن را مصداق این دگرگونی دانسته و حرام می‌دانند. در مقابل، گروهی دیگر با استناد به اصل اباحه و مشروعیت درمان، این مداخله را جایز می‌دانند. همچنین، نظریه تفصیل مطرح شده که بر اساس آن، اگر اصلاح ژنتیکی موجب تغییر نوعی یا آسیب روحی و جسمی نشود، بلامانع است. برخی نیز بر این باورند که در صورت بهبود مثبت ویژگی‌های انسانی، منع شرعی ندارد. این موضوع به دلیل نوظهور بودن، همچنان در فقه معاصر محل بحث است.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی مهندسی ژنتیک با تاکید بر ژن‌درمانی و سلول‌درمانی، مریم اسماعیلی، انتشارات اخوان، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- چالشهای ژنتیک و فقه، زهرا حاتمی، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فناوری ژنتیک انسانی در آیینه فقه و حقوق، زهرا سادات میرهاشمی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- الجينات الوراثية و دلائلها من القرآن و السنة، ۲۰۱۸م.
- الجينات الوراثية و أحكامها في الفقه الإسلامي دراسة مقارنة، عماد الدين حمد عبدالله المحلاوي، بیروت، لبنان، مكتبة حسن العصرية، ۲۰۱۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الجینیات البشریة و تطبیقاتها دراسة فقهیة مقارنة، تمام محمد اللودعمی، هرندن، فرجینیا، الولایات المتحدة الامریکیة، المعهد العالمي للفکر الاسلامي، ۲۰۱۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الفقه و مسائل طبية، محمد آصف محسنى، قم، بوستان کتاب، ۱۴۲۶ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- فناوری ژنتیک انسانی در آیینه فقه و حقوق، زهرا علایی طباطبایی، ماهنامه دانش سلامت و دین، شماره ۶۶، اسفند ۱۴۰۲ش. اطلاعات مقاله را از اینجا بخوانید.
- واکاوی ادلّه فقهی مشروعیّت اصلاح ژنتیکی تخمک، حمید ستوده و عبدالرضا فرهادیان، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۳، شماره ۲۴، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأملی بر رویکرد فقهای امامیه با تأکید بر ادله مخالفان اقدامات ژنتیکی، سید حسن مرتضوی راد و مسعود راعی دهقی و رضا عباسیان و حمیدرضا نیکیار، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، سال ۱۳، شماره ۲۵، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ژن درمانی سلول‌های زایشی و اثر آن در آشفتگی روابط خویشاوندی از دیدگاه فقه اسلامی، سعید نظری توکلی و فاطمه اردستانی و محمود ویسی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۶۷، سال ۱۷، زمستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارتقای ژنتیکی ویژگی‌ها و توانایی‌های انسان از منظر اخلاق و فقه، اکرم صفیری، زهرا سادات میرهاشمی، دوفصلنامه فقه و حقوق خصوصی، شماره ۳، ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی ژن درمانی، مجتبی صبوری، فقه و اجتهاد، شماره ۹، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی فقهی ـ حقوقی مشروعیت ژن درمانی در ادیان توحیدی، حمید رحمانی منشادی و علی‌اکبر جعفری ندوشن، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۴۳، سال ۱۱، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بهینه‌سازی ژنتیک از منظر اسلام، محمدعلی قاسمی، رواق اندیشه، شماره ۴۷، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- من المقاربة الفقهية إلى المقاربة الأخلاقية الاجتهاد المعاصر والجينوم نموذجًا، معتز الخطيب، مجلة الاخلاق الاسلامي، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الجينوم البشري و العلاج الجيني في میزان مقاصد الشريعة، میادة محمد الحسن، مؤتمر مجمع الفقه الإسلامي الدولي (دبی)، دوره ۲۴، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رؤية إسلامية في ندوة علمية عن الوراثة والهندسة الوراثية والجينوم البشري والعلاج الجيني، شريف محمود أحمد الشريف، مجلة التربية، السنة ۲۸، العدد ۱۲۸، ۱۹۹۹م.
- لمحة حول ندوة الوراثة و الهندسة الوراثية و الجينوم البشري و العلاج الجيني رؤية إسلامية، أحمد رجائي الجندي، ندوة الوراثة و الهندسة الوراثية و الجينوم البشري و العلاج الجيني رؤية إسلامية، المجلد ۱، ۱۹۹۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- چالشهای فقهی-حقوقی حاکم بر کریسپر(دستکاری ژنتیکی) در موجودات زنده و انسانی در حقوق ایران، سیده زهرا موسوی گورابی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی ادیبان، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی انتقادی اخلاق اصلاح نژاد لیبرال بر اساس مبانی اسلامی، ناصر نورمحمد کلیدبر، دکتری، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- واکاوی فقهی حقوقی تغییر ژن موجودات (گیاه حیوان انسان)، کارشناسی ارشد، زهرا عمیدی هریسی، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده فقه و حقوق، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوقی فقهی اخلاقی بهنژادی نسل انسان از طریق دستکاری ژنتیکی، سیده مریم بزرگ نیاحسینی، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اصلاح ژنتیک جنین انسان از منظر فقه و حقوق، سونیا حسین‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی اصلاح ژنتیکی انسان، اسکندر آکوت، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی فقهی حقوقی اصلاح ژنتیک جنین، کارشناسی ارشد، زهرا حاتمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و اخلاقی ترکیب زن‌های حیوانی در تولید عروسکهای زنده (جن پت‌ها)، زینب محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و اخلاقی ترکیب زن های حیوانی در تولید عروسکهای زنده (جن پت ها)، زینب محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- آثار و تبعات فقهی و حقوقی مهندسی سلول‌های نطفه‌ای انسان، فاطمه طرف، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- الأحكام الشّرعيّة لتطبيقات الهندسة الوراثيّة و العلاج الجينيّ دراسة فقهيّة، زبیر عوادی، دکتری، جامعة الجزائر، کلیة العلوم الاسلامیة، ۲۰۱۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- بررسی اصلاح ژنتیکی از منظر فقه شیعی، سایت جهاد دانشگاهی. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقدی بر برخی شبهات فقهی در خصوص مهندسی ژنتیک، سایت زیست فناوری اجتماعی. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضرروت ایجاد کرسی‌های بررسی و تعاملات فقهی مهندسی ژنتیک، نشستی فقهی با حضور آیت الله رشاد. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر